Günlük hayatın önemli bir parçası olan, ekonomiye yön veren, birçok düzenlemeye sebep olan tüketim ve tüketici; Hukuk sistemimizce özel olarak incelenmiş ve kanunlaştırılmıştır. Özellikle satıcılar ve üreticiler tarafından ekonomik çıkar amacıyla tüketimin özendirilmesi, bu doğrultuda çeşitli reklam ve çalışmaların yapılması; tüketicilerin kontrol ve denetim mekanizmalarını olumsuz etkilemiştir.
Reklam, teknoloji ile tüketime özendirmenin firmalar arasında bir yarış haline geldiği bu dönemde zayıf konumda kalan tüketicinin daha etkili bir koruma altına alınması için 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun oluşturulmuş; özel görevli mahkemeler olan Tüketici Mahkemeleri kurulmuştur.
Ayboğa+Partners Avukatlık Bürosu, tüketici uyuşmazlıklarının analiz ve çözümü üzerine uzman bir ekip ile hizmet vermektedir.
Tüketici Mahkemesi Nedir?
Tüketici Mahkemesi, adından da anlaşılacağı üzere tüketici işlemlerinden ve tüketiciye yönelik gerçekleştirilen işlemlerden doğan uyuşmazlıklara bakan, özel görevli bir ilk derece mahkemesidir.
Tüketici ve Tüketici İşlemi Nedir?
Tüketici kavramının en basit haliyle tanımı; mal ve hizmetlerden yararlanan, yiyip içen, satın alan, kullanan, üretmeyen kimsedir. Tüketici bu mal veya hizmetleri belirli bir bedel ödeyerek elde eder. Ayrıca bu tüketimi gerçekleştirirken herhangi bir ticari veya mesleki amacı da olmamalıdır.
Tüketici işlemi kavramı ise; yukarıda tanımı yapılan tüketici kimse ile ticari ya da mesleki saikle hareket eden gerçek veya tüzel kişiler arasında kurulan her türlü sözleşme ve hukuk ilişkisidir.
Tüketici Mahkemesinin Görevleri Nelerdir?
Tüketici mahkemelerinin kuruluş amacı, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’u etkili ve verimli bir şekilde uygulanmasını sağlamaktır. Dolayısıyla tüketici mahkemesinin görev yetkisi, 6502 sayılı kanunun çizmiş olduğu sınırlar içerisinde mevcuttur.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun çizmiş olduğu sınırlar içerisinde gerçekleşecek eser sözleşmesi, simsarlık sözleşmesi, taşıma sözleşmesi, sigorta sözleşmesi, bankacılık sözleşmesi ve vekalet sözleşmeleriyle ilgili uyuşmazlıklar Tüketici Mahkemelerinde görülür.
Tüketici Mahkemesinin görevli olup olmadığının tespiti hususunda net ve katı sınırların uygulanması yanlış olup kısaca taraflardan birinin tüketici vasfında olduğu her türlü uyuşmazlıkta görevlidir demek mümkündür.
Tüketici Mahkemesine Hangi Konular İçin Başvurulabilir?
Tüketici olarak, bir bedel karşılığı satın alınan mal veya hizmette ayıp, kusur veya ihmal bulunması ve bu ayıp, kusur, ihmalin dava konusu edilmesi halinde Tüketici Mahkemesinde görülecektir.
Tüketici Mahkemesine Başvuru Koşulları Nelerdir?
Tüketici mahkemesine başvuru şartlarında görev, yetki şartlarının yanında ayrıca incelenmesi gereken iki şart daha mevcuttur: dava şartı arabulucuk ve tüketici hakem heyeti ayrımı.
Tüketici uyuşmazlığı niteliğindeki uyuşmazlıklarda doğrudan tüketici mahkemesinde dava açmak belirli şartlara bağlanmış, böylelikle mahkemelerin iş yükünü azaltmak ve uyuşmazlıkları kısa yoldan çözmek amaçlanmıştır.
Bunlardan ilki günümüz itibariyle birçok hukuk ilişkisinde dava şartı halinde getirilen dava şartı arabuluculuk; ikincisi ise tüketici hakem heyetleri başvuru sınırının aşılmasıdır. 2023 yılı için yapılacak başvurularda değeri 66.000 TL (altmışaltı bin) Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda, İl veya İlçe Tüketici Hakem Heyetleri görevlidir.
Tüketici Mahkemesinde Yargılama Usulü
Tüketici Mahkemeleri özel ihtisas mahkemeleri olup tüketiciler bakımından hızlı ve etkili çözümler sunmak için kurulmuştur. Hızlı yargılamaların amaçlanması sebebiyle basit yargılama usulü uygulanır.
Basit yargılama usulünde dava dilekçesi ve cevap dilekçesi ile dilekçeler aşaması sona erer; cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçesi verilmesi mümkün değildir. Böylelikle süre anlamında tasarruf sağlanmış olur.
Tüketici Mahkemesinin Vermiş Olduğu Görevsizlik Kararı
Görevine girmeyen bir uyuşmazlık ile karşılaştığında Tüketici Mahkemesi görevsizlik kararı vermektedir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 20’de düzenlenen mahkemenin görevine ilişkin hükümde, görevsizlik kararının kesinleştiği tarihten itibaren iki hafta içerisinde taraflardan birinin dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir. Bu süre hak düşürücü süre olup aksi takdirde dava açılmamış sayılıp işlemden kaldırılır.
Tüketici Mahkemesi Kararına İtiraz
Tüketici mahkemesi kararları, bir mahkeme kararı olması sebebiyle kanun yollarına tabidir. İstinaf kanun yolu başvurusu kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde sunulacak bir dilekçe ile yapılmalıdır.
Aynı şekilde temyiz kanun yolu için de istinaf mahkemesinin kararının tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde dilekçe sunarak kanun yolu başvurusu yapılmalıdır.
İstinaf ve temyiz kanun yolu başvuruları her uyuşmazlık için mevcut değildir. Tutarlar her yıl değişmekle birlikte;
- İstinaf kanun yolu başvurusu için uyuşmazlık miktarının 17.830TL’yi,
- Temyiz kanun yolu başvurusu için uyuşmazlık miktarının 238.730TL’yi aşması gerekir. (HMK 341)
Tüketici Mahkemesi ve Arabuluculuk
Tüketici hakem heyetinin görevi kapsamında olan uyuşmazlıklar, tüketici hakem heyeti kararlarına itirazlar, tüketici örgütleri tarafından açılan davalar, bir malın üretilmesi veya satışının durdurulması ya da malın toplatılması amacıyla açılan davalar ile taşınmazın aynından doğan davalar hariç bütün tüketici uyuşmazlıkları için tüketici mahkemesine başvurularda arabuluculuk dava şartıdır. Arabulucuk dava şartına uyulmaması halinde dava şartı yokluğu nedeniyle reddedilecektir.
Tüketici Mahkemesinde Vekalet Ücreti
Her sene Eylül ayında yenilenen Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinde belirlenen tutarlara göre Tüketici Mahkemelerinde takip edilen davalar için asgari avukatlık ücreti 4.600TL’dir.
Tüketici Mahkemesi Kararından Sonra Ne Yapılmalı?
Lehe sonuçlanan mahkeme kararının kesinleşmesinin ardından hükümde belirtilen hususlar, edimin niteliğine göre icraya konu edilebilir.
Tüketici Mahkemesi Sonucu Nasıl Öğrenilir?
Taraf olarak bulunulan ve tüketici mahkemesinin görmekte olduğu bir davada gerekçeli karar kurulması halinde mahkeme bu kararı taraflara usulune ve Tebligat Kanunu’na uygun bir şekilde tebliğ etmek zorundadır. Fiziki posta yoluya gerçekleşen bu tebligat kimi zaman taraflarca dikkate alınmamakta ya da tebligat karşısında nasıl hareket edileceği bilinmemektedir. Dolayısıyla bu alanda uzman bir avukattan hukuki destek almak, hakka ulaşmak ve itiraz hakkını verimli kullanmak adına oldukça elzemdir.
Tüketici Mahkemesi Ne Kadar Zamanda Sonuçlanır?
Türk yargı sisteminin işleyişi ve mahkemelerin iş yüküyle alakalı olan süreç bölgeden bölgeye değişmekte olup ortalama 8 ay – 1.5 yıl arasında değişmektedir. Kanun yolları aşamasının ve uyuşmazlığın içeriğine göre bu süreç uzayabilmektedir.
Tüketici Mahkemesi Yoksa Nerede Dava Açılır?
Tüketici mahkemeleri sonradan kurulan özel ihtisas mahkemeleridir. Bu bakımdan Türkiye’nin her yargı bölgesinde olmayabilir. Özellikle büyük şehirlerde ve ticaretin yoğun gerçekleştiği şehirlerde bulunan tüketici mahkemelerinin olmadığı yargı bölgelerinde asliye hukuk mahkemeleri, tüketici mahkemesi sıfatıyla davaya bakmakla göervlidir.
