Bir kişinin ölümünün ardından gündeme gelen bir konu olarak miras ve mirasçılık hususları uygulamada birçok uyuşmazlığın doğduğu alanlardır.
Özellikle kimlerin mirasçı oldukları, mirasa ne oranda mirasçı oldukları, kalan mirasın içeriği, alacak ve borç durumlarının saptanması, mirasın reddi, mirastan çıkarılma vs. gibi konularda belirsizlikler olup gerekli takip ve işlemler yapılmaz ise bu konuda mirasçıların hak mahrumiyetleri yaşaması yüksek ihtimaldir.
Miras hukukuyla ilgili olan bu konu Ayboğa + Partners Avukatlık Bürosu’nun çalışma alanlarından biri olup deneyim ve bilgiye sahip olarak iş görmektedir.
Tereke Nedir?
Tereke vefat eden kişinin mirasçılarına kalan ve şahsına bağlı olmayan alacakları ve borçlarıyla birlikte geride bıraktığı tüm malvarlığına verilen isimdir. Mirasçılar ölen kişinin mal varlığıyla alakalı tam ve net bilgiye sahip olamayabilirler. Bu durumda açılacak dava önemli bir dava olan tereke tespit davasıdır.
Tereke Nasıl Tespit Edilir?
Mahkeme ilk olarak murisin üzerinde hak sahibi olduğu taşınmaz bilgileri ile başlayacaktır. Murisin TAKBİS Tapu Sistemi üzerinden taşınmaz bilgilerine ulaşacaktır. Mahkeme TAKBİS üzerinden muris ile ilişkili herhangi bir tapu bilgisine ulaşırsa bunlar üzerinde sınırlandırma olup olmadığını araştırmak için ilgili tapu müdürlüklerine müzekkere yazacaktır.
Mahkeme PONEM sistemi üzerinden otomobil gibi menkullerin de araştırmasını yapacaktır. Yine bu dava içerisinde murisin UYAP üzerinden Gelirler İdaresi Başkanlığı ile olan ilişkileri araştırılacaktır, yani murisin vergi dairesi ile olan durumu dosya içerisine alınacaktır.
Bu dava içerisinde yapılması gereken önemli işlerden biri de SGK’ya müzekkere yazmaktır. Murisin bankalardaki mal varlığının araştırılması da önemli bir diğer konudur.
Türkiye nezdinde en çok tercih edilen 15 bankaya da müzekkere yazılır; yeterli olmazsa Merkezi Kayıt Sistemi ya da Takas Banka müzekkere yazılarak murisin bankalardaki tahvil, hisse senedi gibi menkullerinin, hesap hareketlerinin dosya içerisine alınması sağlanır.
Terekenin Tespiti Davası Nasıl Açılır?
Mirasçılık belgesi alan mirasçılar mahkemeye başvururlar ve mahkeme murisin mal varlığıyla ilgili araştırma yapmaya başlar.
Mirasçılar ve ilgililerin mahkemeye dava dilekçesi yoluyla başvurup açabileceği gibi; gerekli görülmesi halinde mahkeme re’sen terekenin tespit edilmesine karar verebilir. Terekenin tespiti davası koruyucu amaçlı bir dava olması sebebiyle mahkemenin re’sen hareket etme takdir yetkisi vardır.
Terekenin Tespiti Davası Ne Kadar Sürer?
Terekenin tespiti davası her ne kadar hasımsız olarak açılacak olsa da mahkemece detaylı bir araştırma gerektirdiğinden zaman gerektirmektedir. Net bir tarih vermenin mümkün olmamasıyla birlikte davanın açıldığı yer mahkemesinin iş yoğunluğu ve her somut olayın özelliklerine göre bu süreç yaklaşık 10 ay ila 1,5 yıl arası bir süredir.
Davanın, bu alanda uzman avukatlarca takip edilmesi halinde pek tabii zorunlu usul işlemlerinin doğru ve hızlı yapılacağından bu süreç daha sağlıklı, hızlı ilerleyecektir.
Terekenin Tespiti Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Terekenin tespiti davası miras bırakanın ölmeden önce en son ikametgahının olduğu yer mahkemesinde açılır. Hasımsız bir dava olan terekenin tespiti davası Sulh Hukuk Hakimliğinde açılır.
Terekenin Tespiti Davasında Süreler
Terekenin tespiti davası, miras hakkı ve mirasçıların korunması amaçlıdır. Murisin ölümünden sonra açılması mümkün olan bu davada herhangi bir hak düşürücü süre veya zamanaşımı yoktur.
Davacılar Türk Medeni Kanunu’na göre kötüniyetli veya ahlaka aykırı saikte olmadıkları sürece davayı her zaman açabilirler. Yani oldukça eski yıllara dayanan bir miras hakkı için de dava açılabilir.
Terekenin Tespiti Davası ve Reddi Miras (Mirasın Reddi)
Miras bırakanın ölümü ile mirasçılar için alacaklara sahip olmak veya borçlardan sorumlu olmak durumları meydana gelecektir. Eğer terekede yer alan menkul/gayrimenkul hak ve alacaklar borçları karşılamaya yetmiyorsa mirasçılar kalan borçtan kendi malvarlıklarıyla sorumlu olacaklardır. Bu bakımdan miras hakkı, mirasçılar için olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir.
Mirasın borca batık olması halinde mirasçıların bu durumdan zarar görmemesi adına mirası ret düzenlenmiştir. Miras bırakanın ölümü ile bu haberi öğrenen yasal ya da atanmış mirasçı 3 ay içerisinde mirası reddetmelidir; yoksa mirası kabul etmiş sayılır. Ancak terekenin borca batık olması halinde mirasçılar bunu bilmese bile 3 aylık süre içerisinde herhangi bir kabul veya ret beyanında bulunmazlar ise mirası hükmen reddetmiş sayılırlar.
Mirasın hükmen reddi hususu ancak terekenin borca batık olması halinde mümkündür. Terekenin borca batık olup olmadığı da terekenin tespitini gerektirir ki yukarıda da açıkladığımız üzere terekenin tespiti ciddi bir araştırma ve süreç gerektirir. Dolayısıyla mirasın hükmen reddi için bu araştırma yapılmalı ve araştırma süreci işletilmelidir.
Terekenin Tespiti Davası Dilekçe Örneği
ANKARA NÖBETÇİ SULH HUKUK HAKİMLİĞİ’NE
İSTEYEN :
VEKİLİ : Av. Çağrı AYBOĞA
DAVALI : Hasımsız.
D.KONUSU : Müteveffa ………….nın terekesinin tespiti ile defterini tutulması talebidir.
OLAYLAR :
- Müvekkilin murisi …………… ../ … / … tarihinde vefat etmiştir. Ekte sunulan veraset ilamından da anlaşılacağı üzere müvekkilim murisin …..hisseli mirasçısıdır.
- Müvekkilimin murisi öldüğü sırada …………………….birlikte aynı evde oturuyordu. Müteveffanın öldüğü evde terekeye dahil birçok (……………….)değerli eşya mevcuttur. Birlikte yaşadığı kişilerin bu menkul eşyaları kaçırması kuvvetle muhtemeldir.
- Açıklanan nedenlerle murisin mallarının kaçırılmasını önlemek için ihtiyati tedbiri istemek ve murisin terekesinin tespiti ile terekenin defterinin tutulmasını talep etme zarureti hasıl olmuştur.
HUKUKİ SEBEBLER : H.U.M.K.,M.K.,ve sair ilgili mevzuat.
DELİLLER : Nüfus kaydı,veraset ilamı ve her türlü kanuni delil.
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda arz ve izah edilen sebeplerle talebimizin kabulü ile;
- Murisin mallarının kaçırılmasını önlemek için …………………….adresindeki dairesinin mühürlenmesine,
- Terekesinin tespitine,
- Tereke defterinin tutulmasına karar verilmesini vekaleten arz ve talep ederim.
EK: Davacı Vekili
Nüfus Kaydı Av. Çağrı AYBOĞA
Tebliğ zarfı ve pulu
Onanmış vekaletname sureti
Veraset ilamı
