Hukuk sistemimizde, işlenmiş olan bir suça karşılık olarak iki tür yaptırım düzenlenmiştir: hapis cezası ve adli para cezası. Türk Ceza Kanunu’nun sistematik yapısı gereği hangi suça karşılık hangi yaptırım uygulanacağı tek tek suç tipleriyle birlikte düzenlenmiştir.
Cezada kanunilik ilkesi gereğince adli para cezası, bir suçun yaptırımı olması sebebiyle yalnızca mahkemeler tarafından verilebilir. Bir suçun karşılığı olarak verildiği için adli para cezası ödenmediği takdirde hapis cezasına dönüştürülebilecektir.
Kaç Çeşit Adli Para Cezası Vardır?
Hapis Cezasından Çevrilen Adli Para Cezası
Taksirle işlenen bütün suçlar, hapis cezasının süresine bakılmaksızın, adli para cezasına çevrilebilir. Kasten işlenen suçlarda ise bir yıl veya daha az hapis cezası gerektiren durumlarda adli para cezasına çevrilebilir.
Hapis Cezası İle Birlikte Hükmedilen Adli Para Cezası
Kanun koyucu tarafından Türk Ceza Kanunu’nda bazı suçlar için hem hapis cezası hem de adli para cezası yaptırımı düzenlenmiştir. Örneğin dolandırıcılık suçunda kişi hapis cezası ve adli para cezasına çarptırılır.
Doğrudan Hükmedilen Adli Para Cezası
Bir suçun yaptırımı yalnızca adli para cezası olarak düzenlenmişse, hâkim kanun hükmünün dışına çıkarak hapis cezasına hükmedemez. Bu suç tiplerinde verilebilecek tek ceza adli para cezasıdır.
Seçenek Yaptırım Olan Adli Para Cezası
Bir suçun yaptırımı olarak hapis cezası veya adli para cezası öngörülmüş ve takdir hakkı hakime bırakılmışsa, seçenek yaptırım olan adli para cezası mevcuttur. Yani hakim takdirine göre sabit olan suç için hapis cezası da verebilir; adli para cezası da verebilir.
Adli Para Cezası Nasıl Hesaplanır?
Adli para cezasının hesabı için öncelikle sanığa verilecek olan cezanın tespit edilmesi gerekir. Hapis cezasından çevrilen adli para cezası ise verilen hapis cezası gün bazına çevrilir.
Seçenek yaptırım olan adli para cezasında da suçun kanun ön görülen alt ila üst sınırı dikkate alınır. Gün bazına çevrilen hapis cezası, sanığın sosyal ekonomik durumuna göre günlüğü en az 20TL en fazla 100TL arasında bir değer belirlenerek hesaplanır.
Bununla birlikte doğrudan hükmedilen adli para cezasını gerektirecek suçlarda herhangi bir hapis cezası ibaresi yer almadığı için alt ve üst sınır olarak 5 gün ila 730 gün dikkate alınır.
Adli Para Cezasına İtiraz
Adli para cezası yaptırımına karşı belirli durumlarda itiraz, istinaf ve temyiz yollarına başvurulabilir.
Adli Para Cezasına İtiraz
Hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen adli para cezasına karşı itiraz kanun yoluna gidilebilir.
Adli Para Cezasına Karşı İstinaf
Adli para cezası miktarının 3000TL’den fazla olması halinde istinaf kanun yoluna başvurulabilir. Bunun haricinde hapis cezasından çevrilen adli para cezaları karşı, miktarı ne olursa olsun, istinaf konun yoluna başvurulabilir.
Adli Para Cezasına Karşı Temyiz
İki yıldan fazla hapis cezaları ve bunlara bağlı adli para cezalarına karşı temyiz yoluna gidilebilir. Ancak istinaf başvuru esastan reddedilmiş bir adli para cezası söz konu ise temyiz yoluna gidilemez.
Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilmesi
Hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi, tek bir istinası dışında, hakimin takdirindedir. Bu çevirme işlemi sanığın kişiliğine, sosyo-ekonomik durumuna, yargılama sürecindeki hal ve tavırlarına göre takdir edilir.
Hakimin hapis cezasını adli para cezasına çevirmek zorunda olduğu tek durum sanığın 30 günden az hapis cezasına çarptırılması halidir. Bu durumda hakim hapis cezasını adli para cezasına çevirmek zorundadır.
Her ne kadar hakimin takdirinde desek de bu takdir yetkisinin sınırları çizilmiştir. Şöyle ki; kasten işlenen suçlarda hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya daha az süreli ise adli para cezasına çevrilebilir.
Taksirle işlenen suçlarda ise hükmedilen hapis cezasının süresi ne olursa olsun adli para cezasına çevrilebilir. Ancak bilinçli taksir durumunda cezanın süresi yine etkili olacak olup ancak 1 yıl ve daha az süreli hapis cezalarında çevrilme işlemi uygulanabilecektir.
Adli Para Cezası Ertelenir Mi?
Cezanın ertelenmesi sadece hapis cezaları için düzenlendiğinden adli para cezaların hiçbir durum ve şart altında ertelenemez.
Adli Para Cezası Ödenmezse Ne Olur?
Adli para cezasına çarptırılan sanık ödeme gücü varsa cezayı ödeyebilir ya da kamuya yararlı bir işte çalışma seçeneğini kabul edebilir. Mahkemece belirlenecek kamuya yararlı işte çalışarak geçirdiği her 2 saat bir gün olarak hesap edilir.
Hükümlü cezanın infazı esnasında hizmeti yarıda bırakırsa veya hiç başlamaz ise Cumhuriyet Savcılığı tarafından ceza tekrar hapis cezasına çevrilerek infazına karar verilir. Kişi adli para cezasını ödemediği takdirde hapis cezasına maruz kalır. Ancak adli para cezasını ödedikten sonra tahliye edilebilir.
Adli Para Cezası Taksitlendirilir Mi?
Hükümlünün ödeme güçlüğü çekme ihtimalinin bulunduğu hallerde taksitlendirmeye karar verilebilir. Hakim bu taksitlendirmeyi kendisi takdir eder. En fazla 24 ay taksit uygulanabilir veya 1 yıl içerisinde paranın ödenmesine karar verilebilir.
Hakimin taksit veya süre belirlemediği durumlarda hükümlüye ödeme emri tebliğ olunur. Tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde adli para cezasının üçte birini ödeyen hükümlü kalan tutarı iki eşit parçada ödeyebilir.
Adli Para Cezasının Kaç Günde Ödenmesi Gerekir?
Adli para cezasının içeren hükmün kesinleşmesinin ardından hükümlüye adli para cezası ödeme emri tebliğ edilir. Bu tebliğden itibaren 30 gün içerisinde hükümlünün Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosuna başvurması gerekir.
Tebliğ olunan karar ile yapılan başvuru sonucunda hükümlü vergi dairesine yönlendirilir. Vergi dairesinde adli para cezasının ödenmesiyle birlikte dekont alınarak Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosuna verilir.
Adli Para Cezası Sicile İşlenir Mi?
Adli para cezaları, kişinin adli sicil kaydına işlenir. Cezanın infazı ile birlikte bu kayıt silinerek arşive taşınır. Normal şartlar altında re’sen arşive taşınması gereken kayıtların taşınmaması halinde bu hususla alakalı bir dilekçe verilmelidir.
Adli Para Cezasına İtiraz Dilekçesi
ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ İLGİLİ CEZA DAİRESİ’NE
Gönderilmek Üzere
ANKARA 3. ÇOCUK MAHKEMESİ HAKİMLİĞİ’NE
DOSYA NO :
İSTİNAF YOLUNA BAŞVURAN SSÇ :
MÜDAFİİ : Av. Çağrı AYBOĞA
KONU : SSÇ’nin adli para cezası ile cezalandırılması kararına karşı itirazlarımızı içeren istinaf başvurumuzdur.
SUÇ İSNADI : Hırsızlık
SUÇ TARİHİ :
AÇIKLAMALAR :
- SSÇ…….. ve SSÇ ………. hakkında yürütülen soruşturma neticesinde düzenlenen iddianame ve açılan Kamu Davasında hırsızlık suçu isnat edilmiştir.
- Yapılan kovuşturma sonucu …… 3. Çocuk Mahkemesi’nin ……. E …… K sayılı ve …… tarihli kararı ile müdafisi olduğum SSÇ …… hakkında ; “7.300,00 TL adli para cezası ile cezalandırılmasına” karar verilmiştir. …… 3. Çocuk Mahkemesi’nce verilen bu hüküm usul ve yasaya aykırı olduğundan süresi içerisinde istinaf kanun yoluna başvurmaktayız.
- …. 3. Çocuk Mahkemesinin …….. tarihli gerekçeli kararından da görüleceği üzere diğer SSÇ ….., hırsızlık olayında SSÇ ………bir ilgisi olmadığını, suçun işlendiği saatlerde fazlaca alkollü olduğundan ondan habersizce bu kararı verdiğini ve seri bir şekilde harekete geçtiğini belirtmiştir. Bu nedenle SSÇ ……..ye suç isnat edilmesi hukuka aykırıdır.
- Kabul anlamına gelmemekle birlikte, hükmedilen 7.300,00 TL adli para cezası fahiştir. SSÇ’nin herhangi bir geliri bulunmaması ve ailesinin maddi durumunun kötü olması, bu nedenle bu cezayı ödeyemeyecek olması hususları değerlendirilmeden bir karar tesis edilmiştir.
Yukarıda belirttiğimiz tüm nedenlerle istinaf kanun yoluna başvurma zorunluluğumuz doğmuştur.
HUKUKİ NEDENLERİ : Türk Ceza Kanunu ve sair mevzuat
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda belirtmiş olduğumuz nedenler ile SSÇ ……… hakkında verilmiş olan 7.300,00 TL adli para cezası ile cezalandırılması kararına karşı yapmış olduğumuz itirazlarımızın ve istinaf başvurumuzun kabulü ile müvekkilin beraatine karar verilmesini, sayın mahkemeniz aksi kanaatte ise lehe olan hükümlerin uygulanmasını saygılarımızla arz ve talep ederiz.
…/…/….
Sanık Müdafi
Av. Çağrı AYBOĞA
Bu içerik, Av. Çağrı AYBOĞA ve Stj. Av. Yavuz Baturhan YILDIRIM tarafından oluşturulmuştur.
