Yükseköğretim Hukuku

Yükseköğretim hukuku, akademisyenler, yükseköğretim öğrencileri, üniversitelerde çalışan personel ve diğer ilgili kişilerin, Yükseköğretim Kurulu (YÖK), üniversiteler, Üniversitelerarası Kurul ve TÜBİTAK ile ilgili konularda karşılaştıkları uyuşmazlıkları çözmeyi hedefleyen bir hukuk dalıdır. Yükseköğretim hukuku, birkaç özel hukuk işlemi dışında, genellikle idare hukukunun bir alt dalı olarak kabul edilir ve bu çerçevede yükseköğretim kurumlarındaki idari işlemler ve kararlarla ilgili hukuki sorunları ele alır.

İçerik

Toggle

Yükseköğretim Nedir?

Yükseköğretim, ortaöğretime dayalı ve en az dört yarı yılı kapsayan her kademedeki eğitim-öğretimin tümüdür. Yükseköğretimde önlisans, lisans ve lisansüstü düzeylerde eğitim yapılmaktadır.

Yükseköğretim Kurulunun Görevleri Nelerdir?

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 9. maddesine göre Yükseköğretim Denetleme Kurulu’nun görevleri aşağıdaki gibidir:

• Yükseköğretim kurumlarındaki eğitim-öğretim ve diğer faaliyetlerin, bu Kanunda belirtilen amaç ve ana ilkelere uygunluğunu, Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanacak kurallara göre ve onun adına denetlemek,
• Yükseköğretim Kurulu Başkanı tarafından, bu Kanunun 53. maddesine göre talep edilen soruşturmaları yürütmek,
• Yükseköğretim Kurulu tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Yükseköğretim Denetleme Kurulu Teşkilat, Görev ve Çalışma Usulleri Yönetmeliği’nin 7. maddesine göre Yükseköğretim Denetleme Kurulu’nun görevleri şu şekildedir:

• Yükseköğretim kurumlarındaki eğitim-öğretim ve diğer faaliyetlerin, 2547 sayılı Kanun’da belirtilen amaç ve ana ilkelere uygunluğunu, Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanacak kurallara göre ve onun adına denetlemek ve sonuçları rapor olarak sunmak,
• Denetim gerektiğinde yükseköğretim kurumları yöneticilerinden yazılı veya sözlü bilgi talep etmek,
• Yükseköğretim Kurulu tarafından talep edilen disiplin konularını soruşturmak,
• Yükseköğretim Kurulu Başkanı tarafından, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53. maddesinin 2653 sayılı Kanun ile değiştirilen (e) fıkrasına göre talep edilen soruşturmaları yürütmek,
• Yükseköğretim kurumlarındaki denetimlerde, adli veya disiplin soruşturması gerektiren olayları tespit etmeleri halinde, durumu Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına bildirmek ve gerekli onayı alarak tahkikat yapmak veya dosyayı ilgili mercie iletmek,
• Kurul Başkanı tarafından hazırlanan yıllık denetim programları hakkında görüş bildirmek,
• Gözetim ve denetim işleri için gerekli rehber ve genelgeleri hazırlayarak Yükseköğretim Kurulunun onayına sunmak,
• Yükseköğretim Kurulu tarafından talep edilen inceleme ve araştırmaları yapmak,
• Yükseköğretim Kurulu Başkanı tarafından önerilen veya kurul üyeleri tarafından gündeme getirilen konuları görüşmek ve gerektiğinde karar almak.

Yükseköğretim Denetleme Kurulu Teşkilat, Görev ve Çalışma Usulleri Yönetmeliği’nin 24. maddesine göre Yükseköğretim Denetleme Kurulu üye ve uzmanlarının inceleme ve soruşturma sırasındaki yetkileri şunlardır:

• Soruşturmacılar, tanıklarla, muhbir, sanık ve şikâyetçilerin celbi ve ihzarı, dinlenmesi, zabıt, arama gibi ilk tahkikatın gerektirdiği işlemleri, sorgu hâkimi yetkisiyle, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53. maddesinin 2653 sayılı Kanun’la değiştirilen (c) fıkrasına atfen Memurun Muhakematı Hakkındaki Kanun ve Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu hükümleri ile kendilerine verilen soruşturma onayı çerçevesinde yaparlar.
• Soruşturmacıların yetkileri, 1609 sayılı Bazı Cürümlerden Dolayı Memurlar ve Şerikleri Hakkında Takip ve Muhakeme Usulüne Dair Kanun’a temas eden suçların soruşturulmasında adı geçen Kanun hükümleri ile sınırlıdır.
• Soruşturmacılar, inceleme ve soruşturma sırasında gerekli gördükleri her türlü defter, kâğıt, belge ve bilgileri ve diğer yardımları ilgili kuruluştan isteme, görme ve bunların örneklerini, herhangi bir yolsuzluğun somut delillerini oluşturanların da asıllarını alma; birimlerin kasa, ambar, depolarını ve demirbaşlarını sayma ve inceleme, gerektiğinde mühür altına alma yetkisine sahiptir.
• Asılları alınan belgelerin, soruşturmacının mühür ve imzası ile tasdikli birer sureti, dosyada saklanmak üzere ilgili kurum veya kuruluşa verilir.

Üniversitelerin Görevleri Nelerdir?

Üniversitelerin görevleri, araştırma yapmak, bilim üretmek ve üst düzeyde eğitim sağlamak olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda, ülkenin ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikli insan gücünü yetiştirmek, üniversitelerden beklenen temel görevlerin başında gelir.

Üniversitelerarası Kurul Nedir?

Üniversitelerarası Kurul akademik bir organ olup aşağıdaki görevleri yapar :

1. Yükseköğretim planlaması çerçevesinde, üniversitelerin eğitim – öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetlerini koordine etmek, uygulamaları değerlendirmek, Yükseköğretim Kuruluna ve üniversitelere önerilerde bulunmak,
2. Teşkilat ve kadro yönünden ve Yükseköğretim Kurulu kararları doğrultusunda üniversitelerin öğretim üyesi ihtiyacını karşılayacak önlemleri teklif etmek,
3. Üniversitelerin tümünü ilgilendiren eğitim – öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetleri ile ilgili yönetmelikleri hazırlamak veya görüş bildirmek,
4. Aynı veya benzer nitelikteki fakültelerin ya da üniversitelere veya fakültelere bağlı diğer yükseköğretim kurumlarının eğitim – öğretimine ilişkin ilkeler ve süreler arasında uyum sağlamak,
5. Doktora ile ilgili esasları tespit etmek ve yurt dışında yapılan doktoraları, doçentlik ve profesörlük unvanlarını değerlendirmek,
6. Doçentlik başvurularında ilgili bilim veya sanat alanında jüriler oluşturarak adayların yayın ve çalışmalarını Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen esas ve usuller kapsamında değerlendirip, yeterli yayın ve çalışmaya sahip olan adaylara doçentlik unvanı vermek,

Yükseköğretim Hukuku Nedir?

Yükseköğretim hukuku, Yükseköğretim Kurulu (YÖK), üniversiteler, Üniversitelerarası Kurul ve TÜBİTAK’ın görev kapsamına giren konularda, akademisyenler, yükseköğretim öğrencileri, yükseköğretim kurumlarında çalışan personeller ve diğer ilgili kişiler arasında yaşanan uyuşmazlıkları çözmeyi amaçlayan bir hukuk dalıdır.

Doçentlik Başvurusunun İptaline İtiraz ve Davalar

Doçentlik başvurusunun iptali için açılan davalar “iptal davaları” olarak adlandırılır. Bu davalar, iptal kararının verildiği tarihten itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde Üniversiteler Arası Kurul (ÜAK)’a karşı açılmalıdır. Bu tür davalarda, mahkeme genellikle bilirkişi raporları alarak karar vermektedir.

Diploma Denklik Davaları Nasıl Açılır?

Yurt dışı diploma denklik davaları, idare hukuku kapsamında açılan iptal davalarıdır. Ayrıca, diploma denklik belgesinin geç verilmesi, yanlış verilmesi veya çeşitli maddi ve manevi kayıpların yaşanması durumlarında tam yargı davası da açılabilir.

Tam yargı davası ile YÖK denklik davasına konu işlemin iptali davası birlikte açılabilir. Ancak, Akademik Hukuk & Danışmanlık olarak, yurt dışı diploma denklik davalarında bu davaların birlikte açılmamasını tavsiye ediyoruz. Mahkemelerin parasal konularda lehe kararlar verme eğiliminin düşük olması nedeniyle, önce YÖK denklik davasını iptal davası olarak açmak ve dava lehe sonuçlandığında tam yargı davası açmak daha doğru olacaktır.

Yurt dışı diploma denklik davalarında, YÖK denklik davasına konu denklik başvurusunun reddi işleminin başvurucuya tebliğinden itibaren 60 günlük bir süre vardır. YÖK denklik itirazı yapılması durumunda ise bu 60 günlük süre durur ve itiraz sonucu tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder.

Denklik başvurusunun geç sonuçlanması veya haber alınamaması durumunda, başvurunun zımnen reddedildiği kabul edilerek dava açılabilir. Zımnen ret davalarının dosyayı hızlandırdığı bilinmekle birlikte, dosyanın esasını etkilemediği söylenemez. Yurt dışı diploma denklik davalarında görevli mahkeme, işlemi yapan kurum YÖK olduğu ve işlem idari işlem mahiyetinde olduğu için İdare Mahkemeleridir. Farklı yetkili mahkemelerde açılan davalar reddedilecektir. Yurt dışı diploma denklik davalarında yetkili mahkeme Ankara Mahkemeleridir. Bu nedenle, genellikle Ankara İdare Mahkemeleri YÖK denklik davalarına bakmakla görevli ve yetkilidir. Farklı bir şehirden de Ankara İdare Mahkemelerine gönderilecek şekilde dava açılabilir, ancak doğrudan farklı bir şehirdeki idare mahkemesine dava açılamaz.

Akademik Personeller ve Akademik Kadro İptali İle İlgili Davalar Nasıl Açılır?

Atama kararı sonrasında ataması gerçekleşmeyen aday, kararı öğrendiği tarihten itibaren 60 gün içinde kadronun açıldığı üniversiteye itiraz edebilir. Ancak, bu tür itirazlar genellikle atama işlemini değiştirmemektedir, bu nedenle dava açılması önerilmektedir. Aşağıda, atama kararına itiraz için bir örnek dilekçe verilmiştir.

Ayboğa + Partners Avukatlık Bürosu ekibi tarafından, Yükseköğretim Hukuku kapsamında çalıştığımız konulardan birisi de akademik kadro ilanlarına yapılan itirazlar ve açılan davalardır. Bu konuda dikkat edilmesi gereken hususlar ve açılan diğer emsal davalar hakkında bilgi almak için “Akademik Kadro İptal Davaları” konusunda danışmanlık alabilirsiniz. Ayrıca, Yükseköğretim Hukuku çerçevesinde disiplin soruşturmaları kapsamında kişiye özel ilanların idari yaptırımlara tabi olduğu ve bu durumun görevi kötüye kullanma suçu oluşturabileceği hakkında detaylı bilgileri “Kişiye Özel İlan ve Görevi Kötüye Kullanma Suçu” konusundaki danışmanlık hizmetimizde bulabilirsiniz.

Yükseköğretim Personeli Disiplin Soruşturmaları Nedir?

• Yükseköğretim personelinin disiplin işleri 6764sayılıKanunla yeniden düzenlenerek 9 Aralık 2016 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir.
• Düzenlemeyle 2547 sayılı Kanunun 53.maddesinin(a) ve (b) fıkraları değiştirilmiş; bu maddeden sonra gelmek üzere 53/A, 53/B, 53/C, 53/Ç, 53/D, 53/E, 53/F, 53/G maddeleri eklenmiştir.
• Halen devam edenlerle, yeni açılacak tüm soruşturmalar da yeni hükümler uygulanacak; ancak 9.12.2016 tarihinden önce işlenen fiiller hakkında sadece 657 sayılı Kanunun 125. Maddesindeki suç ve cezalar uygulanabilecektir.
• Yeni düzenlemeyle Yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarında görevli, yönetici, öğretim elemanı ve memurların disiplin soruşturmasında:
• 2547sayılıKanununun53.maddesinin (a) ve (b) fıkraları,
• 2547’ye 6764 sayılı Kanunla eklenen 53/A, 53/B, 53/C, 53/Ç, 53/D, 53/E, 53/F, 53/G maddeleri,
• Suç fiilleri bakımından, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125.maddesinin 1.fıkrası ile 2547 madde 53’ün (b) fıkrası birlikte,
• 2547sayılı Kanunda hüküm bulunmayan konularda ise 657 sayılı Kanunun disipline dair hükümleri, uygulanacaktır.

Yükseköğretim Kurumları Eğitim Öğretim Faaliyetleri Sıkça Sorulan Sorular

2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu Tam Metni: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547.pdf

Yükseköğretim kurumlarında disiplin cezaları nelerdir?

• Görevden uzaklaştırma, Devlet veya vakıf yükseköğretim kurumlarında yürütülen kamu hizmetinin gerektirdiği hallerde, görevi başında kalmasında sakınca görülen üst kuruluşlar ile yükseköğretim kurumu yöneticileri, öğretim elemanları, memurlar ve diğer personel hakkında alınan ihtiyati bir tedbirdir.
• Aylıktan veya ücretten kesme cezası alanlar üç yıl, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezası alanlar beş yıl boyunca rektör, dekan, enstitü müdürü, yüksekokul müdürü, meslek yüksek okulu müdürü, bölüm başkanı, anabilim dalı başkanı, ana sanat dalı başkanı, bilim dalı başkanı, sanat dalı başkanı, daire başkanı dengi ve üstü kadrolara atanamazlar.
• Söz konusu disiplin cezalarının verildiği tarihte bu görevlerde bulunanların görevleri kendiliğinden sona erer ve durum ilgili mercilere derhal bildirilir.

Üniversitede disiplin soruşturması nasıl yapılır?

• Disiplin cezası gerektiren bir fiilin işlendiğini öğrenen disiplin amiri yazılı olarak disiplin soruşturması başlatır. Yazıda suçlanan kişinin adı-soyadı, görevi ve unvanı ile olayın/eylemin ne olduğu belirtilir. Amir, soruşturmayı kendisi yapabileceği gibi, birimi çerisinden soruşturmacı veya komisyon görevlendirebilir.
• Ancak zorunlu hallerde rektörlük aracılığıyla diğer birimlerde soruşturmacı talep edilebilir.
• 2547 madde 53 de disiplin amirinin hem adli ceza soruşturması, hem de disiplin soruşturması açma yetkisi olduğundan, kargaşaya yol açmamak için soruşturma emrinde disiplin soruşturması ibaresi yer almalıdır

Üniversite disiplin soruşturması sicile işler mi?

Disiplin cezaları nitelik olarak idare hukuku kapsamında yer alan yaptırımlar olduğu için, kural olarak disiplin cezası alınması sicile işlemez.

Üniversitelerde disiplin cezasını kim verir?

• Uyarma ve kınama cezaları sıralı disiplin amirleri tarafından,
• Aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezaları kişinin görevli olduğu birimdeki disiplin kurulu kararı ile,
• Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezaları atamaya yetkili amirin teklifi üzerine Yüksek Disiplin Kurulu kararıyla,
• Rektörler ve dekanların aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması, öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezası Yüksek Disiplin Kurulu kararıyla,
• Yükseköğretim Kurumu Başkanının doğrudan soruşturma açtığı, aylıktan kesme ve daha üst ceza gerektiren suçlarda öğretim elemanları hakkındaki cezalar Yüksek Disiplin Kurulunca verilir.

Vakıf Üniversitesine (Özel Üniversiteye) Karşı Dava Açılacak Haller

Vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personelin özlük hakları ve hukuki statüsü, bir süre önceye kadar tartışmalı bir konuydu. Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 23. maddesine göre, vakıf üniversitelerindeki akademik personelin özlük haklarının İş Kanunu çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği kabul ediliyordu. Ancak, Danıştay 8. Dairesi’nin istikrar kazanan kararları doğrultusunda, vakıf üniversitelerinin kamu gücüne sahip kamu tüzel kişileri olduğu ve vakıf üniversitesi öğretim üyelerinin kamu hizmeti verdikleri kabul edilmiştir. Bu nedenle, çalışanlar kamu personeli sayıldığından, vakıf üniversitesi akademik personelinin özlük hakları konusu da netleşmiştir. Bu doğrultuda, vakıf üniversitesi öğretim üyesi ile yapılan sözleşme idari hizmet sözleşmesi niteliğindedir. Böylece, vakıf üniversitelerindeki akademik personelin görevine son verilmesi, tıpkı devlet üniversitelerinde olduğu gibi, idare hukukuna tabi olacaktır.

Avukat Çağrı AYBOĞA’nın Yükseköğretim Hukuku Davalarındaki Desteği Nedir?

Yükseköğretim hukuku, çalışma çerçevesi bakımından oldukça geniş mevzuat bilgisi ve uzmanlık gerektiren bir hukuk alanıdır. Avukat Çağrı AYBOĞA, akademik çalışmalar yapması sebebiyle yükseköğretim kanunu başta olmak üzere üniversite teamülü ve hukuk kurallarına oldukça hakimdir. Gerek yükseköğretim kanunu gerekse üniversiteler arası kurul kararlarına karşı açılacak davalarda avukat desteği almanız önemlidir.