Kapora Nedir? Hukuki Tanım
Kapora, bir mal veya hizmetin satın alınması ya da kiralanması için asıl ödeme yapılmadan önce satıcıya verilen ön ödeme veya teminattır. Türk Dil Kurumu kaporayı “güvenmelik” olarak tanımlamaktadır. Kapora, taraflar arasındaki anlaşmanın varlığını gösterir ve taahhütlerin yerine getirileceğine dair güvence sağlar.
Türk Borçlar Kanunu’nda kapora kavramı doğrudan yer almasa da, bu ödemeler iki farklı hukuki kavramla karşılık bulmaktadır:
- Bağlanma Parası (Pey Akçesi): TBK m.177’de düzenlenmiştir
- Cayma Parası (Pişmanlık Akçesi): TBK m.178’de düzenlenmiştir
Her iki kavram da sözleşmenin fer’i (yan) niteliğindedir. Bu nedenle asıl sözleşme geçersizse, kapora sözleşmesi de geçersiz olur ve verilen para sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade edilmelidir.
Bağlanma Parası ve Cayma Parası Farkı
Bağlanma Parası (TBK m.177)
Sözleşme yapılırken verilen para, aksi kararlaştırılmadıkça sözleşmenin kurulduğuna kanıt olarak verilmiş sayılır. Bu paranın özellikleri şunlardır:
- Aksine sözleşme veya yerel adet olmadıkça esas alacaktan düşülür
- Sözleşmeden cayılsa bile iade edilir
- Karine olarak her kapora bağlanma parası kabul edilir
Cayma Parası (TBK m.178)
Tarafların açıkça cayma parası olarak kararlaştırdığı ödemedir. Bu durumda:
- Parayı veren cayarsa: Verdiğini kaybeder, iade alamaz
- Parayı alan cayarsa: Aldığının iki katını geri verir
- Cayma parası olduğunun ispat yükü satıcıdadır
| Özellik | Bağlanma Parası | Cayma Parası |
|---|---|---|
| Yasal Dayanak | TBK m.177 | TBK m.178 |
| Varsayılan Nitelik | Evet (Karine) | Hayır (İspat gerekli) |
| Alıcı Cayarsa | İade edilir | İade edilmez |
| Satıcı Cayarsa | İade edilir | 2 katı iade edilir |
Alıcı Vazgeçerse Kapora Ne Olur?
Alıcının sözleşmeden vazgeçmesi halinde kaporanın akıbeti, kaporanın niteliğine göre değişir:
Bağlanma Parası İse
Alıcı vazgeçse bile kapora iade edilmelidir. Ancak satıcının bu vazgeçme nedeniyle ispatlayabildiği bir zararı varsa, bu zararı kaporadan mahsup edebilir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2019/19-722 sayılı kararında bu husus açıkça belirtilmiştir.
Cayma Parası İse
Alıcı vazgeçirse verdiği kaporayı geri alamaz. Ancak bunun için:
- Cayma parası olduğunun yazılı olarak kararlaştırılması
- Asıl sözleşmenin geçerli olması (şekil şartına uyulması)
- Bu durumun ispat edilebilmesi gerekir
Satıcı Vazgeçerse Kapora Ne Olur?
Satıcının sözleşmeden vazgeçmesi halinde:
Bağlanma Parası İse
- Satıcı aldığı kaporayı iade etmek zorundadır
- Alıcı ayrıca uğradığı zararın tazminini talep edebilir
Cayma Parası İse
- Satıcı aldığı kaporanın iki katını geri vermek zorundadır
- Örneğin 10.000 TL kapora aldıysa, 20.000 TL ödemek zorundadır
Taşınmaz Satışında Kapora İadesi
Gayrimenkul satışları, Türk Borçlar Kanunu m.237, Türk Medeni Kanunu m.706 ve Tapu Kanunu m.26 gereğince resmi şekle tabidir. Taşınmaz satış sözleşmesi veya satış vaadi sözleşmesi ancak noter veya tapu huzurunda yapılabilir.
Adi Yazılı Sözleşmeyle Verilen Kapora
Noter veya tapuda yapılmayan gayrimenkul satış sözleşmesi geçersizdir. Bu durumda:
- Sözleşme geçersiz olduğundan fer’i hak olan kapora da geçersizdir
- “Cayma parası” olarak kararlaştırılmış olsa bile iade edilmelidir
- İade, sebepsiz zenginleşme hükümlerine (TBK m.77 vd.) göre talep edilir
- Satıcı da sözleşmeden cayarsa kaporanın iki katını ödemek zorunda kalmaz
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2020/3-551 sayılı kararında bu husus açıkça belirtilmiştir: “Geçerli olmayan sözleşmede bulunan hükümlerin de geçersiz olacağı her türlü duraksamadan uzak olduğuna göre, uyuşmazlığa konu sözleşmede düzenlenen cayma akçesine dair hükümlerin geçersiz olduğunun kabulü gerekir.”
Araç Satışında Kapora İadesi
Motorlu taşıtların mülkiyeti, TMK m.705-706 ve TBK m.237 gereğince ancak noter huzurunda düzenlenen yazılı satış sözleşmesiyle devredilebilir. Sözlü veya adi yazılı şekilde yapılan araç satış anlaşmaları geçersizdir.
Geçersiz Sözleşme Nedeniyle Verilen Kapora
- Sadece mesaj veya telefon görüşmesiyle yapılan anlaşma üzerine gönderilen kapora
- Adi yazılı sözleşmeyle ödenen kapora
- Her iki durumda da sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade edilmelidir
Sözleşmesiz Kapora İadesi
Yazılı bir sözleşme olmadan kapora verilmesi uygulamada sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu durumda kapora iadesi mümkün olmakla birlikte, ispat yükü önem kazanmaktadır.
İspat Yükümlülüğü
- Kapora verildiğini ispat: Alıcının yükümlülüğündedir
- Cayma parası olduğunu ispat: Satıcının yükümlülüğündedir
Kabul Edilen Deliller
- Banka dekontu veya havale makbuzu
- EFT/havale açıklaması (“kapora” ibaresi önemli)
- WhatsApp, SMS gibi yazışmalar
- Tanık beyanları
- Ses veya görüntü kayıtları
Kapora İadesi: Tüketici Hakem Heyeti Başvurusu
Tüketici işlemlerinden kaynaklanan kapora uyuşmazlıklarında Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru etkili bir çözüm yoludur.
2025 Yılı Parasal Sınırlar
- İlçe Tüketici Hakem Heyeti: 66.000 TL’ye kadar
- İl Tüketici Hakem Heyeti: 66.000 TL – 104.000 TL arası
- 104.000 TL üzeri: Doğrudan Tüketici Mahkemesi’ne dava açılır
Başvuru Nasıl Yapılır?
- TÜBİS (Tüketici Bilgi Sistemi) üzerinden online başvuru
- e-Devlet üzerinden başvuru
- İkametgahınızdaki kaymakamlık veya valilik tüketici hakem heyetine fiziki başvuru
Başvuruda Gerekli Belgeler
- Ödeme belgesi (dekont, makbuz)
- Varsa sözleşme örneği
- Yazışmalar (mesaj, e-posta)
- Satıcıya gönderilen ihtarname (varsa)
Süreç ve Karar
- Karar süresi: 3-8 ay
- Karara itiraz: 15 gün içinde Tüketici Mahkemesi’ne
- Karar kesinleşirse icra takibi başlatılabilir
Kapora İadesi Davası
Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Tüketici işlemlerinde: Tüketici Mahkemesi
- Ticari işlemlerde: Asliye Ticaret Mahkemesi
- Diğer durumlarda: Asliye Hukuk Mahkemesi
- Yetkili yer: Davalının ikametgahı veya sözleşmenin ifa yeri
Dava Dilekçesinde Bulunması Gerekenler
- Tarafların kimlik ve adres bilgileri
- Kaporanın miktarı ve ödeme tarihi
- İade talebinin hukuki dayanağı (sebepsiz zenginleşme, TBK m.177 vb.)
- Talep: Kapora + yasal faiz
- Ekler: Ödeme belgesi, sözleşme, ihtarname
Kapora İade Örnek Dava Dilekçesi Özeti 2026
……. TÜKETİCİ MAHKEMESİ’NE
DAVACI: [Ad Soyad, TC, Adres]
DAVALI: [Ad Soyad/Firma, Adres]
KONU: Kapora iadesi alacağının tahsili
DEĞER: [Kapora tutarı] TL
AÇIKLAMALAR:
1. Davalıdan […] almak için […] tarihinde […] TL kapora ödedim.
2. [Satışın gerçekleşmemesi/vazgeçme sebebi]
3. Kaporanın iadesi için ihtarname gönderdim ancak sonuç alamadım.
4. TBK m.77 vd. (sebepsiz zenginleşme) / TBK m.177 gereği iadesini talep ediyorum.
TALEP: […] TL kaporanın ödeme tarihinden itibaren yasal faiziyle tahsili
Kapora İade Etmemek Suç Mu?
Kaporayı iade etmemek tek başına suç değildir; bu durum hukuki bir uyuşmazlık konusudur ve hukuk mahkemelerinde çözülür. Ancak bazı durumlarda cezai sorumluluk doğabilir:
Kapora Dolandırıcılığı
Aşağıdaki unsurların varlığında nitelikli dolandırıcılık suçu (TCK m.158) oluşur:
- Satıcının baştan itibaren mal/hizmet verme niyeti olmaması
- Hileli davranışlarla alıcının kandırılması
- Kapora alındıktan sonra satıcıya ulaşılamaması
- İnternet, telefon gibi bilişim araçlarının kullanılması
Cezai Yaptırımlar
- Basit dolandırıcılık: 1-5 yıl hapis + adli para cezası
- Nitelikli dolandırıcılık (bilişim yoluyla): 3-10 yıl hapis + adli para cezası
- Görevli mahkeme: Ağır Ceza Mahkemesi
Mağdurun Hakları
- Savcılığa suç duyurusu yapılabilir
- Ceza davası, şikayete tabi değildir (savcılık resen soruşturur)
- Ayrıca hukuk davası veya icra takibi başlatılabilir
Kapora İadesi Yargıtay Kararları
Geçersiz Sözleşmede Kapora İadesi
Yargıtay HGK 2020/551 E., 2022/1147 K.: “Bağlanma parasında olduğu gibi cayma parasının istenebilmesi için de sözleşmenin geçerli olması gerekmektedir. Sözleşme geçersiz olmasına rağmen cayma parasının verilmesi durumunda, alınmış cayma parasının sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade edilmesi gerekir.”
Satıcının Zarar İddiası
Yargıtay 19. HD 2017/4080 E., 2018/4534 K.: “Davalı satıcının, bağlanma parasını iade etmeme nedenini üretim kaybı nedeniyle zarar olarak belirtmesine rağmen, bu zararını ispatlayamaması halinde bağlanma parasının iadesi gerekir.”
Cayma Parası İspatı
Yargıtay 3. HD: “Açıkça cayma parası olduğu kanıtlanmamış ödemelerin bağlanma parası niteliğinde olduğu kabul edilmeli ve iadesi gerektiğine karar verilmelidir.”
Sıkça Sorulan Sorular
Alıcı vazgeçerse kapora iade edilir mi?
Kapora bağlanma parası niteliğindeyse alıcı vazgeçse bile iade edilir. Cayma parası olarak kararlaştırılmışsa ve bu ispat edilebiliyorsa iade edilmez. TBK m.177’ye göre aksi kararlaştırılmadıkça verilen para bağlanma parası sayılır.
Kapora hangi durumlarda iade edilir?
Kapora şu durumlarda iade edilir: Bağlanma parası olarak verilmişse, satıcı sözleşmeden cayarsa, sözleşme geçersizse (örn. gayrimenkul satışı noterde yapılmamışsa), satıcının kusuru varsa veya haklı sebeple sözleşmeden dönülmüşse.
Kapora iade etmemek suç mu?
Kaporayı iade etmemek tek başına suç değildir, hukuki uyuşmazlık konusudur. Ancak hileli davranışlarla kapora alınıp mal veya hizmet verilmezse bu nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturur ve 3-10 yıl hapis cezası gerektirir.
Vazgeçince kapora geri alınır mı?
Bağlanma parası olarak verilen kapora, kim vazgeçerse vazgeçsin geri alınır. Cayma parası olarak kararlaştırılmışsa, vazgeçen taraf parayı kaybeder. Ancak taşınmaz ve araç satışlarında sözleşme resmi şekilde yapılmadıysa, kapora her halükarda iade edilir.
Sözleşmesiz kapora iadesi mümkün mü?
Evet, mümkündür. Yazılı sözleşme olmasa bile ödeme yapıldığı ispat edilebiliyorsa (banka dekontu, havale makbuzu vb.) sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre kapora iadesi talep edilebilir.
Kapora iadesi için tüketici hakem heyetine başvurabilir miyim?
Evet, 2025 yılı için 104.000 TL altındaki kapora uyuşmazlıklarında Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurabilirsiniz. Başvuru TÜBİS veya e-Devlet üzerinden yapılabilir. Karar süresi 3-8 ay arasındadır.
Taşınmaz satışında kapora iade edilir mi?
Gayrimenkul satışları resmi şekle tabidir. Noter veya tapuda yapılmayan satış sözleşmesi geçersizdir. Geçersiz sözleşme nedeniyle verilen kapora, cayma parası olarak kararlaştırılmış olsa bile sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade edilmelidir.
Araç kapora iadesi nasıl yapılır?
Araç satışları da resmi şekle tabidir. Noter huzurunda yapılmayan araç satış sözleşmesi geçersizdir. Bu nedenle verilen kapora, alıcı vazgeçse bile sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade edilmelidir. Önce satıcıya ihtarname çekin, sonuç alamazsanız Tüketici Hakem Heyeti veya mahkemeye başvurun.
Satıcı vazgeçerse kapora ne olur?
Satıcı vazgeçerse kaporayı iade etmek zorundadır. Cayma parası olarak kararlaştırılmışsa aldığı kaporanın iki katını ödemek zorundadır (TBK m.178). Ayrıca alıcının uğradığı zararı da tazmin etmesi gerekebilir.
Bağlanma parası ile cayma parası arasındaki fark nedir?
Bağlanma parası (TBK m.177) sözleşmenin kurulduğuna kanıt olarak verilir ve vazgeçilse bile iade edilir. Cayma parası (TBK m.178) ise vazgeçme hakkı karşılığı verilir; veren vazgeçirse parayı kaybeder, alan vazgeçirse iki katını öder. Aksi kararlaştırılmadıkça her kapora bağlanma parası sayılır.
Kira sözleşmesinde kapora iade edilir mi?
Kira sözleşmelerinde verilen kapora genellikle bağlanma parası niteliğindedir ve iade edilmelidir. Kira sözleşmesi şekil serbestisine tabi olduğundan, cayma parası olarak kararlaştırılmışsa ve bu ispat edilebiliyorsa iade edilmeyebilir.
Kapora iadesi Yargıtay kararları ne diyor?
Yargıtay’a göre: Açıkça cayma parası olarak belirtilmeyen kapora bağlanma parası sayılır. Geçersiz sözleşmelerde kapora sebepsiz zenginleşme ile iade edilir. Satıcı ancak ispatlayabildiği zararı kaporadan mahsup edebilir.
Sonuç
Kapora iadesi, Türk Borçlar Kanunu’nun bağlanma parası ve cayma parası hükümleri çerçevesinde değerlendirilmektedir. Temel kural olarak, aksi açıkça kararlaştırılmadıkça verilen kapora bağlanma parası niteliğindedir ve vazgeçilse bile iade edilmelidir.
Özellikle taşınmaz ve araç satışlarında, resmi şekle uyulmadan yapılan sözleşmelerde cayma parası hükmü geçersiz olacağından, kapora her halükarda iade edilmelidir. Kapora iadesi konusunda yaşanan uyuşmazlıklarda öncelikle satıcıya yazılı başvuru yapılması, sonuç alınamazsa Tüketici Hakem Heyeti veya mahkemeye başvurulması önerilmektedir.
