Askeri Cezalar Nelerdir?

Askeri cezalar, askeri görevle ilgili, görevin yapıldığı yerde veya görev süresi boyunca işlenen eylemler için verilen yaptırımlardır. Bu tür cezalar, 1632 numaralı Askeri Ceza Kanunu ile düzenlenmiş olup askeri bireyleri ilgilendirir.

Askeri bireyler; Mareşalden asteğmene tüm subayları, astsubayları, Milli Savunma Bakanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nde çalışan sivilleri, uzman jandarmayı, uzman ve sözleşmeli erbaşı, erbaş ve erleri, askeri öğrencileri kapsar. Ayrıca, ihtiyat askeri bireyleri de, askeri görev içerisindeyken bu kanunla bağlıdırlar. Bu bağlamda, ihtiyat askeri bireylerine de görevleri esnasında askeri ceza uygulanabilir.

Disiplin suçları için ceza belirlenirken, ceza hukukunda olduğu üzere cezayı etkileyen artırıcı veya hafifletici sebepler göz önünde bulundurulmalıdır. Bu yaptırımlar, yasal bir gerekçeyle uygulanmalıdır. Disiplin Mahkemeleri madde 41/4 gereği, tüm disiplin suçları için seferberlik ve savaş durumunda uygulanacak cezaları tanımlar. Bu maddeye göre, verilen ceza, kanunla belirlenen en üst limiti geçemez. Fakat, Askeri Ceza Kanunu’nun 50 ve 51. maddeleriyle belirlenen ağırlaştırıcı nedenler, disiplin suçları için geçerli değildir; bu karar Askeri Yargıtay tarafından onaylanmıştır.

Askeri Disiplin Nedir?

Askeri disiplin, askeri birimlerde ve personelde etkinlik, düzen ve verimliliği sağlamak için belirlenen kurallar, normlar ve davranış standartlarına verilen isimdir. Askeri disiplin, bir orduyu düzenli, etkili ve işlevsel kılmak için vazgeçilmezdir.

Askeri Disiplin Cezaları Nelerdir?

Askeri bireyler için uygulanan disiplin cezaları, 6413 numaralı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu’na göre belirlenir. Bu yasa gereği, disiplin cezası alabilecek askeri bireyler arasında askeri hakimler dışında kalan subaylar, astsubaylar, uzman jandarmalar, uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş/erler, erbaş/erler ve askeri öğrenciler bulunmaktadır. Bu askeri cezaların ana hedefi, Türk Silahlı Kuvvetleri içinde sürekli ve etkili bir disiplin yapılanmasını kurmak, korumak ve sürdürmektir. Uygulanan disiplin cezaları ise işlenen eylemin şiddetine bağlı olarak; uyarma, kınama, belirli bir süreyle hizmete devam etme, maaştan kesinti, görev yerinden ayrılmama, oda hapsi ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nden çıkarılma olarak belirlenmiştir. Bu cezaların detaylı bir analizi şu şekildedir:

Uyarma Cezası

Uyarma cezası, bir çalışanın görev ve davranışlarında dikkatli olması gerektiği konusunda yazılı olarak uyarılmasıdır. Bu, askeri cezaların en hafifi olarak kabul edilir. Bu cezanın uygulandığı durumlar arasında emirlere itiraz, görev dışı faaliyetler, amirine saygısızlık, zamanlamaya uymama ve daha pek çok davranış bulunmaktadır.

Kınama Cezası

Kınama cezası, bir personelin görev veya davranışlarında hatalı olduğu konusunda yazılı olarak bilgilendirilmesidir. Bu tür bir cezanın uygulandığı durumlar arasında amirine saygısızlık, küfürlü konuşma ve meslek kurallarına aykırı hareket etmek yer alır.

Hizmete Kısmi Süreli Devam Cezası

Bu ceza, disiplin cezası almış bir personelin belirli bir süre boyunca ekstra çalıştırılmasını ifade eder. Bu cezanın sebepleri arasında üste saygısızlık, görev yerinden izinsiz ayrılma gibi davranışlar bulunmaktadır.

Aylıktan Kesme Cezası

Bu ceza, personelin maaşından belirli bir miktarın kesilmesini ifade eder. Bu tür bir cezanın uygulandığı durumlar arasında amire saygısızlık, yalan söyleme ve hizmetle ilgili olmayan emirler vermek yer alır.

Hizmet Yerini Terk Etmeme Cezası:

• Bu ceza, personelin mesai sonrası görev yerini terk etmemesi gerektiğini belirtir.
• Disiplin amirleri veya disiplin kurulları tarafından 4-10 gün arası verilir.
• Cezanın uygulandığı personel için konaklama sağlanır.
• Tatil günlerinde bu cezanın uygulanmasına ara verilir.
• Cezanın uygulandığı süre zarfında ziyaretçi kabulu sınırlıdır.
• Bu cezayı gerektirecek eylemler arasında emre itaatsizlik, izin süresini aşma, hizmete ait eşyaya zarar verme gibi durumlar bulunmaktadır.

Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası:

• Bu ceza, personelin Silahlı Kuvvetler ile ilişiğinin kesilmesi anlamına gelir.
• Bu ceza, kuvvet komutanlıkları ve benzeri yüksek disiplin kurulları tarafından verilir.
• Bu ceza, askeri cezalar arasında en ağırıdır.
• Bu cezayı gerektirecek eylemler arasında aşırı borçlanma, ahlaki zayıflık, gizli bilgileri ifşa etme gibi durumlar bulunmaktadır.

Disiplin Ceza Puanına Bağlı Olarak Ayırma Cezası:

• Bu ceza, belirli bir süre zarfında belli bir sayıda disiplin cezası puanı alan subaylar, astsubaylar ve uzman jandarmalara verilir.
• Cezanın verilmesi için gerekli olan puanlar ve süreler belirlenmiştir.
• Disiplin cezası puanları belirli bir çizelgeye göre hesaplanır.

Şahsi Hürriyeti Sınırlayan Askeri Cezalar

Askeri Ceza Kanunu’na göre, askeri cezalar içinde şahsi hürriyeti kısıtlayan üç tür ceza bulunmaktadır:

• Ağır hapis cezaları
• Hapis cezaları
• Kısa hapis cezaları.

Ağır hapis ve hapis cezaları Türk Ceza Kanunu’na göre uygulanırken, kısa hapis cezaları için detaylar ilgili Kanun’da belirtilmiştir.

Kısa hapis cezaları şu şekildedir:

• Göz hapsi
• Oda hapsi
• Katıksız hapis cezası.

Bu cezalar, işlenen fiilin ağırlığına bağlı olarak belirlenir. Hakkınızda bir disiplin cezası uygulanması halinde Ankara Ceza Avukatı hizmetine başvurabilirsiniz.

Askeri Öğrenciler Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları

Askeri Ceza Kanunu’nun 22. maddesi, Askeri Öğrencilere verilebilecek disiplin cezalarını şöyle sıralamaktadır:

• Kınama: Öğrencinin disiplin dışı hareketlerde bulunduğunun belirlenip yazılı olarak bildirilmesidir.
• İzinsizlik: Öğrencinin hafta sonu tatiline çıkmasının engellenmesidir.
• Askeri öğrenciler, kendilerine verilen görev ve sorumlulukları yerine getirmez, zorunlu kurallara uymaz ya da yasaklanmış hareketleri gerçekleştirirse, duruma bağlı olarak yukarıda belirtilen disiplin cezalarından biri uygulanır.

Erbaş ve Erler Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları

Askeri Ceza Kanunu’nun 25. maddesi, Erbaş ve Erler için öngörülen disiplin cezalarını belirtmektedir:

• İzinsizlik Cezası: Hafta sonu tatilini alamama durumudur. Uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezasını gerektiren durumlar bu ceza için sebep olabilir.
• İlave Hizmet Yükleme Cezası: Erbaş ve er, belirlenen bir görevde günde en fazla sekiz saat çalıştırılır. Disiplin amiri, bu cezayı erbaş ve erin hizmet geçmişini göz önünde bulundurarak belirleyebilir.
• Oda Hapsi Cezası: Özel bir hücrede yerine getirilir. Savaş zamanı 10-30 gün arası, barış zamanında ise yurt dışı görevde olanlar için uygulanabilir.
• Hizmetten Men Cezası: Erbaş veya erin günlük hizmetten alıkonulmasıdır. En az yedi, en fazla on beş gün sürebilir.

Askeri Ceza Kanunu’na göre bazı disiplin cezaları disiplin amirleri, bazıları ise disiplin kurulları tarafından verilir. Erbaş ve erin geçmişi olumluysa, hafifletilmiş ceza alabilir ya da ceza tamamen affedilebilir. Hakkınızdaki disiplin cezasına itiraz etmek için Ceza Avukatı desteği alabilirsiniz.

Verilebilecek Disiplin Cezaları:

• Uyarma, kınama, hizmete kısmi süreli devam ve aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından verilir.
• Hizmet yerini terk etmeme ve oda hapsi cezaları disiplin kurulları ve amirleri tarafından verilir.
• Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası yüksek disiplin kurulları tarafından verilir.

a) Askeri Disiplin Kanunu – Uyarma Disiplin Cezası

Uyarma cezası, personele yazılı olarak dikkatli olması gerektiğini bildirir. Uyarma cezası alınabilecek durumlar arasında emri mütalaa etmek, görevde kayıtsızlık, amire saygısızlık, mesaiye uymamak, kılık kıyafet kurallarını ihlal etmek, usulsüz şikayet ve müracaatta bulunmak, israf, saygısızlık, başkalarını kötülemek, askeri nezaket kurallarını ihlal etmek, yalan söylemek, selam vermemek, zamana uymamak, aşırı alkol kullanımı, tekmil vermemek, temizliğe dikkat etmemek ve kendini geliştirmede yetersiz kalmak sayılabilir.

b) Askeri Disiplin Kanunu – Kınama Disiplin Cezası

Kınama cezası, bir personele, görevini yerine getirirken veya davranışları sırasında kusurlu olduğunun yazılı olarak bildirildiği bir cezadır. Kınama cezasına yol açan disiplin ihlalleri şunlardır:

• Amir veya üst düzey yetkililere karşı nezaketsizlik: Askeri nezaket, protokol ve terbiye kurallarına aykırı, ancak doğrudan saygısızlık oluşturmayan davranışlarda bulunmak. Bu kuralların, astlara veya çalışanlara önceden bildirilmesi ya da kuralları ihlal eden kişinin rütbesi veya pozisyonu nedeniyle bu kuralları bilmesi bekleniyorsa disiplin cezası uygulanabilir.
• Meslek etiğine aykırı hareket etmek: Önceden belirlenip ilan edilmiş mesleki etik kurallara uymamak.
• Argolu ya da kaba konuşmak: Aynı rütbe veya kıdeme sahip kişilere ya da astlara, uygun olmayan şekilde konuşmak.
• Askeri hiyerarşiyi göz ardı etmek: İzin alınmadan ya da gereksiz bir durumda, doğrudan üst yetkililere başvurmak.
• Standart dışı hitap etmek: Belirlenmiş askeri teamüllere, emirlere veya nizamlara aykırı şekilde hitap etmek.
• Sorumluluktan kaçınmak: Yasalarla veya nizamlarla atanmış görevlerin sorumluluğunu almaktan kaçınmak.
• Askeri malzemeyi doğru kullanmamak: Askeri bir malzemeyi uygun şekilde kullanmamak, bu nedenle malzemenin zarar görmesine veya aşırı şekilde yıpranmasına neden olmak.
• Sağlık kurallarına uymamak: Sağlığın korunması ya da salgın hastalıkların önlenmesi için yetkililerce belirlenen kurallara uymamak ya da çalışma alanındaki diğer kişilerin sağlığını riske atan davranışlarda bulunmak.

c) Askeri Disiplin Kanunu – Hizmete Kısmi Süreli Devam Disiplin Cezası

Kısmi süreli hizmet cezası; disiplin cezası alınan personelin, mesai bitiminden sonra günde en fazla üç saat, ancak saat 24.00’e kadar, kendi kadro görevinde veya farklı bir askeri görevde çalıştırılması anlamına gelir.

Bu ceza tatil günlerinde uygulanmaz ve ceza süresince personel hizmet içi olarak kabul edilir.

Kısmi süreli hizmet cezasına neden olan disiplin ihlalleri şunlardır:

• Üste karşı saygısızlık: İster hizmet esnasında, isterse hizmetle ilgili durumlarda, üstüne gerekli saygıyı bilerek göstermeme ya da üst tarafından yapılan ikaz veya eleştirilere saygıyla tepki vermemek.
• Görev yerini izinsiz bırakmak: Birliğinden veya görev yerinden en fazla yirmi dört saat olacak şekilde ayrılmak ya da geçerli bir nedeni olmadan bir tam mesai günü çalışmamak.
• Hasta numarası yapmak: Kişisel çıkar elde etmek, görevden kaçmak veya başka bir nedenle, gerçekte var olmayan bir rahatsızlığı olduğunu iddia ederek sağlık hizmetlerine başvurmak ve bu nedenle mesainin bir kısmına katılmamak.
• Uygun olmayan davranışlar: Türk Silahlı Kuvvetleri’nin veya temsil edilen makam, rütbe ya da pozisyonun saygınlığına yakışmayan davranışlarda bulunmak.
• Gizli bilgileri ifşa etmek: Gizli olmasa bile, açıklanmamalı olan görevle ilgili bilgiyi, yetkisiz kişilere duyurarak ifşa etmek.

ç) Askeri Disiplin Kanunu – Aylıktan Kesme Disiplin Cezası

Aylıktan kesme cezası, disiplin cezası alınan personelin maaşından belirli oranlarda kesinti yapılmasıdır. Bu kesinti oranları sosyal güvenlik mevzuatına göre belirlenen kazanç üzerinden 1/20, 1/16, 1/12, 1/10, 1/8 şeklinde uygulanır. Bu ceza, maaşın tahakkuk edildiği birim tarafından yapılır. Aylıktan kesme cezasına sebep olan durumlar şunlardır:

• Amire karşı saygısızlık: Amire gerekli saygıyı göstermemek ya da onun uyarı veya eleştirilerini saygıyla dinlememek.
• Yalan beyanda bulunmak: Görevle ilgili veya askeri konularda yetkili kişi veya kurumlara doğru olmayan bilgiler vermek.
• Görev dışı emir vermek: Astlarına görevle ilgisi olmayan talimatlar vermek.
• Astlarını yeterince denetlememek: Emrindeki personelin gözetimi ve kontrolü konusunda ihmalkarlık göstermek.
• Ayrımcılık yapmak: Görev sırasında dil, ırk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrımcılık yaparak huzursuzluğa neden olmak.
• Yasak yerlere giriş: Resmi üniformala yasaklanmış mekanlara girmek.
• Ayrıcalık talep etmek: Özlük hakları ya da kişisel çıkarlar için başkalarını kullanarak öncelik veya ayrıcalık istemek.
• Astlarından değerli hediye almak: Emrindeki personelden, makul sınırların üzerinde değerde hediye kabul etmek.
• Görev sırasında siyasi konuları tartışmak: Mesai esnasında siyasetle ilgili konuşmalar yapmak.
• Yasak aktivitelere katılmak: Yetkililer tarafından yasaklanmış olan etkinliklere katılmak.
• İzinsiz garnizon terk: İzinsiz olarak çalışılan garnizon sınırlarını aşmak.
• Seyahat kurallarına uymamak: Özellikle terörle mücadelede belirlenen güzergah dışında seyahat etmek ya da belirlenen günlerin dışında yolculuk yapmak.

d) Askeri Disiplin Kanunu – Hizmet Yerini Terk Etmeme Disiplin Cezası

“Hizmet yerini terk etmeme cezası” adı verilen bu disiplin cezası, personelin çalışma saatlerinin sona erdikten sonra da görev alanında kalmaya devam etmesini ifade eder.

Bu yaptırım, disiplin amirleri tarafından 1 ila 3 gün arasında uygulanabilir. Fakat disiplin kurullarının yetkisi, bu cezayı dört ila on gün arasında uygulamaya koymaktır. Tatil günlerinde bu cezanın uygulaması durdurulur.

Hizmet yerini terk etmeme cezasına yol açan disiplinsiz davranışlar ve durumlar şunlardır:

• Emirlere Uymama: Hizmetle ilgili bir talimatı ya eksik gerçekleştirmek ya da onu değiştirerek veya aşarak uygulamak.
• Kısa Süreli Firar: Görev yerini ya da birliğini yedi günü geçmeyecek şekilde terk ederek kaçmak veya işe gelmemek.
• İzin Süresini Aşma: Verilen izin ya da tatil süresini, geçerli bir mazeret olmaksızın altı günü aşmayarak ihlal etmek.
• Hizmet Malzemesine Zarar: Askeri eşyaya veya hizmet için tahsis edilen malzemeye kasıtlı veya ihmal sonucu zarar vermek.
• Hediye ya da Borç Talebi: Astlarından ya da çalışanlarından hediye talebinde bulunmak veya borç istemek.
• Disiplinsizlikleri Göz Ardı Etmek: Maiyetin yaptığı disiplinsiz hareketleri öğrenip, gereken soruşturmayı yapmamak.
• Astlara Kötü Davranış: Askeri kuralların dışında asta kötü muamelede bulunmak veya onun işini gereksiz yere zorlaştırmak.
• Nöbet Kurallarına Aykırılık: Nöbet sırasında belirlenen kurallara uymamak veya nöbet alanını terk etmek.
• Olumsuz Atmosfer Yaratma: Çalışma ortamında olumsuz bir hava oluşturarak hizmetin aksamamasına sebep olmak.
• Tahrikte Bulunma: Diğer askeri personeli amirlere veya üstlere karşı olumsuz davranmaya sevk etmek.
• Alkollü Durumda Hizmet: Görev esnasında alkollü olmak ya da görevdeyken alkollü içecek tüketmek.
• Kumar Oynamak: Askeri alanda kumar oynamak.
• Yasaklı Malzeme Taşıma: Yetkililerin yasakladığı teknolojik cihazları veya aletleri taşımak veya kullanmak.
• İzinsiz Dernek veya Klüp Üyeliği: Resmi izin almadan mesleki birliğe, derneğe ya da spor klübüne üye olmak.
• Cezaya Karşı Direnç: Disiplin cezalarının ya da idari yaptırımların yerine getirilmesine direnmek.
• Fiziksel Çatışma: Askeri alanda bir başkasına fiziksel olarak saldırmak.

e) Askeri Disiplin Kanunu – Oda Hapsi Disiplin Cezası

“Oda hapsi cezası”, özellikle bu yaptırım için ayrılmış bir hücrede uygulanır. Bu ceza, seferberlik ve savaş dönemlerinde; Kanun’da belirtilen her türlü disiplinsizlik ve “hizmet yerini terk etmeme” cezasını gerektiren durumlar için disiplin kurulları tarafından 10 ila 30 gün arasında verilebilir. Ancak barış zamanında, Türkiye’nin karasuları dışında görev yapan gemi personeli için sadece orada bulundukları süre içerisindeki “hizmet yerini terk etmeme” cezasını gerektiren disiplinsizlikler sebebiyle uygulanabilir.

f) Askeri Disiplin Kanunu – Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Disiplin Cezası

“Silahlı Kuvvetlerden ayırma” cezası, bir personelin Türk Silahlı Kuvvetleri’yle olan ilişiğinin sonlandırılması veya sözleşmesinin iptal edilmesi anlamına gelir. Seferberlik ve savaş dışında bu cezayı alan bir personel, Türk Silahlı Kuvvetleri’nde görev alamaz.

Bu ceza, kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından kurulan disiplin kurullarınca verilir. Bu kararlar ilgili komutanların onayı ile uygulanır. General ve amiraller için bu ceza, Genelkurmay Başkanlığı’ndaki yüksek disiplin kurulu tarafından verilir.

Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasına sebep olan disiplinsizlikler:

• Aşırı borç: Kişisel zorunluluklar hariç, aşırı borçlanıp bu borçları ödeyememek.
• Ahlaki zayıflık: Göreve veya sosyal yaşantıya zarar veren davranışlarda bulunmak.
• Hizmete zarar: Devlete veya Silahlı Kuvvetlere zarar verecek tutum ve davranışlarda bulunmak.
• Gizli bilgileri ifşa etmek: Yetkisiz kişilere gizli bilgi vermek.
• Siyasi faaliyetler: Siyasi veya ideolojik faaliyetlerde bulunmak.
• Uzun süreli izinsizlik: Bir yıldan uzun süreli izinsizlik veya firar.
• Sürekli disiplinsizlik: Sürekli olarak disiplinsiz davranışlarda bulunmak.
• İffetsiz biriyle yaşamak veya evlenmek.
• Gayri tabii ilişki: Gayri tabii bir ilişkide bulunmak.
• Ayrıca, bazı disiplinsizlik durumlarını sürekli yapmak da bu cezayı gerektirebilir. Kanun’a göre, belirli bir süre içerisinde belirli sayıda disiplin cezası alanlar için de bu ceza uygulanabilir.

Askeri Disiplin Cezalarına Karşı Yargı Yolu ve İptal Davası

Askeri Ceza Kanunu’nun 43. maddesi uyarınca, askeri öğrenciler, erbaş ve erler için belirlenen disiplin cezaları dışında, subaylar, astsubaylar, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler için belirlenen disiplin cezalarına, Anayasa Mahkemesi’nin belirli tarihli kararlarıyla iptal edilen “kınama” cezaları dışında itiraz edilebilir. Seferberlik ve savaş durumlarında, yüksek disiplin kurullarının verdikleri Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası dışındaki diğer cezalar yargı denetiminin dışında kalır.

Bu bilgilere dayanarak, kınama cezaları dışında, kanundaki diğer cezalar için hem itiraz yoluna başvurulabilir hem de idare mahkemelerinde iptal davası açma hakkı bulunmaktadır.

Anayasa Mahkemesi, Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu’nun 43. maddesinde yer alan ve başka bir kanunla değiştirilen “UYARMA” ve “KISMİ SÜRELİ HİZMETE DEVAM” cezalarının itiraz ve iptal davası yollarıyla sorgulanamaz olduğu hükmünü iptal etmiştir. Bu kararla birlikte, bu tür cezalara da yargı denetimi getirilmiştir.

maddenin ikinci fıkrasına göre, disiplin cezasına karşı dava açma süreci, ilgili cezanın kesinleşmesiyle başlar. Bu, itiraz sonucunda veya itiraz edilmeden kesinleşen cezaların, kesinleştiği ve ilgili kişiye tebliğ edildiği tarihten itibaren geçerlidir.
Bu tür disiplin cezalarına karşı açılacak olan iptal davası, genel iptal davası kurallarına uygundur. Disiplin cezasının kesinleşmesinden ve ilgili kişiye tebliğinden itibaren, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesi gereğince 30 gün içerisinde idare mahkemesine iptal davası açılabilir.

Askeri Disiplin Hukukunda Görevli ve Yetkili Mahkeme

İdari Yargılama Usulü Kanunu’na (İYUK) göre, hukuka aykırı olduğu düşünülen idari işlemlerin iptalini talep eden davalar, menfaatleri zarar gören bireyler tarafından açılabilir. Bu iptal davaları, idari dava türü olarak kabul edilmiştir ve idare mahkemelerinin yetkisi altındadır.

6413 sayılı Kanunun 43. maddesinde, bu tür davalar için görevli mahkemenin Askeri Yüksek İdare Mahkemesi olduğu belirtilmiştir. Ancak, 21/07/2017 tarihli yasa değişikliği ile Askeri Yüksek İdare Mahkemeleri kaldırıldığı için, bu davaların görevli mahkemesi, genel olarak idare mahkemeleridir. Yani, askeri personel tarafından alınan disiplin cezalarına karşı idare mahkemelerine başvurulabilir.

İYUK’un 33. maddesine göre, kamu görevlilerinin işten çıkarılması, emekliye ayrılması veya görevden uzaklaştırılması gibi işlemlere karşı açılacak davalar için yetkili mahkeme, görevlinin son çalıştığı yerdeki idare mahkemesidir. Aynı şekilde, görevle ilişkisi kesilmeyen disiplin cezaları, terfiler, sicil değerlendirmeleri ve diğer haklarıyla ilgili davalarda yetkili mahkeme, görevlinin çalıştığı yerdeki idare mahkemesidir.

Bu bağlamda, Silahlı Kuvvetlerden ayırma gibi ciddi bir disiplin cezasına itiraz edecek bir personel için yetkili mahkeme, personelin son çalıştığı yerdeki idare mahkemesidir. Ayrıca, subaylar, astsubaylar, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler hakkında, barış zamanında verilen aylıktan kesme, hizmet yerini terk etmeme ve oda hapsi gibi daha hafif disiplin cezalarına karşı açılacak davalarda yetkili olan mahkeme, personelin görev yaptığı yerdeki idare mahkemesidir.

Askeri Disiplin Cezaları Sicile İşler Mi?

Hayır, askeri disiplin cezaları adli sicil kaydına işlemez. Askeri personel hakkında verilen disiplin cezaları ilgili askerin özlük dosyasındaki kayıtlarda yer alır.

Askeri Disiplin Cezalarına İtiraz Edilebilir Mi?

Disiplin cezalarına karşı itiraz hakkı vardır. Yani, bu tür cezaları iptal etmek için idare mahkemelerine başvurmadan önce, verilen cezayı gözden geçirmesi için yetkili birime itirazda bulunabilirsiniz.

Eğer disiplin cezası bir disiplin amiri tarafından verilmişse, cezanın tebliğ edildiği tarihten itibaren üç iş günü içerisinde bir üst seviyedeki disiplin amirine itirazda bulunabilirsiniz. Eğer bu süre içinde itiraz edilmezse, ceza kesinleşir. Üst disiplin amiri, itiraza beş iş günü içerisinde karar vermelidir. Eğer itirazı haklı bulursa, cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilir. Ancak, eğer itirazı haklı bulmazsa, itirazı reddeder. Verilen karar, itirazda bulunan kişiye tebliğ edilir ve bu karar kesinleşir.

Eğer ceza bir disiplin kurulu tarafından verilmişse, kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren beş iş günü içerisinde ilgili teşkilatta disiplin kurulu olan komutan veya askeri kurum başkanına, daha sonra da bir üst komutanlığın disiplin kuruluna itirazda bulunabilirsiniz. Eğer bu süre içerisinde itiraz edilmezse, ceza yine kesinleşir. İtiraz alındığında, üst komutanlığın disiplin subayı beş iş günü içerisinde gerekli incelemeyi yaparak dosyayı disiplin kuruluna yönlendirir. Bu kurul, en fazla on iş günü içerisinde dosyayı değerlendirir ve kararını verir. Eğer kurul, itirazı kabul ederse, yeni bir karar alır. Fakat itirazı kabul etmezse, itirazı geri çevirir. Bu kurulun verdiği kararlar da kesin kabul edilir.

Askeri Disiplin Cezalarında Zamanaşımı Kavramı

Askeri Ceza Kanunu’nun Kanunun 39. maddesi şöyle der: Disiplin amirleri, bir disiplinsizlik fiilini öğrendikten sonraki bir ay içinde ya da bu fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren en fazla iki yıl içerisinde disiplin cezası uygulayabilir. Ancak, eğer bir inceleme veya araştırma gerekiyorsa, bu incelemeye bir ay içinde başlanmalıdır. İnceleme veya araştırma süresi altı ayı aşmamalı ve bu süre, bir aylık süre içerisine dahil edilmez.

Disiplin kurulunca gerçekleştirilecek incelemelerde, bir fiilin disiplin amiri tarafından öğrenildiği tarihten itibaren altı ay içinde ve mutlaka fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren iki yıl içinde disiplin cezası verilmesi gerekir. Yani, disiplin amiri tarafından öğrenildikten sonra disiplin kuruluna iletilen dosya, altı ay içinde sonuçlandırılmalıdır.

Silahlı Kuvvetlerden ayrılma cezasına yol açabilecek eylemler söz konusu olduğunda, bu tür eylemlerin disiplin amiri tarafından öğrenilmesinden itibaren bir yıl ve bu tür eylemlerin meydana geldiği tarihten itibaren beş yıl içerisinde yüksek disiplin kurulunca cezalandırma yapılabilir.

Zamanaşımı sürelerine gelirsek; eğer bir disiplinsizlik fiili mahkeme, savcılık ya da disiplin kurulu tarafından tespit edilirse, bu tespitin yetkili makama geri gönderildiği tarih itibariyle zamanaşımı süresi başlar.

Eğer bir disiplin fiilinin yanlışlıkla belirlendiği veya bir şekil hatasının bulunduğu mahkemece tespit edilirse, bu tespit kararı kesinleştikten sonra ilgili disiplin kurulu veya disiplin amiri, kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren belirtilen süreler dahilinde yeniden değerlendirme yapmalıdır.

Askeri Personelin İfadesini Kim Alır?

1632 sayılı Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir.

“Soruşturma ve kovuşturma:

EK MADDE 14 – Askerî suçlarla ilgili olarak aşağıdaki hükümler uygulanır:

a) Subay ve astsubayların şüpheli sıfatıyla ifadesi bizzat Cumhuriyet savcısı tarafından alınır.

b) Askerî amirler Cumhuriyet savcısının işe el koymasına kadar delillerin kaybolmasını önleyecek tedbirleri alır.

c) Ülke sınırları dışında işlenen suçlar bakımından Cumhuriyet savcısı, adli kolluk görevlileri tarafından yapılacak işlemlerin Millî Savunma Bakanlığınca yurt dışında görevlendirilen hukuk sınıfı subaylar tarafından yapılmasını isteyebilir.

d) Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin bulunması ve sırf askerî suç nedeniyle askerî disiplinin ağır şekilde ihlal edilmesi hâlinde de asker kişi hakkında tutuklama kararı verilebilir.

e) Sırf askerî suçlarda, tutuklama yasağına ilişkin hükümler uygulanmaz.

Asker kişilerin işlediği askerî suçlarla ilgili olarak kabul edilen iddianamenin bir örneğini mahkeme, kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi durumunda ise kararın bir örneğini savcılık soruşturma iznini veren komutanlığa veya askerî kurum amirliğine gönderir.

Askerî birlik komutanı veya askerî kurum amiri, emir komutasındaki asker kişilerin, ifadelerinin alınması veya sorgularının yapılması için hazır bulundurulmasını sağlar.”