Vatandaş ibaresi kelime anlamı itibariyle “yurttaş” anlamındadır. Vatandaş, politik katılım hakkı olan ve anayasada vatandaşlara hitaben vadedilen haklardan yararlanabilen kişidir.
Diğer bir ifadeyle vatandaşlık, politik bir kurum olan ülke ile kişi arasındaki bağın adıdır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere vatandaşlık bağı kişiye, bağlı olduğu politik kurumun yasalarıyla düzenlenmiş, koruma altına alınmış haklardan faydalanmayı sağlar.
Vatandaşlık bağı genellikle doğumla birlikte kazanılsa da çeşitli neden ve gerekçelerle ortadan kaldırılabilir; yeni vatandaşlık bağları kurulabilir.
Özellikle günümüz dünyasında meydana gelen zorunluluk halleri, mücbir sebepler veyahut ekonomik, kültürel olaylar neticesinde kişiler mevcut vatandaşlık bağlarını kaldırarak farklı vatandaşlıklar için başvuruda bulunmaktadır.
Vatandaşlık başvurusunun kabul edilmesi halinde doğacak sonuç; daha öncesinde farklı bir politik kurum olan devlete vatandaşlık bağı ile bağlı olan bir kişinin, yeni bir politik kurum olan devlete bağlanması ve bu devletin anayasal haklarından yararlanmaya başlamasıdır.
Söz konusu sonucun kişinin nam ve hesabında ne denli büyük bir değişiklik yaratacağı tartışmasızdır. Başvuru işleminin muhatabı olarak karşıda yer alan kuruluş bir devlettir, dolayısıyla yapılacak başvurunun son derece özenli, dikkatli ve eksiksiz hazırlanması gerekmektedir.
Ayboğa+Partners Avukatlık Bürosu, Türk vatandaşlığına başvuru yapma sürecinde uzman ekibi tarafından danışmanlık hizmeti sunmakta olup usulden kaynaklı ret kararlarının önüne geçmektedir.
Türk Vatandaşlığı Başvurusunun Şartları Nelerdir?
Türk vatandaşlığı doğumla kazanılmasının yanı sıra sonradan da kazanılabilmektedir. Farklı düzenlemelerin bulunduğu bu konuda hangi yol ile vatandaşlık başvurusu yapılacak ise o yola ilişkin özel şartların sağlanması gerekir.
Örneğin; yetkili makam kararıyla genel yoldan Türk vatandaşlığının kazanılması ile evlat edinme yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması arasında sağlanması gereken şartlar bakımından farklılık olduğundan öncelikle başvurulacak yolun saptanması önem arz eder.
Bu saptama esnasında diğer mevzuatlarla birlikte özellikle 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu dikkatle incelenmelidir. Bu kanunda yer alan Türk vatandaşlığı kazanım yolları şu şekildedir:
- Doğumla Kazanım
- Soy bağı: Çocuğun ana veya babasının Türk vatandaşı olması halinde doğum anında vatandaşlık kazanılır.
- Doğum yeri: Çocuğun ana ve babasının Türk vatandaşı olmaması veya vatansız olması ya da başka bir sebep dolayısıyla kendi milli kanunlarına göre vatandaşlık kazanamaması durumlarında Türkiye sınırları içerisinde doğan çocuk Türk vatandaşlığı kazanır.
- Sonradan Kazanım
- Yetkili makam kararı ile kazanılması
- Genel olarak kazanılması:
Ayırt etme gücüne sahip ve ergin, başvuru tarihinden itibaren kesintisiz bir şekilde 5 yıl Türkiye’de yasal olarak ikamet etmiş, genel sağlık bakımından tehlike oluşturmayan, iyi ahlak sahibi, toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe konuşabilen, yeterli düzeyde gelir ve mesleğe sahip olan, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil etmeyen bireyler gerekli belge ve başvuru sürecini tamamlayarak genel olarak vatandaşlık kazanabilir.
- İstisnai olarak kazanılması:
Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil etmemek kaydıyla Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığı kazanılabilir.
Bununla beraber 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu m.12’de açıkça belirtilen
- “Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler”,
- “4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alanlar ile Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu”,
- “Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler” ile “Göçmen olarak kabul edilen kişiler”
istisnai olarak vatandaşlık kazanabilir.
- Yeniden kazanılması:
Türk vatandaşlığını yitiren kişiler bakımından yeniden kazanım mümkündür. Ancak yeniden kazanım için de bazı şartların sağlanması gerekmektedir.
Çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler ile ana ve babası Türk vatandaşlığından çıkmış olması sebebiyle Türk vatandaşlığını kaybedip erginliğinden itibaren 3 yıl vatandaşlık başvurusu yapmamış çocuklar için ikamet şartı aranmadan yeniden vatandaşlık kazanılabilir.
Vatandaşlıktan çıkarılanlar veya seçme hakkı ile çıkanlar ise 3 yıl boyunca Türkiye’de ikamet etmek koşuluyla tekrardan vatandaşlık kazanabilirler
- Evlenme yoluyla kazanılması
Evlilik doğrudan Türk vatandaşlığı kazandırmaz. Mevzuat açıkça şartları belirlemiştir;
- bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olmak şartıyla aile birliği içinde yaşayan,
- evlilikle bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmayan,
- milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel taşımayan yabancılar
vatandaşlık başvurusunda bulunabilecektir. Evliliğin butlanına karar verilse daha evlenme de iyiniyetli olan yabancının vatandaşlığı korunur.
- Evlat Edinme ile kazanılması
Evlat edinilecek kişinin ergin olmaması halinde vatandaşlık kazanımındaki tek ölçüt milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından tehlike olmamasıdır. Müracaatın doğru yapılıp olumlu sonuçlanması halinde ergin olmayan evlatlık müracaat tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanır.
Evlatlığın ergin olması halinde ise Türk Vatandaşlığı Kanunu Uygulamasına İlişkin Yönetmeliği m.15 işaret edilmektedir ki bu madde Türk vatandaşlığının genel olarak kazanılmasını düzenlemektedir. Genel olarak kazanım bu yazımında “Yetkili makam kararı ile kazanılması” başlığı altında açıklanmıştır.
Seçme hakkı ile kazanılması
Türk vatandaşlığından izin almak suretiyle çıkmak mümkündür. Türk vatandaşlığını kaybeden ana ve babanın her ikisinin çıkması ya da ana ve babadan birinin çıkması halinde diğerinin muvafakati bulunması halinde ergin olmayan çocuk da Türk vatandaşlığını kaybeder.
Türk Vatandaşlık Kanunu m.21’deki düzenlemede ise bu çocukların ergin olmalarından itibaren 3 yıl içerisinde Türk vatandaşı olma huşunda seçme hakkının olduğunu açıklamaktadır.
Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşı Olmak
Türk vatandaşlığına nasıl başvurulacağına ilişkin detaylı açıklamalar bu yazımızda yapılmıştır. Bu başvuru sonucunda kişinin hukuki alanında meydana gelecek değişimler oldukça önemli olması sebebiyle başvuru sürecinin, şartların detaylı açıklanması ve kanun ile yazı altına alınması gerekmektedir.
Her ne kadar detaylı ve birçok seçenek barındıran Türk vatandaşı olma işlemi kanun haline getirilmiş olsa da zamanın değişen şartları ile siyasi, ekonomik, sosyal olaylar yeni düzenlemeleri gerektirebilir. Bu sebeple 06.01.2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5072 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile “İstisnai olarak Türk vatandaşlığı kazanım” hallerine yeni başvuru seçenekleri düzenlenmiştir.
Bu düzenlemelere göre;
“Aşağıdaki şartlardan herhangi birini sağlayan yabancı, Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir:
- En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen.
- En az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarı peşin olarak yatırılan ve tapu siciline üç yıl süreyle devir ve terkini yapılmayacağı taahhüdü şerh edilmek şartıyla noterde düzenlenmiş sözleşme ile taşınmazın satışının vaat edildiği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca tespit edilen.
- En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilen.
- En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen.
- En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen.
- En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen.
- En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında katkı payını, kapsamı Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenen fonlarda tutma ve üç yıl sistemde kalma şartıyla bireysel emeklilik sistemine yatırdığı Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen.
Adım Adım Türk Vatandaşlığı Başvurusu
Vatandaşlık başvuru işlemi, muhatabı devlet olan bir işlem olması sebebiyle yüksek özen ve dikkat gerektiren bir işlemdir.
Hukuku, kanunları, yönetmelikleri bilmek ve somut durumu bu bilgiler ışığında değerlendirmek gerekir. Dolayısıyla üstünkörü yapılacak bir başvurunun kabul olma olasılığı yok denecek kadar azdır.
Başvuru aşamalarına ilişkin olarak;
- Hangi başvuru yolunun uygun olduğu tespit edilir
- Bu yol için kanun ve mevzuat tarafından belirtilen şartlar sağlanır, kontrol edilir
- Bu yol için gerekli bilgi ve belgeler eksiksiz bir şekilde toplanır
- Değişken olan harç ve masraflar yatırılır
- Yurt içindeyse yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe; yurt dışındaysa dış temsilciliklere başvuruda bulunulur
- Talep halinde eksik evrak veya ek belgeler tamamlanır
- Mülakat sürecinin başarıyla geçirilmesi ile başvuru süreci son bulur.
Türk Vatandaşlığı Başvurusu İçin Gerekli Belgeler
Türk vatandaşlığı başvuru için farklı yolların olduğunu ve her bir yol bakımından da farklı şartların sağlanması gerektiğini açıkladık. Bu şartların bir kısmı ortak şart olarak yer alsa da bazı şartlar bakımından başvuru yoluna göre farklılık olabilmektedir.
Örneğin her ne koşulda olursa olsun vatandaşlık başvuru yapacak kişinin milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından tehlike barındırmaması gerekmektedir.
Başvuru esnasında gerekli belgeler, başvuru yoluna göre değişiklik gösterse de ortak olarak istenen bazı belgeler mevcuttur. Bu belgeler:
- İsteği belirten form dilekçe
- Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge, vatansız ise temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge
- Kişinin kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge ve evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri belge
- Medeni hal bilgisini gösterir belge
- Türk vatandaşı birinci veya ikinci derece yakınları varsa bu kişilere ait müracaat makamlarınca sistemden alınan nüfus kayıt örneği
- Kişinin genel sağlık bakımından tehlike teşkil edecek bir hastalığı bulunmadığına dair, usul ve esasları Sağlık
- Bakanlığınca belirlenmiş olan sağlık raporu
- Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz
Türk Vatandaşlığı Başvurusu Nereye ve Nasıl Yapılır?
Kişi Türkiye sınırları içerisindeyken başvuru yapmak isterse bulunduğu yerleşim yeri valiliğine başvuruda bulunur. Valilik bünyesinde Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğünü barındırmaktadır.
Kişi Türkiye sınırları dışındayken başvuru yapmak isterse bulunduğu ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Devleti dış temsilciliklerine başvurması gerekir.
Kimler Vatandaşlık Başvurusu Yapabilir?
Bu yazımızda detaylı bir şekilde açıkladığımız yollardan biri üzerinden vatandaşlık başvuruşu yapacak kişi, başvuracağı yolun şartlarını ve gereklerini sağlaması halinde başvuruda bulunabilecektir. Bu başvurunun kişi tarafından bizzat yapılması önem arz eder. Ayrıca bu hususta özel yetki içeren vekaletname ile avukat aracılığıyla da başvuru yapılabilir. Ancak posta yoluyla yapılan başvurular geçersiz sayılacaktır.
Vatandaşlık Başvurusu Kaç Gün İçerisinde Sonuçlanır?
Başvuru yollarından hangisinin işletildiğine göre değişkenlik göstermekle birlikte bütün işlemlerin doğru, gerekli belgelerin eksiksiz olması halinde başvuru 10 ay – 2 yıl arasında sonuçlanmaktadır. Bu süre zarfı içerisinde devlet tarafından şartların sağlanıp sağlanmadığı, belgelerin tamlığı ile doğruluğu incelenmektedir.
Vatandaşlık Başvurusunda Ödenmesi Gereken Harç ve Ücretler
Türk vatandaşlığı başvuru yollarından her biri için gerekli belgeler arasında “Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz” yer almaktadır. Yani hangi yoldan başvuru yapılırsa yapılsın başvuru için bir ücret ödenmesi zaruridir.
2023 yılı itibariyle bu hizmetin bedeli 115 TL’dir. Ancak bu miktar her yıl değişmekte olup başvuru sürecinin uzamaması amacıyla kontrol edildikten sonra yatırılması önemlidir.
Vatandaşlık Başvurusunun İptali Mümkün Müdür?
Başvuru işlemi sonuçlanıp kişi Türk vatandaşlığı kazanıncaya kadar iptali mümkündür. Bu talebi başvuran yapabilir.
Diğer taraftan, kişinin başvuru esnasında sahtecilik veya gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu tespit edilirse vatandaşlığı iptal edilir. Bu kişiye bağlı olarak vatandaşlık kazanan eş, çocuk gibi kişilerin de vatandaşlıkları iptal edilir.
Türk Vatandaşlığı Başvurusunda Neden Avukat Desteği Almalısınız?
Vatandaşlık tanımını yaparken de bahsettiğimiz üzere vatandaşlık, kişinin vatandaşlık bağı ile bağlı olduğu politik kurum olan devletin anayasasında düzenlenmiş haklardan yararlanmasını sağlamaktadır.
Kişinin doğrudan haklarına ve hukuki durumuna ilişkin olan bu kuruma başvurulmasında, bu konu üzerine lisans eğitimi almış ve deneyim kazanmış bir avukat ile çalışılması istenen sonuca ulaşmak için zorunludur.
Başvuru sürecine ilişkin usul ve esasları bilen ve bilgisini başvurucu kişiye göre yorumlayabilen avukatın rehberliğinde başvuruda bulunulması sürecin olabildiğince hızlı ve olumlu sonuçlanmasını sağlayacaktır.
Ayboğa+Partners Avukatlık Bürosu bu konu üzerinde yaptığı çalışmalarla deneyim kazanmış olup müvekkil memnuniyetine sahip bir ekiptir.
