Vasiyetname Nedir? Düzenleme, Geçerlilik ve İptal Şartları Nelerdir? Vasiyetname Örneği
Vasiyetname, bir kişinin ölümünden sonra malvarlığının nasıl dağıtılacağını belirlediği ve yasal olarak geçerli bir belge niteliği taşıyan hukuki bir işlem olarak tanımlanır. Miras hukuku kapsamında vasiyetname, mirasçılar arasında çıkabilecek olası anlaşmazlıkların önlenmesi ve vasiyetçinin son isteklerinin yerine getirilmesi açısından büyük önem taşır. Ancak, vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için belirli yasal şekil şartlarına uyulması gerekmektedir. Bu yazıda, vasiyetnamenin düzenlenmesi, geçerliliği, iptali ve iptal davasına ilişkin süreçler detaylı olarak incelenecektir.
Miras Bırakanın (Vasiyetçi) Vasiyetname Düzenleme Şartları
Bir kişinin vasiyetname düzenleyebilmesi için belirli şartları taşıması gerekir. Türk Medeni Kanunu’na göre, vasiyetname düzenleyecek kişinin ayırt etme gücüne sahip ve en az 15 yaşında olması gerekmektedir. Ayırt etme gücüne sahip olmayan kişiler (örneğin akıl hastalığı, zihinsel yetersizlik veya bağımlılıklar sebebiyle) vasiyetname düzenleyemezler. Ayrıca, miras bırakan kişi malvarlığının tamamı üzerinde serbestçe tasarruf edemez; saklı paylı mirasçılar, yani kanunen belirli hakları korunan mirasçılar üzerinde yapılacak tasarruflar sınırlıdır. Bu mirasçılar arasında genellikle çocuklar, eş ve anne-baba bulunur.
Resmi Vasiyetname Nedir? Nasıl Yapılır?
Resmi vasiyetname, noter veya sulh hukuk hakimi huzurunda, iki tanığın katılımıyla düzenlenen bir vasiyetname türüdür. Resmi vasiyetname, şekil şartlarının eksiksiz yerine getirilmesi halinde en güvenilir vasiyetname türü olarak kabul edilir. Vasiyetçi, vasiyetnameyi noter veya sulh hakimine açıklayarak, beyanının yazıya geçirilmesini sağlar. Bu yazılı beyan vasiyetçi tarafından imzalanır ve tanıkların da imzasıyla birlikte resmi hale gelir. Resmi vasiyetname, özellikle şekil ve imza noktasında hukuki güvenceleri sağlaması nedeniyle yaygın olarak tercih edilir. Ancak, düzenleme aşamasında tanıkların niteliklerine dikkat edilmelidir. Vasiyetnameyi düzenleyen ve tanıklık eden kişilerin mirasçı olmaması gerekmektedir.
El Yazısı İle Vasiyetname Nedir? Nasıl Yapılır?
El yazısı ile vasiyetname, miras bırakanın vasiyetini tamamen kendi el yazısıyla yazdığı vasiyetname türüdür. Bu vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için vasiyetin tarihinin yazılmış, vasiyetçinin imzasının atılmış ve tamamen kendi el yazısıyla yazılmış olması gereklidir. El yazısı vasiyetnamelerde noter onayı ya da tanık bulunmasına gerek yoktur. Ancak bu tür vasiyetnameler, kaybolma veya yok edilme riskine karşı daha savunmasız olabilir. Ayrıca, vasiyetnamenin gerçekten vasiyetçinin el yazısı ile yazıldığına dair ihtilaflar çıkabilir ve bu gibi durumlar uzman görüşüne başvurularak çözüme kavuşturulabilir.
Sözlü Vasiyetname Nedir? Nasıl Yapılır?
Sözlü vasiyetname, genellikle olağanüstü durumlarda (örneğin ölüm tehlikesi, savaş ya da büyük bir doğal afet) düzenlenir. Vasiyetçi, iki tanık huzurunda son isteklerini açıklar ve bu tanıklar vasiyetçinin ölümünden sonra beyanları yazıya geçirip yetkili makamlara iletirler. Ancak olağanüstü hal sona erdiğinde ve vasiyetçi hala hayatta olduğunda sözlü vasiyetname geçerliliğini yitirir. Sözlü vasiyetnamenin geçerliliği için tanıkların beyanlarının yazılı hale getirilmesi ve mahkemeye sunulması gerekmektedir.
Vasiyetnamenin Açılması ve Tenfizi
Vasiyetname, vasiyetçinin ölümünden sonra açılır ve içerdiği son istekler mirasçılarla paylaşılır. Sulh hukuk mahkemesi tarafından vasiyetname açılır ve vasiyetnamenin içeriği resmen okunur. Vasiyetnamenin açılmasının ardından, vasiyetin yerine getirilmesi ve mirasın paylaşılması süreci başlar. Bu süreçte vasiyetnamenin iptali gibi durumlar da gündeme gelebilir. Vasiyetnamenin tenfizi, vasiyetnameye uygun olarak mirasın paylaştırılması anlamına gelir ve bu süreçte hukuki yükümlülükler titizlikle takip edilir.
Vasiyetnamenin İptali
Vasiyetnamenin iptali, vasiyetnamenin şekil şartlarına uygun olmaması, vasiyetçinin irade sakatlığı altında vasiyetname düzenlemiş olması veya mirasçıların haklarının ihlal edilmesi gibi durumlarda gündeme gelir. Mirasçılar, vasiyetnamenin iptali için mahkemeye başvurabilirler. Özellikle saklı paylı mirasçıların haklarının korunması bu noktada önem arz eder. Vasiyetnamenin iptali talepleri, vasiyetin geçersiz sayılmasına yönelik mahkemeye sunulan bir taleptir ve ciddi hukuki süreçleri gerektirir.
Vasiyetnamenin İptali Davası
Vasiyetnamenin iptali davası, vasiyetnamenin geçersiz olduğuna dair mahkemeye başvurularak açılan bir davadır. Bu davalarda vasiyetnamenin düzenlenme süreci, şekil şartlarına uygun olup olmadığı, vasiyetçinin tasarruf yetkisi gibi unsurlar incelenir. Özellikle vasiyetçinin iradesinin sakatlanmış olduğu durumlarda (örneğin tehdit, aldatma ya da zorlama) iptal davası açılması mümkün hale gelir.
Vasiyetnamenin İptali Davası Açma Süresi
Vasiyetnamenin iptali için dava açma süresi, mirasçılar vasiyetnamenin açılmasından itibaren bir yıl içinde dava açmak zorundadırlar. Ancak, mirasçılar iptale neden olan durumu sonradan fark ederlerse bu tarihten itibaren bir yıl içinde dava açılabilir. Genel olarak, vasiyetnamenin iptali için zamanaşımı süresi 10 yıldır.
Vasiyetname Örneği
VASİYETNAME
Ben, [Adınız Soyadınız], [Doğum Tarihi] doğumlu, [Adresiniz] adresinde ikamet eden bir kişi olarak, ayırt etme gücüne sahip ve irademle aşağıdaki şekilde malvarlığımın paylaşılmasını vasiyet ediyorum:
- Mal Varlığı Dağıtımı: Mal varlığımın, [Mirasçıların Adı ve Paylaşım Oranları] arasında aşağıdaki şekilde dağıtılmasını talep ediyorum:
- [Belirli Mülk ya da Eşya]: [Mirasçı Adı]
- [Belirli Mülk ya da Eşya]: [Mirasçı Adı]
- Özel Talimatlar: Defin işlemlerim ve cenaze törenim için isteklerim şunlardır: [Defin ve cenaze isteklerinizi yazınız].
Bu vasiyetname, kendi irademle ve hiçbir baskı altında kalmadan düzenlenmiştir. İmzalı ve tarihli olarak beyan ederim.
[Adınız Soyadınız]
Tarih: [Tarih]
İmza
Makale, vasiyetname düzenleme süreci, geçerlilik koşulları ve iptal süreçleri hakkında genel ve detaylı bilgiler sunmaktadır.
Vasiyetname Yargıtay Kararları
Vasiyetnamenin Reddi Davasında Görevli Mahkeme
Vasiyetnamenin reddi davalarında görevli mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yargıtay’ın çeşitli kararlarında belirtildiği üzere, miras davalarında hukuki menfaatlerin korunabilmesi açısından bu davalarda görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğuna dikkat çekilmiştir. Bu kapsamda, mirasçılar arasında yaşanan uyuşmazlıklar genellikle bu mahkemeler nezdinde görülmektedir.
(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2022/3654 Esas, 2023/5829 Karar).
Vasiyetnamenin İptali Sebepleri
Vasiyetnamenin iptali davasında ileri sürülen sebepler, genellikle vasiyetnamenin düzenlendiği sırada miras bırakanın ehliyetsizliği, vasiyetnamenin şekil şartlarına uygun olmaması, baskı, tehdit veya hileyle düzenlenmiş olması gibi unsurlardır. Bu sebepler, Yargıtay kararlarında da sıkça ele alınmaktadır.
(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2021/4176 Esas, 2022/8911 Karar)
Okuma Yazması Olmayanların Resmi Vasiyetname Şekli
Okuma yazması olmayan bir kişinin resmi vasiyetname düzenleyebilmesi için Noter huzurunda, iki tanığın hazır bulunması gerekmektedir. Bu durum, Yargıtay’ın çeşitli kararlarında vurgulanmıştır. Ayrıca, noter tarafından düzenlenecek vasiyetnamede okuma yazması olmayan kişilere sözlü olarak içeriğin okunması zorunluluğu vardır.
(Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2019/2551 Esas, 2020/14622 Karar).
Vasiyetnamenin Açılması ve İptali Usulü
Vasiyetnamenin açılması ve iptali konusunda Yargıtay, sürecin usulüne uygun yürütülmesi gerektiğini belirtmiştir. Vasiyetnamenin açılma süreci tamamlanmadan iptal davası açılması mümkün değildir. Yargıtay bu konuda, sürecin hukuka uygun şekilde tamamlanmasının önemine vurgu yapmıştır.
(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2018/7345 Esas, 2019/2120 Karar).
Vasiyetnamenin İptali Davasının Dinlenebilmesi İçin Vasiyetnamenin Açılmış Olması Gerekir
Yargıtay, vasiyetnamenin iptali davasının dinlenebilmesi için öncelikle vasiyetnamenin yasal olarak açılması gerektiğini belirtmektedir. Bu sürecin tamamlanmamış olması halinde, iptal davası dinlenmeyecektir.
(Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2020/4122 Esas, 2021/3576 Karar).
Ehliyetsizlik İddiasına Dayalı Vasiyetnamenin İptali Davası
Yargıtay kararlarına göre, ehliyetsizlik iddiasına dayalı vasiyetnamenin iptali davası açılabilmesi için, vasiyetnamenin yapıldığı sırada miras bırakanın ehliyetli olmadığına dair geçerli delillerin sunulması gerekmektedir. Bu durumda bilirkişi incelemesi de yapılabilir.
(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2021/7289 Esas, 2022/13532 Karar).
Vasiyetnamenin Tenfizinin Hukuki Niteliği
Yargıtay’ın vasiyetnamenin tenfizine ilişkin kararlarında, bu sürecin vasiyetnamenin hüküm doğurması amacıyla yapıldığı belirtilmiştir. Tenfiz, vasiyetnamenin içerdiği hakların hayata geçirilmesi anlamına gelir ve bu aşamada mahkemeler gerekli denetimi yaparlar.
(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2020/5542 Esas, 2021/3124 Karar).
Vasiyetname Açılmadan Zamanşımı ve Hak Düşürücü Süreler İşlemez
Yargıtay’a göre, vasiyetnamenin açılmadığı durumlarda zaman aşımı ve hak düşürücü süreler işlememektedir. Bu durum, mirasçılara haklarını kaybetmemeleri açısından önemli bir koruma sağlar.
(Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2019/2223 Esas, 2020/8321 Karar).
Tüm Mirasçılar Çağrılmadan Vasiyetnamenin Okunması Usule Aykırıdır
Yargıtay, vasiyetnamenin okunması sürecinde tüm mirasçıların çağrılması gerektiğini belirtmiştir. Aksi durumda, usule aykırı bir işlem yapılmış olur ve bu durum vasiyetnamenin iptaline yol açabilir.
(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2020/7415 Esas, 2021/6345 Karar).
Vasiyetnamenin Tenfizi Davaları Ayni Hak Sağlamaz
Yargıtay, vasiyetnamenin tenfizi davalarının ayni hak doğurmadığını, sadece vasiyetnamenin içeriğinde belirtilen hakların uygulanması amacına hizmet ettiğini belirtmiştir.
(Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2019/5124 Esas, 2020/6154 Karar).
Vasiyetnamenin Tenfizinde Görevli Mahkeme
Yargıtay, vasiyetnamenin tenfizi davalarında görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğunu belirtmiştir. Vasiyetnamenin tenfizi sürecinin bu mahkemeler nezdinde yapılması gerektiği çeşitli kararlarda ifade edilmiştir.
(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2021/8233 Esas, 2022/3421 Karar).
Vasiyetnamenin Tenfizinde Yetkili Mahkeme
Vasiyetnamenin tenfizine yönelik davalarda yetkili mahkeme, vasiyetçinin son ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir. Yargıtay kararları da bu yöndedir.
(Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2021/12456 Esas, 2022/14322 Karar).
Murisin İhtarnamesi Yeni Vasiyetname Olarak Kabul Edilemez
Yargıtay, muris tarafından gönderilen bir ihtarnamenin, yeni bir vasiyetname olarak kabul edilemeyeceğini belirtmiştir. Bu karar, vasiyetnamelerin belirli şekil şartlarına bağlı olarak düzenlenmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2019/6125 Esas, 2020/4326 Karar).
Vasiyetnamenin Açılıp Okunması Usulü ve Önemi
Vasiyetnamenin açılıp okunması usulü, mirasçılara haklarını bildirme açısından büyük önem taşır. Yargıtay, vasiyetnamenin okunması sürecinde tüm mirasçıların bilgilendirilmesinin ve vasiyetnamenin yasal çerçevede okunmasının gerekliliğine vurgu yapmaktadır.
(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2020/4126 Esas, 2021/2213 Karar).
