Mahkeme kararlarında yazım hataları, hesap yanlışlıkları veya belirsizlikler her zaman mümkündür. Hükmün tavzihi ve tashihi, bu tür eksikliklerin düzeltilmesi için hukuk sistemimizin sunduğu önemli başvuru yollarıdır. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 304, 305 ve 306. maddeleri, bu süreçleri düzenleyen temel hükümlerdir.
Tashih Ne Demek? Hükmün Tashihi Nedir?
Tashih, Arapça kökenli bir kelime olup "düzeltme, ıslah etme" anlamına gelir. Hukuk terminolojisinde hükmün tashihi, mahkeme kararında bulunan maddi hataların, yazım yanlışlarının ve hesap hatalarının düzeltilmesi işlemidir.
HMK 304. madde kapsamında düzeltilebilecek hatalar şunlardır:
📋 HMK Madde 304 - Hükmün Tashihi
Kararda bulunan yazı ve hesap hataları ile bunun gibi diğer maddi hatalar, taraflardan birinin talebi üzerine veya kendiliğinden mahkemece düzeltilebilir. Tashih taleplerinin yerine getirilip getirilmeyeceği dairesel bir kararla belirlenir ve talep reddedilirse, bu karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir.
Tavzih Ne Demek? Hükmün Tavzihi Nedir?
Tavzih, "açıklama, aydınlatma" anlamına gelen Arapça kökenli bir kelimedir. Hükmün tavzihi, mahkeme kararının belirsiz veya anlaşılması güç kısımlarının açıklığa kavuşturulması işlemidir.
HMK 305. madde, hükmün hangi hallerde tavzih edilebileceğini düzenler. Tavzih, hükmün içeriğini değiştirmez, sadece mevcut hükmü anlaşılır hale getirir.
Önemli Not: Tavzih, yeni bir karar değildir. Mevcut kararın ne anlama geldiğini açıklamaktan ibarettir. Hükmün esasını veya sonucunu değiştirmez.
Tavzih Edilebilecek Durumlar:
📋 HMK Madde 305 - Hükmün Tavzihi
Hüküm belirsiz veya çelişkili ise ya da hükümde yazılması gereken hususlar bulunmuyor ise taraflardan her biri, tebliğden itibaren iki hafta içinde tavzih talebinde bulunabilir. Tavzih talebi istinaf süresini durdurmaz.
Hükmün Tavzihi ve Tashihi Arasındaki Farklar
Tavzih ve tashih kurumları sıklıkla karıştırılsa da, aralarında önemli farklar bulunmaktadır:
| Kriter | Tashih (Düzeltme) | Tavzih (Açıklama) |
|---|---|---|
| Amaç | Maddi hataların düzeltilmesi | Belirsiz kısımların açıklığa kavuşturulması |
| Başvuru Süresi | Süre sınırı yoktur (her zaman talep edilebilir) | Tebliğden itibaren 2 hafta |
| Kapsam | Yazım, hesap ve maddi hatalar | Belirsizlik, çelişki, eksik hususlar |
| Yöntem | Resen veya talep üzerine | Sadece talep üzerine |
| İstinaf İlişkisi | Ret kararına karşı istinaf yolu açık | İstinaf süresini durdurmaz |
| Karar Şekli | Dairesel kararla | Mahkemece |
Hükmün Tashihi Süresi: Ne Zamana Kadar İstenebilir?
Hükmün tashihi bakımından kanunda belirli bir süre öngörülmemiştir. Bu durum, tashih talebinin her zaman yapılabileceği anlamına gelir. Ancak uygulamada, hükmün kesinleşmesinden önce tashih talebinde bulunulması daha yerinde olacaktır.
Dikkat: Tashih talebi, istinaf veya temyiz süresini durdurmaz. Bu nedenle, hem tashih talebinde bulunmak hem de kanun yollarına başvurmak gerekiyorsa, iki işlem de ayrı ayrı ve süresi içinde yapılmalıdır.
Tavzih Talebi Süresi
Tavzih talebi için hükmün tebliğinden itibaren 2 haftalık süre öngörülmüştür. Bu süre kesin süre olup uzatılamaz ve geçirilmesi halinde hak düşürücü sonuç doğurur.
Hükmün Tashihi Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Tashih dilekçesi hazırlanırken aşağıdaki unsurlara dikkat edilmelidir:
Pratik İpucu: Tashih dilekçesine, hatayı gösteren hüküm sureti veya ilgili belgelerin fotokopisi eklenmesi, talebin daha hızlı sonuçlanmasına yardımcı olacaktır.
Tashih ve Tavzih Kararlarının Hukuki Sonuçları
Tashihi Şerhi Tebliğ Edilir mi?
Tashih kararı, asıl hükmün ayrılmaz bir parçası haline gelir. Tashih kararının taraflara tebliği konusunda HMK'da açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak Yargıtay uygulamasına göre, tashih kararının taraflara tebliği gerekir.
Tashih talebinin reddi halinde ise bu karar kesinlikle tebliğ edilmelidir, çünkü ret kararına karşı istinaf yolu açıktır.
Tavzih Kararı İstinaf'a Tabi mi?
Tavzih kararının istinafa tabi olup olmadığı tartışmalı bir konudur. Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına göre:
Yargıtay Görüşü: Tavzih kararları, asıl hükmün bir uzantısı niteliğinde olduğundan, bağımsız olarak istinaf veya temyiz konusu yapılamazlar. Ancak tavzih talebinin reddi kararına karşı kanun yolu açıktır.
HMK 306. Madde: Yeniden İnceleme Yasağı
HMK 306. madde, hükmün yeniden incelenmesi yasağını düzenlemektedir. Bu maddeye göre mahkeme, esasa ilişkin olarak verdiği kararı yeniden inceleyemez.
📋 HMK Madde 306 - Yeniden İnceleme Yasağı
Mahkeme, esasa ilişkin olarak verdiği kararı yeniden inceleyemez. Bu kural, hükmün tavzihi ve tashihi hükümlerinin uygulanmasına engel değildir.
Bu kural, hukuki belirlilik ve kazanılmış hakların korunması açısından büyük önem taşır. Mahkeme, bir kez karar verdikten sonra, o kararı esastan değiştiremez. Ancak tavzih ve tashih işlemleri, bu yasağın kapsamı dışındadır.
Uygulama Örnekleri ve Yargıtay Kararları
Tashih Örneği:
Örnek Durum: Mahkeme, tazminat miktarını "10.000 TL" olarak belirlemiş ancak yazım hatası sonucu karar metnine "100.000 TL" yazılmıştır. Bu açık yazım hatası, tashih yoluyla düzeltilebilir.
Tavzih Örneği:
Örnek Durum: Mahkeme kararında "taşınmaz teslim edilecektir" ifadesi yer almaktadır ancak hangi taşınmazın kastedildiği belirsizdir. Bu belirsizlik tavzih yoluyla giderilebilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Tashih ve Tavzih Talebinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
⚠️ Önemli Uyarılar:
Sonuç ve Değerlendirme
Hükmün tavzihi ve tashihi, hukuki sürecin önemli güvenceleri arasında yer almaktadır. Bu kurumlar sayesinde:
HMK 304, 305 ve 306. maddeler, bu amaçlara ulaşmak için sistematik bir düzenleme getirmektedir. Tashih ve tavzih talepleri, doğru zamanda ve usulüne uygun şekilde kullanıldığında, hukuki sürecin etkinliğini artıran önemli araçlardır.
🔔 Hukuki Destek İhtiyacınız mı Var?
Mahkeme kararınızda tashih veya tavzih gerektiren bir durum mu tespit ettiniz? Ayboga Hukuk Bürosu olarak, hükmün tashihi ve tavzihi konularında profesyonel hukuki danışmanlık ve temsil hizmeti sunuyoruz. Deneyimli avukat kadromuzla haklarınızı korumak için yanınızdayız.
📚 İlgili Mevzuat: 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 304, 305, 306 | Harçlar Kanunu | Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi
🔍 Anahtar Kelimeler: Hükmün tashihi, hükmün tavzihi, HMK 304, HMK 305, HMK 306, tashih dilekçesi, tavzih ne demek, tashih ne demek, hükmün tashihi süresi, tashihi şerhi tebliğ, tavzih kararı istinaf, hükmün düzeltilmesi, mahkeme kararı hatası
Hükmün Tashihi ile ilgili Yargıtay Kararları 2026
Taşınmazın Ada Numarasındaki Maddi Hata Hükmün Tashihi Yoluyla Düzeltilebilir
Bölge Adliye Mahkemesi kararında davaya konu taşınmazın ada numarasının yanlış yazılması, HMK 304 anlamında maddi hata kabul edilmiş; taraf talebi üzerine verilen ek kararla ada numarasının düzeltilmesinin hükmün tashihi kapsamında olduğu, bu sebeple ek karara yönelik temyiz itirazlarının yerinde olmadığı belirtilerek ek karar onanmıştır.
Künye: Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2025/125 E., 2025/3109 K.
Taşınmazda Pay–Payda Uyumsuzluğu Hükmün Tashihi ile Giderilebilir
Kadastro davasında mahkeme kararında tespit maliklerinden birinin adının sehven yazılmaması sonucu pay–payda uyumsuzluğu ortaya çıkmış; davanın reddi ve komisyon kararındaki gibi tescil hükmü dikkate alındığında bu uyumsuzluğun HMK 304 uyarınca tashih yoluyla düzeltilebileceği, buna rağmen talebin tavzih olarak reddedilmesinin isabetsiz olduğu gerekçesiyle ek karar bozulmuştur.
Künye: Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, 2022/430 E., 2022/1600 K.
Tavzih Yoluyla Hüküm Fıkrasındaki Hak ve Borçlar Değiştirilemez
HMK 304 ve 305 hükümleri birlikte değerlendirilerek, hükmün tavzihi kurumunun sadece açıklama ve tereddüdün giderilmesine yönelik olduğu, hüküm fıkrasında taraflara tanınan hak ve yüklenen borçların tavzih veya hükmün tamamlanması (HMK 305/A) yoluyla sınırlandırılamayacağı, genişletilemeyeceği ve değiştirilemeyeceği; somut olayda Bölge Adliye Mahkemesinin ek kararla yeni bir hüküm tesis etmesinin bu ilkeye aykırı olduğu kabul edilerek karar bozulmuştur.
Künye: Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2022/9176 E., 2023/2249 K.
Yanlışlıkla Karar Düzeltme Yolunun Açık Gösterilmesi Tashihle Düzeltilebilir
Karar düzeltme yolu kapalı olmasına rağmen Yargıtay ilamının sonuç kısmında “karar düzeltme yolu açık olmak üzere” ibaresine yer verilmesi, HMK 304/1 anlamında açık maddi hata sayılmış; bu nedenle ilamın hüküm fıkrasındaki bu kısmın çıkarılarak yerine “karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere” ifadesinin yazılması suretiyle hükmün tashihine karar verilmiş ve ayrıca karar düzeltme talebi de reddedilmiştir.
Künye: Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, 2022/1897 E., 2022/3098 K.
Karar Başlığında Mirasçıların Gösterilmemesi Maddi Hata Olup Tashihle Düzeltilmelidir
Yargılama sırasında vefat eden tarafların mirasçılarının davaya dahil edilmesine karşın, karar başlığında bu mirasçıların adlarının taraf sıfatıyla gösterilmemesi maddi hata olarak değerlendirilmiş; bu eksikliğin HMK 304 kapsamında mahallinde tashihle her zaman düzeltilebileceği, bozma nedeni yapılmayacağı belirtilerek hüküm onanmıştır.
Künye: Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2018/1107 E., 2018/5301 K. (05.07.2018)
Vekâlet Ücretine İlişkin Yeni Hüküm Tashih veya Tavzih Yoluyla Konulamaz
Boşanma davasında kısa ve gerekçeli kararda yargılama giderlerinin (vekalet ücreti) davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmişken, daha sonra “tavzih” başlığı altında hüküm fıkrasına ilk kez vekâlet ücreti eklenmesi, HMK 304 kapsamında maddi hata sayılmadığı gibi; tavzih yoluyla da taraflara tanınan hakların ve borçların değiştirilemeyeceği gerekçesiyle usule aykırı bulunmuş ve bu nedenle karar bozulmuştur.
Künye: Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2016/20821 E., 2018/8232 K. (27.06.2018)
Vekâlet Ücretinin Miktarı Hükmün Tashihi Yoluyla Artırılamaz
Muris muvazaasına dayalı tapu iptali davasında, ilk kararda davalı lehine hükmedilen vekâlet ücretinin daha sonra “tashih şerhi” ile artırılmasının, HMK 304’teki yazı ve hesap hatası sınırlarını aşarak hükmü değiştirme niteliğinde olduğu kabul edilmiş; bu nedenle tashih kararının anılan madde kapsamında değerlendirilemeyeceği, tavzih olarak da mümkün olmadığı belirtilerek “tashih şerhi” nin kaldırılmasına karar verilmiştir.
Künye: Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2018/195 E., 2018/10242 K. (16.05.2018)
Vekâlet Ücreti ve Karar Başlığına İlişkin Tashih Talebinin Reddi Yerinde Görülmüştür
Tapu kaydında soyadı düzeltimi davasında, davalı vekilinin hükmün tashihi yoluyla vekâlet ücreti ve karar başlığında adının gösterilmesi talebinin reddine ilişkin ek karar; dosya kapsamı, deliller ve HMK 304 çerçevesinde değerlendirilerek usul ve yasaya uygun bulunmuş, temyiz itirazları reddedilerek ek karar onanmıştır.
Künye: Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2016/8412 E., 2018/8760 K. (05.04.2018)
Hükmün Tavzihi ile ilgili Yargıtay Kararları 2026
Tavzih Yoluyla Vekâlet Ücretinin Miktarı Değiştirilemez, Hüküm 305/A’ya Dayanılarak da Yeniden Kurulamaz
Hüküm fıkrasında taraflara tanınan haklar, borçlar ve yükümlülüklerin tavzih ya da hükmün tamamlanması (HMK 305/A) yoluyla değiştirilemeyeceği; vekâlet ücretinin tavzih kararıyla 33.217,68 TL’den 425.866,65 TL’ye çıkarılmasının usule aykırı olduğu, ayrıca HMK 306’daki tavzih usulüne de uyulmadığı gerekçesiyle ek kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Künye: Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2024/6950 E., 2025/1387 K.
Tavzih, Sadece Hükmün Açıklanmasına Yöneliktir; Kesinleşmiş Hükmü Değiştiremez
Kamulaştırmasız el atma davasında kesinleşmiş hükmün tavzihi talebi üzerine, HMK 305 uyarınca tavzihin yalnızca hükmün yeterince açık olmaması, icrasında tereddüt doğması veya fıkralar arasında aykırılık bulunması hâlinde söz konusu olduğu; tavzih yolu ile kesinleşmiş hükmün sınırlandırılamayacağı, genişletilemeyeceği ve değiştirilemeyeceği, hakimin unutulan talepler hakkında tavzihle yeni karar ekleyemeyeceği vurgulanmış; somut olayda tavzih talebinin koşulları taşımayan kısmının reddinin isabetli olduğu belirtilmiştir.
Künye: Yargıtay 5. Hukuk Dairesi, 2022/3769 E., 2022/13114 K.
Maddi Hukuka İlişkin Unutulan Talepler Hükmün Tamamlanması Yoluyla Giderilemez
HMK 305/A kapsamında hükmün tamamlanmasının yalnızca nihai kararda sehven karara bağlanmamış usulî veya kendiliğinden hükme geçirilecek hususlar yönünden söz konusu olabileceği; maddi hukuka ilişkin taleplerin, ara kararlardaki eksikliklerin ve hukuki hataların bu yolla düzeltilemeyeceği, ek kararın ilk karardan sapmaması ve yeni bir yargılama aracı gibi kullanılmaması gerektiği belirtilmiştir. Somut olayda direnme kararı ve ek kararın, usulün aradığı nitelikte açık ve infaza elverişli bir hüküm oluşturmadığı, önceki karara atıfla hüküm kurulduğu ve HMK 305/A’nın uygulanamayacağı ifade edilerek usule uygun anlamda bir direnme hükmü bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Künye: Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 2023/221 E., 2024/736 K.
