Bir kişinin ölümü sonrasında zümre sistemine göre belirlenmiş mirasçıları arasında paylaşım işlemi yapılmalıdır. Bu paylaşım bazen rızaen, yani herhangi bir uyuşmazlık yaşanmadan tüm mirasçılar arasında anlaşarak sağlanabileceği gibi; bazen de türlü uyuşmazlıklar çıkmakta ve paylaşım sağlanamamaktadır.
Mirasın taksim edilmesi, paylaşılması hususunda anlaşılamaması durumunda hakkına ulaşmak isteyen mirasçı ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası açarak miras konusu malı mahkeme aracılığıyla paylaşılmasını sağlamaktadır.
Miras hukuku alanında yüksek öğrenime sahip Ayboğa + Partners Avukat Bürosu bu dava türünde olası mağduriyetleri engelleyerek müvekkillerinin hak ve alacaklarına ulaşmalarını sağlamaktadır.
İzale-i Şuyu Nedir?
Ortaklığı giderilmesi davası, bir taşınamz mala 10 kişi hissedar ise bu hissedarlardan bir tanesi taşınmazın aynen taksimini yani fiili olarak bölünmesini; bu mümkün değilse taşınmazın nakdi olarak taksimi talebini taşıyan bir davadır.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Nasıl Açılır?
Ortaklardan biri bu davayı açabilir. Bu dava açıldıktan sonra hakim taraf teşkilini sağlayacaktır. Tüm mirasçılara dava dilekçesi tebliğ edilir, bu dilekçe üzerine cevap dilekçesi, cevaba cevap dilekçesi gibi dilekçelerle dilekçe teatisi aşaması biter. Bu aşamadan sonra keşif, bilirkişi incelemesi neticesinde taşınmazla ilgili olarak taşınmazın hem değerinin tespiti hem de üzerinde muhtesat var yani ağaç, ev gibi bunların tespitini yapacaktır.
Ağaç, ev gibi muhtesatın önemi, aynen taksim yapılabiliyorsa burada çok problem çıkmaz, ancak taşınmaz satılıp bedeli paylaştırılacaksa hakimin ayrıca ağacı kimin diktiği veya evi kimin yaptığı yönünde de tespit yapması gerekecektir. Taşınmaz satıldığı zaman taşınmazda hissedarların payları eşit ise herkesin payı eşit olacaktır, ayrıca muhtesatı yapan kişiye yapmış olduğu muhtesata ilişkin bedel ödenecektir.
Dava açılırken öncelikle taşınmazın aynen taksimine; mümkün değil ise nakden taksimine karar verilmesi talepli açılmalıdır. Bir taşınmazın genellikle aynen taksimi oldukça zordur. Tarla arazi gibi yerlerin ancak aynen taksimi mümkün olabilir.
Örneğin; 200 dönüm bir tarlanın 10 hissedara paylaştırılması mümkün olabilir. Ancak diğer yandan 20 dönüm altında kalan tarım arazilerin bölünmesi yasak olduğundan hissedar başı düşen miktarın 20 dönümden az olacağı bir aynen taksim yapılamaz. Bu sebeple genelde nakden taksim yoluna gidilmektedir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Satış Nasıl Yapılır?
İhale taşınmazın yüzde elli değerinden başlamaktadır, yani 100.000TL’lik bir taşınmaz 50.000TL’den satışa çıkar. İhaleler halka açıktır, herkes katılabilir. Genelde sadece paydaşlar arasında yapılacak satış şeklinde talepte bulunulsa da bu talep mahkemeler tarafından reddedilmektedir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Zamanaşımı
Ortaklığın giderilmesi davasında söz konusu hak miras hakkı olması sebebiyle herhangi bir zamanaşımı ve hak düşürücü süre öngörülmemiştir. Kişi istediği zaman ortaklığın giderilmesi talebiyle dava açabilir.
Bu hususa ilişkin tek zamanaşımı süresi ise ortaklığın giderilmesi talepli açılan bir davada bu doğrultuda verilen kararın kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içerisinde paylaşmanın talep edilmesi gereklidir. 10 yıl içerisinde talep edilmemesi halinde tekrardan ortaklığın giderilmesi talepli bir dava açılması gerekmektedir.
İzale-i Şuyu Davasında Taraflar
Ortaklığın giderilmesi davasında kişinin menfaati, hisseli mirasın rızaen paylaşılamaması durumunda miras hakkına ulaşmak isteyen kişinin menfaatidir. Bu sebeple bu menfaate sahip kişi tarafından diğer ortaklar davalı gösterilerek dava açılabilir.
Ortaklığın giderilmesi davası bir de alacaklı tarafından açılabilmektedir. Mesela bir şahıstan alacağınız var ve bu alacağı tahsil edemiyorsunuz. bu kişinin iştirak halindeki hisseli ailesinden kalmış bir taşınmazı varsa bu taşınmazın hissesi haczedilebilir.
El birliğiyle mülkiyetteki taşınmazı ise payı belli olmadığından alacaklı alacağını alabilmek için taşınmazın tamamını ortaklığın giderilmesi suretiyle satılarak paylaştırılmasını ve borçlusuna düşecek payın kendisine ödenmesi için gayret sarfedebilir. Hissedar dışında alacaklının bu davayı açabilmesi için İcra Mahkemesinden yetki alması gerekir.
Mahkeme böyle bir yetkiyi alacaklıya verdiği zaman alacaklı, hali hazırda el birliği mülkiyetinde olan bir taşınmazın satılışını isteyebilir. Eğer yetki alınmadan dava açıldıysa mahkeme bu davayı reddetmemeli; kişiye bu yetkiyi almak üzere bir süre vermelidir.
Alacaklı, borçlusu üzerinde olan tüm taşınmazların satışını talep edemez; ancak alacak miktarına yeter miktardaki taşınmazın satışını talep edebilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Ortaklığın giderilmesi davası Sulh Hukuk Mahkemesinde görülmektedir. Yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunguğu yer mahkemesidir.
İzale-i şuyu davasında satış nasıl yapılır?
Aynen taksim mümkün olmadığından taşınmazın nakden taksimine karar verilir. Hissedarlardan herhangi biri bu kararı alıyor ve satış için satış memurluklarına, küçük yerlerde sulh hukuk hakimliği olabilir, Ankara’da 22. İcra müdürlüğüne götürülüyor.
Satış memuru olarak icra müdürü taşınmazın tespit edilen değerinin en az yüzde elli değerine satış yapabilir. Eğer hissedar olarak satın alacaksanız sizin olmayan hissenin değerini yatırıp satın alabilirsiniz.
İzale-i şuyu davasında masrafları kim öder?
İzale-i şuyu davasında davayı kim açtıysa masrafları o kişi öder. Öncelikle avukatın parasını öder, yargılama giderleri (satış, keşif, bilirkişi masrafları) bu masrafları ilk önce ödeyen davacı, dava sonunda yapmış olduğu masrafları satış bedelinden alabilirsiniz.
Ortaklığın giderilmesi davasını açarken dava masraflarına katlanmak için diğer ortaklarla birlikte hareket etmek daha mantıklıdır.
İzale-i şuyu davasında satışa kimler girebilir?
İhaleler halka açıktır, herkes katılabilir. Genelde sadece paydaşlar arasında yapılacak satış şeklinde talepte bulunulsa da bu talep mahkemeler tarafından reddedilmektedir.
İzale-i şuyu davası nasıl engellenir?
Dava usule uygun bir şekilde açıldığı müddetçe reddettirilemez.
İzale-i şuyu davası avukatsız açılır mı?
Bir borçlar hukuku meselesi olan mirasın paylaştırılması konulu izale-i şuyu davası avukatsız olarak da açılabilir. Ancak sürecin doğru teorik bilgi ve usule uygun prosedürle en verimli şekilde sonuç elde edilebilmesi adına bu konu üzerine lisans eğitimini tamamlayıp ek olarak çalışmalar yapan avukatlarca açılması gerekmektedir. Aksi halde kişinin hakkı olan mal ve alacaklara ulaşma ihtimali, teorik olarak haklı olsa dahi bu hakkını yanlış ileri süreceğinden, oldukça düşüktür.
İzale-i şuyu davası ne kadar sürer?
Davanın süresi, açılmış olduğu yer mahkemesinin işleyiş ve iş yüküyle alakalı olup genel olarak düşünüldüğünde ortalama tebligat süreleri vs. gibi işlemlerle birlikte yerel mahkeme aşaması yaklaşık olarak 1 yıl sürmektedir. Davanın istinaf edilmesiyle birlikte yaklaşık olarak 1 yıl da kanun yolu aşaması sürmektedir.
