İçtima, Güncel Türkçe Sözlük’te “toplanma, toplantı” ve Hukuk Sözlüğü’nde “toplanma, toplantı, bir araya gelme” şeklinde tanımlanmış olup nitelediği kavrama ilişkin unsurların “bir arada bulunma durumunu” ifade etmektedir. Kanun koyucu, içtima sözcüğünün sözlük anlamı ile uyumlu şekilde, aralarında belirli bağlantılar bulunan birden çok suçun bir arada bulunma durumunu “suçların içtimaı” ve aynı kişi hakkında hükmolunan birden çok cezanın belirli bir amaca yönelik olarak bir arada bulunma durumunu “cezaların toplanması” adı altında düzenlemiştir. Ayboğa + Partners Avukatlık Bürosu’nun uzman ceza avukatları tarafından hazırlanan bu makalenin faydalı olmasını dileriz.
Cezaların İçtimaı Nedir?
Cezaların içtimaı, bir kimse hakkında hükmolunan birden çok sonuç cezanın belirli bağlantı/bağlantılar ile bir arada bulunması durumunu ifade etmektedir. Bahsedilen bağlantı, pozitif hukuktaki düzenlemelere göre farklılık gösterebilecekse de en geniş bağlamda, bu bağlantının “infaz edilebilirlik” olduğu söylenebilir. Buna göre, cezaların içtimaı; aynı anda, tamamı veya bir kısmı infaz edilebilir nitelikte olan cezaların bir arada bulunmasıdır. Kimi zaman cezalar içtima edilirken hata yapılabilmektedir. Zira hakkınızda cezaların içtimaı kararı varsa İnfaz – Yatar ve Denetimli Serbestlik Hesaplama Programı kullanabilirsiniz.
Suçların İçtimaı Nedir?
Gerçek içtima ilkesinin istisnası olarak suçların içtimaı durumunu meydana getiren kuralların düzenlenmesi; faili, gerçek içtima ilkesinin şiddetli sonuçlarından koruma ve kusurlu fiil sorumluluğunun aşılmaması kaygısına dayanmaktadır. Suçların içtimaı durumu, suçların çokluğuna dayandığından ve suç çokluğu da -esasen- suç sayısınca ceza verilmesini gerektirdiğinden; birden fazla bağlantılı suç dolayısıyla tek bir cezaya hükmolunmasını gerektiren kuralların kabul edilmesi, zorunlu olmayıp tamamen kanun koyucunun tercihi ve ceza politikası sorunudur. Buna karşın, suçların içtimaına ilişkin kurallar kabul edilmişse artık bu kuralların kabul ediliş amacına uygun olarak yorumlanması gerekmektedir.
İçtima Türleri Nelerdir?
İçtima kavramının birçok farklı başlık altında ele alınması mümkündür. İçtima türlerinden en önemlisi gerçek içtima, aynı nev’iden fikri içtima, farklı nev’iden fikri içtima ve zincirleme suç kavramlarıdır. Anılan başlıklar, Türk Ceza Kanunu’nun 42, 43 ve 44 üncü maddelerinde düzenlenmiştir.
Cerrahi İçtima Nedir?
Cerrahi içtima kavramının hukuk teorisinde bir karşılığı yoktur. Ancak mahkumların kullandığı anlamıyla cerrahi içtima, kesinleşmiş ve infaz edilebilir cezaların toplanarak infaz edilmesi anlamına gelir.
Gerçek İçtima Nedir?
Gerçek içtima nedir sorusunun cevabı TCK’da yer almamaktadır. Gerçek içtima, fail tarafından işlenen suç sayısı kadar ceza verilmesine dair ilkeyi ifade eder. Örneğin fail bir yumruk atma hareketiyle mağdurun hem gözlük camını hem de burnunu kırdığında mala zarar verme ve kasten yaralama suçundan dolayı sorumlu tutulacaktır.
Zincirleme Suç Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nda, zincirleme suç söz konusuysa tek bir cezaya hükmolunacağı ancak bu cezanın artırılacağı (artırma sistemi) öngörülmüştür (TCK m. 43/1). Zincirleme suç durumunda, tek cezaya hükmolunmasının gerekçesi; aynı suç işleme kararı içerisinde, tekrar eden zincirleme hareketlerin failin iradesindeki zayıflıktan kaynaklandığı düşüncesi ile açıklanmış olup fiilin irade unsurundaki zayıflığın, cezanın da eksikliğini doğurduğu söylenebilir. Buna karşın; aynı suç işleme kararı kapsamındaki zincirleme hareketlerin, ısrarla suç işlemeyi sürdüren failin tehlikeliliğine işaret ettiği de düşünülebilecek olup bu düşünce yerine, ilk düşüncenin kanunine düzenlemeye yansıması; kanun koyucunun tercihi olarak nitelendirilmiştir.
Zincirleme Suçun Koşulları Nelerdir?
TCK’nın 43/1 hükmünün ilk bölümünde zincirleme suçun koşulları açıklanmaktadır. Buna göre: “Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir.”
- Zincirleme suçun oluşabilmesi için;
- Suçların, bir suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi,
- Suçların değişik zamanlarda işlenmesi
- Suçların aynı ve tek bir kişiye karşı işlenmesi şartları aranmaktadır.
Zincirleme Suçun Sonuçları
TCK’nın 43/1 hükmünün son bölümünde zincirleme suçun sonuçları açıklanmaktadır. Zincirleme suçun var olması durumunda bir cezaya hükmedilir. Ancak bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır.
Aynı Nev’iden Fikri İçtima
Aynı neviden fikri içtima TCK’nın 43/2 maddesinde düzenlenmiştir. Anılan hükme göre aynı nev’iden fikri içtima: “Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda da, birinci fıkra hükmü uygulanır.” Görüldüğü üzere aynı nev’iden fikri içtima, aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi olarak tanımlanmıştır. Aynı nev’iden fikri içtimanın sonucu ise zincirleme suçun sonuçlarıyla aynıdır. Aynı nev’iden fikri içtima durumunda faile tek bir ceza verilecek ancak bu ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılacaktır. Örneğin: Bir kişi sosyal medya hesabı üzerinden attığı tek bir tweet ile birden fazla kişiye hakaret ederse bu durumda aynı nev’iden fikri içtima uygulanır.
Fikri İçtima
Fikri içtima kavramı, TCK’nın 44 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Hükme göre fikri içtima, işlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet veren kişi, bunlardan en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı cezalandırılır. Fikri içtima kavramı farklı nev’iden fikri içtima kavramıyla da aynı anlama gelir. Örneğin: Bir kişi, başkasına ait bir eşyayı çalarak hırsızlık suçu işler. Eğer bu sırada şiddet veya tehdit kullanırsa, bu durum aynı zamanda yağma suçunu da oluşturur. Burada tek bir fiil (eşya çalma) hem hırsızlık hem de yağma suçlarının unsurlarını içerir, bu da fikri içtimanın bir örneğidir.
Fikri İçtima Koşulları
Fikri içtimadan (farklı nev’iden fikri içtimadan) söz edilebilmesi için bazı şartların gerçekleşmesi gerekir. Fikri içtimanın oluşabilmesi için;
- Failin tek bir suç işleme kastı bulunmalıdır,
- Olaydaki suç/suçlar tek bir fiille işlenmiş olmalıdır,
- Bu fillerde neticesinde birden fazla farklı suç oluşmalı şartları aranmaktadır.
Fikri İçtimanın Sonuçları
Fikri içtimanın en önemli sonucu TCK md. 44’te düzenlenmiştir. Buna göre fikri içtima uygulanacak bir olayda faile tek bir suçtan dolayı ceza verilecektir. Bu ceza ise, failin işlediği suçlardan en ağır olanıdır. En ağır cezanın tespiti ise suçun kanuni tanımındaki alt ve üst sınırlara göre belirlenecektir.
Buna göre:
- Her iki suçun alt sınırları eşit üst sınırları farklı ise, üst sınırı fazla olan suç esas alınmalıdır.
- Her iki suçun üst sınırları eşit alt sınırları farklı ise, alt sınırı fazla olan esas suç alınmalıdır.
- Her iki suçun üst ve alt sınırları farklı ise, üst sınırı fazla olan esas suç alınmalıdır
Avukat Desteğinin Önemi
Fail hakkında ceza tayin edilirken dikkatli olunmalıdır. Zira yapılacak en küçük bir hata, bir kişinin cezaevinde fazla zaman geçirmesine sebep olabilir. İçtima kararına itiraz dilekçesinin hazırlanması da hizmetlerimiz arasındadır. Hakkınızda suçların veya cezaların içtimaı kararı varsa Ankara Ceza Avukatı hizmetine danışmanız hak kaybına uğramanızı önler.
