Etkin Pişmanlık Nedir?
Toplumda “etkin pişmanlık yasası” olarak da bilinen kurum, kişinin işledimiş olduğu bir suçtan dolayı pişmanlık duyması, meydana gelen zararı gidermeye çalışması ve ceza yargılamasına yardımcı olması sonucu cezada indirim hükümlerinin uygulanmasıdır.
Etkin Pişmanlıkta Ceza İndirimi
Suç işleyen kişi etkin pişmanlık hükümlerinden iki şekilde yararlanabilir: Birinci durum, suç sebebiyle zarara uğrayan mağdurun zararının aynen tazmin edilmesi; ikinci durum ise kişinin suç ortaklarını, yardım edenleri, azmettirenleri yargılama devam ederken bildirerek ceza almalarını sağlaması. Bu iki durumda kişi etkin pişmanlık kurumunun sağladığı indirimlerden yararlanabilir.
Adli Suçlarda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık kurumu, bir suç tipi için kanun koyucu tarafından düzenlendiği hallerde uygulanabilir. Yani bütün adli suçlarda, şartları oluşması halinde uygulanabilecek bir kurum değildir.
Terör Suçlarında Etkin Pişmanlık
Terör suçları, TCK m.220’de düzenlenen Örgüt Kurma, Örgüt Yöneticiliği veya Üyeliği Suçunun işlenmesiyle gündeme gelir.
Yine kanun koyucunun TCK m.221’deki düzenlemesine göre bu suça ilişkin etkin pişmanlık kurumu öngörülmüştür.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda etkin pişmanlık hükümleri şu şekilde uygulanır (TCK m.221):
- Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu nedeniyle soruşturmaya başlanmadan ve örgütün amacı doğrultusunda suç işlenmeden önce, örgütü dağıtan veya verdiği bilgilerle örgütün dağılmasını sağlayan kurucu veya yöneticiler hakkında cezaya hükmolunmaz (TCK m.221/1).
- Örgüt üyesinin, örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeksizin, gönüllü olarak örgütten ayrıldığını ilgili makamlara bildirmesi halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz (TCK m.221/2) .
- Örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suçun işlenişine iştirak etmeden yakalanan örgüt üyesinin, pişmanlık duyarak örgütün dağılmasını veya mensuplarının yakalanmasını sağlamaya elverişli bilgi vermesi halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz (TCK m.221/3).
- Suç işlemek amacıyla örgüt kuran, yöneten veya örgüte üye olan ya da üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen veya örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişinin, gönüllü olarak teslim olup, örgütün yapısı ve faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili bilgi vermesi halinde, hakkında örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçundan dolayı cezaya hükmolunmaz. Kişinin bu bilgileri yakalandıktan sonra vermesi halinde, hakkında bu suçtan dolayı verilecek cezada üçte birden dörtte üçe kadar indirim yapılır (TCK m.221/4).
- Etkin pişmanlıktan yararlanan kişiler hakkında bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbirine hükmolunur.Denetimli serbestlik tedbirinin süresi üç yıla kadar uzatılabilir (TCK m.221/5) .
- Kişi hakkında, bu maddedeki etkin pişmanlık hükümleri birden fazla uygulanmaz (TCK m.221/6)
Resmi Belgede Sahtecilikte Etkin Pişmanlık
Resmî belgede sahtecilik suçuna ilişkin, kanun koyucu etkin pişmanlık kurumunu öngörmemiştir. Dolayısıyla bu suçu işleyen kişi, etkin pişmanlığın her iki yöntemini yerine getirmiş olsa dahi etkin pişmanlık kurumunun sağladığı ceza indirimlerinden yararlanamayacaktır.
Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık
Hırsızlık suçu TCK m. 141’de düzenlenmiş olup maddi ve manevi unsurları itibariyle malvarlığı değerlerine yönelik bir suçtur. Bu sebeple kanun koyucu zararın giderilmesi, tanzim edilmesi halinde hırsızlık suçunu işleyen fail için etkin pişmanlık kurumunu öngörmüştür.
Türk Ceza Kanunu’nun onuncu bölümünde düzenlenen Malvarlığına karşı suçların yer aldığı 141 ila 170 maddelerin sonunda, 168. maddede hırsızlık suçunun da dahil sayıldığı suçlar için etkin pişmanlık düzenlenmiştir. Ancak burada zararın giderildiği zaman dilimine göre uygulanacak indirim oranı farklıdır.
Şöyle ki;
- Fiili işleyen kişi, azmettiren veya suça yardım eden; mahkemede dava açılmadan önce yani savcılık aşamasında, mağdurun uğradığı zararı tazmin ederse, suça ilişkin cezada 2/3 oranına kadar ceza indirimi yapılır.
- Fiili işleyen kişi, azmettiren veya suça yardım eden, mahkemede dava açıldıktan sonra, fakat hüküm verilmeden önce mağdurun uğradığı zararı tazmin ederse kendisi hakkında 1/2 oranına kadar ceza indirimi yapılır.
Etkin Pişmanlık Halinde Ceza İndirimi Oranı
Kanun koyucu, ceza indirim oranını belirlerken hakimi belirli bir oran ile zorunlu tutmamış olup üst sınır belirlemiştir. Bu üst sınır da kişinin etkin pişmanlığı, yargılamanın hangi aşamasında gösterdiğine göre değişmektedir.
Hakim etkin pişmanlık kurumunu uygularken kanun koyucu tarafından konmuş üst sınır ile bağlı kalarak bu üst sınırın altında da indirime karar verebilir.
Etkin Pişmanlık, Suçu Kabul Etmek Midir?
Etkin pişmanlık, kişinin işlemiş olduğu suçu ikrar etmesi yani kabul etmesi ve bu eyleminin daha hızlı, daha kolay yargılanabilmesi için gösterdiği çabadır.
Etkin Pişmanlık Suçları Nelerdir?
Yalnızca kanun koyucu tarafından düzenlendiğinde uygulanacak olan etkin pişmanlık,
- Malvarlığına Karşı İşlenen Suçlarda
- Uyuşturucu Ticareti Suçunda
- Kişi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda
- Örgüt Kurma, Örgüt Yöneticiliği veya Üyeliği Suçunda
uygulanabilir.
Etkin Pişmanlık TCK’nın Hangi Maddesi ile Açıklanmıştır?
Malvarlığına ilişkin suçlarla alakalı TCK’nın 168. maddesinde; Uyuşturucu ticareti suçuyla alakalı TCK’nın 192. Maddesinde; Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuyla alakalı TCK’nın 110. maddesinde; Örgüt kurma, örgüt yöneticiliği veya üyeliği suçuyla alakalı TCK’nın 221. maddesinde düzenlenmiştir.
Uyuşturucu Madde Ticaretinde Etkin Pişmanlık Mümkün Müdür?
Evet, mümkündür. Özellikle ticaret eylemi tek bir şahıs tarafından gerçekleştirilmediği için failin, diğer kişileri yargı birimlerine bildirmesi halinde etkin pişmanlık hükümleri uygulanacaktır. Bu bildirimlerin yargılamanın hangi aşamasında yapıldığına göre de indirim oranı değişmektedir.
Etkin Pişmanlık Uzlaştırma Kapsamında Mıdır?
Hayır, değildir.
İstinaf Aşamasında Etkin Pişmanlık Olur Mu?
Etkin pişmanlık kurumu, yargılamada verilen kararın kesinleşmesi anına kadar uygulanabilir. Yani dava istinaf veya temyiz kanun yolu aşamasında olsa dahi etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir.
Etkin Pişmanlıkta Beraat Olur Mu?
Etkin pişmanlık halinde, kanun koyucunun koyduğu sınırlar izin verir ise cezada indirim, hatta cezalandırılmamaya da karar verilebilir. Ancak etkin pişmanlık sebebiyle verilen cezalandırılmamanın sonuçları beraat ile aynı değildir.
Bu içerik, Av. Çağrı AYBOĞA ve Stj. Av. Yavuz Baturhan YILDIRIM tarafından oluşturulmuştur.
