Meydana gelen trafik kazası sonucunda hasara uğrayan ve bu sebeple bakım, tadilat, onarım vs. gören bir aracın ikinci el piyasası değerindeki düşüşe ‘’araç değer kaybı’’ denilmektedir. Yüksek Mahkeme’ye göre de araç değer kaybı;
Yargıtay 17. Hukuk Dairesi – 2016/5661 Karar sayılı kararı
“…Aracın olay tarihindeki hasar değeriyle hasarı giderildikten sonra yani tamir edilmiş hali ile edeceği değer arasındaki farka, değer kaybı zararı denmektedir…”
Her ne kadar araç; profosyenel ve kurumsal servislerde, işinin ehli bir ustanın elinde tamir edilmiş, onarılmış olsa bile ikinci el piyasasında satış yapmak isterken, kaza nedeniyle yapılan onarım ve Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi (TRAMER) kayıtlarında yer alan kaza ve onarım kayıtları sebebiyle satışı istenen aracın değer kaybına uğraması, ikinci el piyasa rayiç bedelinden daha düşük bir bedele satılması kuvvetle muhtemeldir.
Zira kazalı bir araçta değer kaybı oluşması hayatın olağan akışına uygundur. Kazaya karışmış aracınızı satarken değer kaybı bedeline maruz kalıp tabiri caizse zarar edebilme ihtimaliniz epey bir yüksek olduğundan, alanında uzman avukatlarla çalışarak değer kaybı bedelinizin tazminini sağlamanız gerekmektedir.
Araç Değer Kaybı Nedir?
Bir araç; kaza yapar, kazaya karışır veya hasar görürse, ne kadar iyi onarılmış, tamir edilmiş olursa olsun gerek onarım kayıtları gerekse de TRAMER kayıtları sebebiyle ekonomik değerinde bir azalma yaşayacaktır. Yüksek Mahkeme de bu tanımı kabul ederek yerleşik içtihat haline getirmiştir.
Araç değer kaybını özetle; meydana gelmiş olan bir kaza sonrası aracın, kaza öncesindeki hasarsız ikinci el rayiç bedeli ile kaza sonrası meydana gelmiş hasara ilişkin tamirattan sonraki ikinci el piyasa değeri arasındaki fark şeklinde ifade edebiliriz.
Hasar gören aracınız her ne kadar profesyonel servislerce, orijinal parçalar ile kusursuz tamir edilmiş olsa dahi tüm bu işlmler aracınızın kayıtlarına yansıyacaktır. Nitekim bu kayıtlar sebebiyle ikinci el piyasasında aracınızın talep edilebilme ihtimali, kaza ve tamirat öncesi duruma nazaran düşecektir.
Araç Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kazadan sonra hasarlı araçta meydana gelen araç değer kaybı tazminatı maktu olarak belirlenmemiştir. Zira kazalı bir araçta meydana gelen değer kaybı birden fazla faktöre dayanarak değişiklik gösterebilmektedir.
Bu faktörlere örnek olarak şunlar verilebilir:
- Aracın modeli
- Aracın markası
- Aracın kaza tarihindeki yaşı
- Aracın kilometresi
- Araçta meydana gelen hasarın nitelik ve niceliği
Bu faktörler sınırlı sayıda olmayıp her somut olaya göre çeşitlilik gösterebilmektedir.
Yine de bahsedilen kriterler göz önüne alınarak, kaza tarihinden önce aracın hasarsız hali ile kaza tarihinden itibaren ikinci el piyasasındaki rayiç bedel arasındaki fark tespit edilerek değer kaybı tutarı belirlenir. Peki bu tespitler vatandaşlar veya hakimler tarafından mı yapılmalıdır? Tabii ki de hayır.
Araç değer kaybı tutarının tespit edilebilmesi için (görüldüğü üzere) teknik ve uzmanlık gerektiren bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkemizde hakimler, hakemler, karar mercileri vs. işbu türden teknik ve uzmanlık gerektiren bilgilerin teminini bilirkişiler aracılığıyla sağlamaktadır.
Dolayısıyla değer kaybı tutarının hesaplamasını da hakim, hakem vs kararıyla alanında uzman bilirkişiler yapacaktır.
Nitekim bu paragrafta açıkladığımız tüm bilgiler Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2021/771 Karar sayılı kararı ile sabit olup uygulamada ilgililere yol gösteren bilgilerdir.
Araç Değer Kaybı Tazminatı Talebinin Şartları
Önemle belirtmek gerekir ki 2021 yılından önceki mevzuata göre araç değer kaybı tazminatı talep edebilmek için aracın kilometresinin belirli bir düzeyde olması gerekmekteydi. Lakin artık bu değişiklik yürürlükten kalkmış, araç değer kaybı tazminatı talep edebilmek için kilometre şartı aranmaz hale gelmiştir.
İsabetli olan bu düzenleme ile her yaş ve kilometredeki araç için değer kaybı tazminatı başvurusu yapılabilecektir.
Aşağıdaki şartların sağlanıyor olması halinde araç değer kaybı tazminatı talebi için başvuru yapabilirsiniz:
- Kazaya %100 kusurla sebebiyet vermemiş olmamalısınız.
- Değer kaybı başvurusu yapacağınız aracın pert olmamış yani kullanılabilirliğini yitirmiş, işlevsiz olmaması gerekmektedir.
- Kazayı meydana getiren iki araç bulunmalıdır. Yani kaza, iki aracın çarpışması sonucunda gerçekleştirilmiştir.
- Kazadan hemen sonra Kaza Tespit Tutanağı düzenlenerek kaza belgelenmelidir. Kaza Tespit Tutanağı’nı karşı taraf ile düzenleyebileceğiniz gibi kolluktan tutanak düzenlenmesini de talep edebilirsiniz. Her ikisi de geçerlidir.
- Kanunda belirtilen 2 yıllık zamanaşımı süresi kaçırılmamış, kaza tarihinden itibaren 2 yıl içerisinde talepte bulunmuş olmanız gerekmektedir.
- Kazanın karşı tarafı olan hasmın trafik sigortasının bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde araç değer kaybı tazminatını karşı tarafın anlaşmalı olduğu sigorta şirketi değil karşı tarafın kendisi bizzat ödemek zorunda kalır.Bu durumda görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olacaktır. Trafik sigortası yaptırmak kanunen zorunlu olduğu için bu durumda karşı tarafa cezai yaptırımlar da uygulanacaktır.
Araç Değer Kaybı Tazminatında Zamanaşımı
Araç değer kaybı tazminatına ilişkin zamanaşımı 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 72. Maddesinde düzenlenmiştir.
Borçlar Kanunu’nun 72. maddesi;
“Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.”
hükmünü amirdir.
Bu hüküm uyarınca; araç değer kaybına ilişkin talep, zararın ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içerisinde zamanaşımına uğrar.
Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvuru ve Olası İtiraz Süreci
Sigorta Tahkim Komisyonu Nedir?
5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. Maddesiyle, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde kurulmuştur.
Sigorta Tahkim Komisyonu Çalışmalarını Nasıl Yürütür?
Sigorta Tahkim Komisyonu, çalışmalarını, Komisyon üyelerinden oluşan Komisyon Başkanlığı ile Başkanlığa bağlı görev yapan Komisyon müdürü, Komisyon müdür yardımcısı, sigorta raportörleri ve diğer yardımcı personel eliyle yürütür.
Komisyona yapılan başvurular öncelikle raportörler tarafından incelenir ve bu aşamada çözümlendirilemeyen başvurular, Komisyon tarafından bağımsız sigorta hakemlerine iletilir.
Sigorta Tahkim Komisyonuna Araç Değer Kaybı Başvurusu Nasıl Yapılır?
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru sürecini düzenlemiş olup kazadan sonra direkt olarak Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılamayacağını belirtmiştir.
Karayolları Trafik Kanunu 97. Maddesi;
“Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması halinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.”
hükmünü amirdir.
Dolayısıyla Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurmak için öncelikle ilgili sigorta şirketine (karşı tarafın anlaşmalı olduğu sigorta şirketine) başvuru yapılması gerekmektedir. İşbu sigorta başvurusu; yazılı bir şekilde, PTT aracılığıyla taahhütlü iadeli posta, elektronik posta, web sitesi başvurusu şeklinde gerçekleştirilebilmekte olup günümüzde sigorta şirketlerine başvuru yaygın olarak elektronik posta aracılığıyla yapılmaktadır.
Sigorta kuruluşunun, yapmış olduğunuz başvuruya 15 gün içerisinde cevap vermesi gerekmektedir. Sigorta şirketi, yapmış olduğunuz değer kaybı başvurusunu 15 gün içinde yazılı olarak cevaplamazsa veya verilen cevabın talebinizi karşılamadığına yönelik bir uyuşmazlık vuku bulursa, dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilirsiniz.
Sigorta Tahkim Komisyonu’na yapacağınız başvuru için gerekli evraklar resmi internet sitesinde sayılmış olup şunlardır:
- Web sitesi güncel başvuru formu
- Hasar fotoğrafları
- Eksper raporu
- Kusur Dağılımını Gösterir Belge
- Kaza Tespit Tutanağı
- Kimlik ve Ruhsat Fotokopisi
- Trafik Kazası Tazminat Hesaplama
- Onarım Faturası
- Sigorta Şirketince Müracaat Yazısı
- Sigorta Şirketine Başvuru Yapıldığını Gösterir Belge
- Başvuru Ücret Dekontu
- Vekil ile işlem yapılması halinde Vekaletname ve ekleri
Saymış olduğumuz gerekli evraklar, Sigorta Tahkim Komisyonu resmi internet sitesi üzerinden yapılacak online başvuru esnasında tarafınızdan istenecek, herhangi bir eksik evrak olması durumunda o adım tamamlanmış sayılmayacaktır. Yani online başvuru esnasında herhangi bir belgeyi sisteme yüklemediğiniz vakit başvurunuz tamamlanmış sayılmayacaktır.
Belirtmek gerekir ki; komisyona başvuruda bulunmak için öncelikle,
- Uyuşmazlık tutarı 5.000 TL’ye kadar olan başvurular için 150 TL,
- Uyuşmazlık tutarı 5.001 ila 10.000 TL arasındaki başvurular için 350 TL,
- Uyuşmazlık tutarı 10.001 TL ve 30.000 TL arasındaki başvurularda 500 TL,
- Uyuşmazlık tutarı 30.001TL ve üzeri başvurularda uyuşmazlık tutarının %1,5’u ( En az 500 TL olmak üzere)
olmak üzere başvuru ücretinin Ziraat Bankası şubelerinden kurum tahsilat programı aracılığıyla Sigorta Tahkim Komisyonu hesabına yatırılması gerekmektedir. Başvuru ücretleri internet üzerinden de Komisyonun Ziraat Bankası hesabına yatırılabilir.
Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuruda Bulunmak Genel Mahkemelerde Dava Açmaya Benzer mi?
Komisyona yapılan başvurularda, hakemler, ilke olarak başvuru sırasında sunacağınız belgeler ve dosyanın içeriğine göre karar verecek, ancak gerekli görülen hallerde duruşma da düzenleyebilecektir.
Uyuşmazlık, Mahkemeye, Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre tahkime ya da Tüketici Sorunları Hakem Heyetine intikal etmişse söz konusu uyuşmazlık, Komisyon tarafından değerlendirmeye alınmayacaktır.
Sigorta Tahkim Komisyonuna Yapılan Başvuru Ne Kadar Zamanda Sonuçlanır?
Başvurunuz Komisyona ulaştıktan sonra söz konusu talebinizin, Komisyon Raportöleri tarafından en geç 15 gün içerisinde ön incelemesi tamamlanarak, başvurunuzun sigorta hakemlerine havale edilip edilmeyeceğinin kararı verilir.
Eğer başvurunuzun sigorta hakemleri tarafından sonuçlandırılmasına karar verilirse, dosyanız Komisyon tarafından hakem listesinden seçilen bağımsız hakemlere iletilir. Hakemlerin incelemeyi en geç 4 ay içerisinde tamamlamaları gerekmektedir. Hakem kararı Komiston tarafından uyuşmazlık taraflarına bildirilecektir.
Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru Sonucunda Verilen Kararlara Karşı Dava Açılabilir mi?
Sigortacılık yapan kuruluş ile sigorta ettirenler arasındaki tutarı 8.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklarda, sigorta hakemleri tarafından verilen kararlar kesindir. Ancak, 8.000 TL ve üzerindeki uyuşmazlıklar hakkındaki sigorta hakemi kararlarına karşı kararın bildiriminden itibaren 10 gün içinde Komisyon nezsinde bir defaya mahsus olarak itiraz edilebilir.
107.000 TL’nin üzerindeki uyuşmazlıklar hakkında itiraz üzerine verilen kararlar taraflarca temyiz edilebilir. Bu miktarın altında kalan uyuşmazlıklara itiraz hakem heyetince verilen kararlar kesindir.
Hakem Kararına Karşı İtiraz Nasıl ve Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?
Hakem kararlarına karşı itirazlar itirazları incelemek üzere oluşturulan itiraz hakem heyetlerince incelenerek en geç iki ay içinde karara bağlanır. İtiraz hakem heyeti tarafından verilen karar üç iş günü içinde Komisyonca taraflara bildirilir.
Araç Değer Kaybı Tazminatına Genel Bir Bakış!
Karayolları Trafik Kanunu 97. Maddesi;
“Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması halinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.”
Uyarınca araç değer kaybı tazminatı için ilk önce karşı tarafın sigorta şirketine başvuru yapılmalıdır. Yazılı sigorta başvurusuna 15 gün içerisinde cevap verilmemesi halinde veya talebe rağmen eksik ödeme yapılması halinde uyuşmazlık, Sigorta Tahkim Komisyonu’na götürülebilir.
Sigorta Tahkim Komisyonu’nun uyuşmazlığa ilişkin vereceği nihai karar, başvuru tarihinden itibaren maksimum 5-6 ay kadar sonra taraflara tebliğ edilecektir.
Uyuşmazlık miktarına göre nihai karara karşı itiraz yolu açıktır. Örneğin; 8.000,00 TL’nin altında kalan uyuşmazlıkta, Komisyon tarafından verilen karar kesindir. İtiraz ve kanun yolu bu uyuşmazlık için kapalıdır.
Araç Değer Kaybı Tazminatı Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Araç değer kaybının tazminatı genel hükümler uyarınca dava yolu ile de talep edilebilir. Lakin tıpkı Sigorta Tahkim Komisyonu’na yapılan başvurularda olduğu gibi, kaza tarihinden sonra direkt olarak görevli mahkemelere gidilememekte, yukarıda detaylıca açıkladığımız ilgili sigorta şirketine yazılı başvuru şartı aranmaktadır.
Kazaya karışan araçların ruhsat sahiplerinin sıfatına göre pek çok farklı ihtimal ortaya çıkabilmektedir. Şöyle ki; Haksız fiilden kaynaklanan tazminat davalarında görevli mahkeme, genel hukuk mahkemesi olan Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Ancak dava, karşı tarafın sigorta şirketine karşı açılacaksa göevli mahkeme Türk Ticaret Kanunu md. 4 uyarınca Asliye Ticaret Mahkemeleri olacaktır. Zira tarafların tacir veya tacir statüsünde sayılıyor olmaları durumunda, uyuşmazlık, Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde çözülecektir.
Tarafların birisinin tüketici, diğerininse tacir olması durumunda ise Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun gereğince görevli mahkeme Tüketici Mahkemeleri olacaktır.
Lakin yukarıda da izah ettiğimiz bir ihtimal vardır ki bu ihtimal; asli kusurlu olan karşı tarafın zorunlu trafik sigortasının bulunmaması durumudur. Bu durumda sigorta şirketinden değer kaybı tazminatı talep edilemeyeceği için bu uyuşmazlık Asliye Hukuk Mahkemesi’nde çözülecektir. Zira burada değer kaybı tazminatını karşılamakla mükellef olan kişi, kazaya karışan diğer aracın duruma göre sahibi veya sürücüsü olacaktır.
Neden Profesyonel Destek Almalısınız?
AYBOĞA + PARTNERS Avukatlık Bürosu olarak tüm müvekkillerimizi, hukuk uygulamamız hakkında daha da bilinçli yapabilmek için hareket etmekteyiz. Bu doğrultuda; müvekkillerimizin hak ve menfaatlerini korumak amacıyla gerek dava aşamasında gerekse de dosya takibi aşamasında tüm süreç yakından takip edilerek müvekkillerimiz bilgilendirilmektedir.
