İnfaz Hesaplama – Yatar ve Denetimli Serbestlik Hesaplama Programı 2024

İnfaz (yatar) nedir?

İnfaz bir hükümlünün cezaevinde geçireceği süredir. İlk  aşamada dikkat edilmesi gereken tarih 30 Mart 2020 olmaktadır. Bu tarihe dek işlenen suçlar bakımından 7242 Numaralı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 5275 Numaralı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanununun geçici 6. Maddede değişiklik yapılmıştır. Ayrıca geçici 9 numaralı madde ilgili kanuna eklenmiştir. Koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik zamanları da göz önünde bulundurularak infaz hesaplama yapılmalıdır.

ÖNEMLİ BİLGİLENDİRME: 15 Temmuz 2023 tarihinde getirilen yasal düzenleme (7456 Sayılı Kanun) ile  kapalı cezaevinde olan ve 31 Temmuz itibarıyla açık cezaevine geçmesine üç yıl kalan bazı hükümlüler, açık cezaevine nakledilecek ve üç ay sonra tahliye edilecekler.

İnfaz (Yatar) Hesaplama Nedir? İnfaz (Yatar) Nasıl Hesaplanır?

İnfaz (yatar) hesaplama, programımızda da baz alınan 30 Mart 2020 tarihine dek aşağıda açıklayacağımız suçlarda uygulanacak olan şartlı salıverilme ve denetimli serbestlik zamanları göz önünde bulundurularak infaz yatar hesabı yapılacaktır. Buna göre 5275 numaralı kanunun değişen 6 nolu maddesine göre ayrık tutulan suçlar şunları içermektedir:

1. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ile İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar
2. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticaret suçu (TCK 188)
3. Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (TCK 102, 103, 104, 105)
4. İşkence suçu (TCK 94 ve 95),
5. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu,
6. Üstsoya, kardeşe, eşe ya da altsoya veyahut beden ve ruh açısından kendini savunamayacak durumda olanlara karşı işlenen kasten yaralama suçu ve neticesi nedeni ile ağırlaşmış yaralama suçları,
7. Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138)
8. Eziyet suçu (TCK 96)
9. Kasten öldürme suçları (TCK 81, 82, 83) hariç olmak üzere hükümlü ½ koşullu salıverme ve 3 yıl denetimli serbestlikten yararlanabileceklerdir.

İnfaz hesaplama için şu örnekler verilebilmektedir:

• Hırsızlık suçundan 4 sene hapis alan hükümlünün yatarı bulunmamaktadır.
• Yağma diğer bir deyişle Gasp suçundan 8 sene hapis alan biri, şartlı salıverilme hükümlerinden yararlanabilmesi adına ilk olarak sekiz senenin yarısı olan dört senelik zamanı kural olduğundan cezaevinde geçirmelidir. Ancak üç sene kala denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanacağı için birey bir sene yatar ve üç senelik süreyi de denetimli serbestlikte geçirir.
• Hükümlü çocuk düşürtme suçundan on sene  hapis cezası alması durumunda ceza yatar hesabı şu şekildedir: Öncelikle 10 senenin yarısı 5 sene koşullu salıverilme (şartlı tahliye süresidir). 5 seneden 3 yıl denetimli serbestlik düşüldüğünde hükümlünün 2 sene yatarı vardır.

70 Yaşını Aşan ve 0-6 Yaş Çocuğu Olan Kadınlarda İnfaz Hesaplama

Yeni denetimli serbestlik kuralları, 0-6 yaş arası çocuğa sahip kadınlar ve 70 yaşını doldurmuş mahkumlar için uygulanabilir olmak üzere getirilmiştir, ancak bu kuralların uygulanabilmesi için suçun 30 Mart 2020’ye kadar işlenmiş olması gerekmektedir. Bu düzenlemeyle, denetimli serbestlik süresi önceden iki yıl iken, geçici bir maddeyle dört yıla uzatılmıştır. Ancak terörle ilişkili suçlar, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar ve kasten öldürme gibi belirli suçlar bu yeni kuralların dışında tutulmuştur ve bu suçlar için denetimli serbestlik hükümleri uygulanmamaktadır.

Engelli, Hasta ve Hayatını Tek Başına İdame Ettiremeyen Hükümlülerde Yatar Hesabı

İnfaz hukukunda, bazı durumlarda mahkumun kişisel koşulları göz önünde bulundurulur. Bu durumlardan biri, yaşlılık veya sağlık sorunları nedeniyle tek başına yaşayamayan ve başkalarının yardımına ihtiyaç duyan 65 yaş üstü engelli mahkumları kapsar. Bu özel gruptaki mahkumlar için, şartlı salıverilme sürelerine bakılmaksızın, cezalarının tamamının denetimli serbestlik altında geçirilmesine karar verilebilir. Ancak bu uygulama için suçun en geç 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenmiş olması şarttır. Yine de, bu düzenleme terör suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı işlenen suçlar ile kasten öldürme suçları gibi bazı ciddi suçları kapsam dışı bırakmaktadır.

Çocuklarda İnfaz (Yatar) Hesabı Nasıl Yapılır?

Türk Ceza Kanunu’nda tanımlanan suçlar söz konusu olduğunda, çocuklar için ceza infaz süreçlerinde genel olarak cezanın yarısı esas alınarak infaz hesaplaması yapılır. Ancak, kasten öldürme (TCK maddeleri 81-82-83), ağırlaşmış yaralama (TCK 87/2-d), işkence ve eziyet (TCK 94-95-96), cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar (TCK 102-105), özel hayata ve hayatın gizliliğine karşı suçlar (TCK 132-138), uyuşturucu suçları (TCK 188), devlet sırlarına ve casusluk (TCK 326-339), örgüt suçları, devlet istihbarat hizmetleri ve MİT Kanunu ile ilgili suçlar ve terörle ilgili suçlar gibi bazı ciddi suç tipleri için bu genel kuralın bir istisnası vardır ve bu suçlarda infaz hesaplaması yapılırken cezanın üçte ikisi üzerinden hesaplama yapılır.

Mükerrirlerde ve Tekerrür Durumunda Yatar (İnfaz) Hesaplama Nasıl Yapılır?

Bir kişinin tekrarlanan suç işleme durumu, yani mükerrirlik, ancak daha önce işlenen bir suçtan dolayı verilen cezanın hukuki olarak kesinleşmiş olmasına bağlıdır. Bir başka deyişle, kişinin mükerrir olarak değerlendirilebilmesi için, daha önceden işlemiş olduğu bir suçtan ötürü aldığı cezanın yargı kararıyla nihai bir hükme bağlanmış olması şarttır. Eğer kişi önceki suçundan dolayı henüz mahkum edilmemişse ya da mahkumiyeti kesinleşmemişse, mükerrir olarak kabul edilmez. Ancak eğer kişi önceden işlediği suçtan dolayı mahkum edilmiş ve bu ceza kesinleşmişse, yeni işlediği suç nedeniyle mükerrir kabul edilir.

Taksirli suçlar ise, kişinin bilinçli tercihi ya da kastı olmaksızın meydana gelen suçlardır. Bir kişi eğer taksirli bir suç işlerse ve önceden de taksirli bir suçtan ceza almışsa bile, bu durum mükerrirlik olarak değerlendirilmez. Taksirli suçlar, istenmeyen sonuçların aniden ortaya çıkması sonucu gerçekleşir ve kasıtlı suçlardan ayrılır. Bu yüzden, mükerrirlik yalnızca kasten işlenen suçlar için geçerli bir kavramdır ve taksirli suçlar bu kapsamın dışında tutulur.

Denetimli Serbestlik Nedir?

Denetimli serbestlik, yargılanan kişilerin belli bir deneme süresi boyunca toplum içinde takip edilerek cezalarının infaz edilmesine imkan tanıyan bir ceza hukuku düzenlemesidir. Bu sistem sayesinde, suçlu kişilerin aile bağları korunabilir ve topluma yeniden uyum sağlamaları kolaylaşır. Koşullu salıverilme zamanı yaklaşan hükümlüler, cezaevi dışında toplum içinde denetim altına alınarak serbest bırakılırlar.

Denetimli serbestlik, farklı sebeplerle ve farklı şekillerde uygulanabilir. Örneğin, uyuşturucu kullanımı nedeniyle bir kişiye hüküm verilmeden önce denetimli serbestlik tedbiri uygulanabilir. Bu metinde, 5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu’nun 105/A maddesi kapsamında, hapis cezasının infazı sırasında uygulanan denetimli serbestlik hakkında bilgi vereceğiz.

Ayrıca, 30 Mart 2020 tarihinden önce işlenen bazı suçlar için denetimli serbestlik süresi üç yıl olarak belirlenmiştir ve bu yazının ilerleyen kısımlarında 30 Mart 2020’ye kadar işlenen suçlar için belirlenen denetimli serbestlik koşulları ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Koşullu Salıverme (Şartlı Tahliye) Nedir?

Koşullu salıverilme, iyi davranış gösteren mahkumların belirli bir süreyi cezaevinde geçirdikten sonra belirli şartlar altında özgürlüklerine kavuşmalarını sağlayan bir süreçtir. Eğer mahkum bu şartlara uymazsa, serbestlik hakları iptal edilebilir ve yeniden cezaevine dönmeleri gerekebilir.

Bu uygulama, Türkiye’deki infaz sisteminin bir parçası olup, mahkumlara topluma yeniden entegrasyon şansı sunar, cezaevi koşullarından bir nebze olsun uzaklaşmalarını sağlar ve suç tekrarını önlemeye yardımcı olur. Ayrıca, mahkumun rehabilitasyonuna katkıda bulunarak, onların toplum içerisinde sorumluluk sahibi bireyler olarak işlev görmelerine yardımcı olur.

Koşullu salıverilme, mahkumun kalan cezasını toplum içerisinde, denetimli bir şekilde tamamlamasına izin verir. Eğer denetim sürecinde kurallara uygun davranırlarsa, cezaları tamamlanmış sayılır; ancak, kurallara uymadıkları takdirde yaptırımlarla karşılaşabilirler.

Koşullu salıverilme hakkından yararlanabilmek için bazı önceden belirlenmiş şartlar bulunmaktadır. Bunlar arasında mahkumun cezasının belli bir kısmını tamamlamış olması, iyi halli olduğunun tespiti, disiplin cezası almamış olması ve firar etmemiş olması gibi kriterler yer almaktadır.

Koşullu salıverilme kararı bir infaz hakimi tarafından verilir ve hükümlü, denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından belirlenen kurallara uymakla yükümlüdür. Bu kurallar arasında denetimli serbestlik müdürlüğüne düzenli olarak imza atmak, belirli saatlerde evde olmak, bazı yerlere gitmemek veya belirli kişilerle görüşmemek, alkol veya uyuşturucu kullanmamak ve topluma yararlı bir iş veya eğitim faaliyetine katılmak gibi yükümlülükler bulunur.

Koşullu Salıverme (Şartlı Tahliye) Tarihinin Belirlenmesi

Ceza süreçlerinde, öncelikle tüm cezalar gün bazında ifade edilerek dönüştürülür. Suçun işlendiği tarihe göre belirlenen koşullu salıverilme indirimi, bir oran olarak hesaplanır. Bu indirim oranı belirlendikten sonra, indirim miktarı gün cinsinden hesaplanır. Hesaplanan indirim gününe, mahkumun yargılama sürecinde geçirdiği gözaltı ve tutukluluk süreleri eklenir. Eğer infaz aşamasında da gözaltında kalınmışsa bu süreler de dahil edilir, böylece hükümlünün cezaevinden mahsup edilecek toplam süresi belirlenir. Toplam ceza süresinden mahsup edilecek bu süre çıkarıldığında, geriye kalan net ceza süresi bulunmuş olur. Bu işlemlerin dışında, ceza hukuku süreçleri ve avukatlık hizmetleri hakkında daha fazla bilgi almak isteyenler aşağıdaki linkten ilgili sayfaya ulaşabilirler.

Müddetname Nedir?

Müddetname, savcılık tarafından oluşturulan ve hükümlünün cezaevinde ne kadar süre kalacağını belirleyen resmi bir dökümandır. Bu belgede hükümlünün tam adı, soyadı, mahkeme karar numarası, suç tarihi, suçun türü, tutukluluk ve gözaltı bilgileri, ceza infaz kurumuna giriş tarihi ve şartlı salıverilme tarihi gibi bilgiler yer alır. Hükümlünün ceza süresinin uygulanmasını ilgili infaz büroları yürütür ve bu hesaplamaları cumhuriyet savcısı yapar. Belge üzerinde hem cumhuriyet savcısının hem de zabıt katibinin imzaları bulunur.

Hükümlü ilk defa cezaevine girdiğinde, müddetname cezaevinde kalacağı süreyi belirlemek için tanzim edilir. Tutukluluk süresi ve gözetim durumu göz önünde bulundurularak mahsup kararı alınırsa, bu süreler yeniden hesaplanır. Eğer cezada indirimler söz konusu olursa, hesaplamalar güncellenir ve en son hazırlanan müddetname geçerli olur.

Müddetnamede Hata Varsa Ne Yapılır?

Müddetnamede bir hata olduğu fark edilirse, hükümlü durumu cumhuriyet savcısına bildirmelidir. Hükümlü, yanlışlıkların düzeltilmesi talebiyle cezaevi kanalıyla dilekçe gönderir ve belge incelenerek gerekli düzeltmeler yapılır.

Müddetname Nasıl Hesaplanır?

Müddetname hesaplama süreci, farklı tarih dilimlerine göre değişir. 1 Haziran 2005’ten önce, 1 Temmuz 2016’dan önce ve 1 Haziran 2005’ten sonra işlenen suçlar için farklı hesaplama yöntemleri uygulanır. 2005 öncesinde cezalar genellikle yarı yarıya indirilirken, 2016 sonrasında üçte bir oranında indirim uygulanır. 2003 öncesinde hükümlülerin kuruma giriş tarihinden itibaren şartlı salıverilme için en az bir yıl tamamlaması gerekirken, 2016 sonrasında bu süre bir yıl sekiz aya çıkar. 2020 yılının 30 Mart gününden önce işlenen suçlarda ise hesaplama programını kullanarak müddetnameyi görebilirsiniz.

Para cezaları için de müddetname düzenlenir; ancak, hapse çevrilen para cezalarında herhangi bir indirim uygulanmaz. Mükerrer suçlarda 2005 öncesinde her yarım ayda altı gün indirim yapılırken, ikinci kez mükerrer suç işleyenler için 2005 sonrasında dörtte bir indirim uygulanır ve kalan ceza süresi üçte dört olarak hesaplanır.

İnfaz (Yatar) Hesaplama Örnekleri

1. Hırsızlık Suçunda İnfaz (Yatar) Hesaplama

Sanık: Mustafa

İşlenen Suç: Hırsızlık

Verilen Hüküm: 3 yıl 6 ay hapis cezası

İnfaz Detayları: Serkan’ın hırsızlık suçunu 1 Haziran 2021 tarihinde işlediği ve bu suç nedeniyle 4 ay tutukluluk süresi geçirdiği belirlenmiştir.

Mahkeme tarafından Mustafa’ya 3 yıl 6 ay süreyle hapis cezası verilmiştir. Eğer süreli hapis cezalılar cezalarının yarısını infaz kurumunda geçirirlerse, koşullu salıverilmeye hak kazanabilirler. Bu durumda;

Koşullu salıverilme sonrası tamamlanması gereken net ceza süresi: 1 yıl 9 ay 2 gün olarak hesaplanmıştır.

Mustafa’nın cezası 1 yıldan uzun olduğu için direkt denetimli serbestlik hakkından yararlanamaz. Ancak 9 ay 2 gün hapis cezasını infaz kurumunda geçirdikten sonra, denetimli serbestlik şartları altında serbest bırakılabilir.

1. Uyuşturucu Ticareti Suçunda İnfaz (Yatar) Hesaplama

Sanık: Enes

Suç Kategorisi: Uyuşturucu Ticareti

Cezanın Süresi: 10 yıl 3 ay

İnfaz Detayları:

Enes, 31 Ekim 2018’de Ümraniye’deki bir uyuşturucu operasyonunda, yanında 2 kilogram paketlenmiş esrar bulundururken yakalanmış ve 300 gün tutuklu kalmıştır. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 10 yıl 3 ay hapis cezasına mahkum edilmiştir.

Uyuşturucu suçları nedeniyle verilen süreli hapis cezalarında, hükümlülerin cezalarının üçte ikisini infaz kurumunda geçirdiklerinde koşullu salıverilmeye hak kazanmaları genel kuraldır. Bu duruma göre;

Enes ‘in koşullu salıverilme ile azalan net ceza süresi: 6 yıl 10 ay 3 gün olarak hesaplanır.

30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar için, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un Geçici 6. maddesi uyarınca denetimli serbestlik süresi 1 yıldan 3 yıla yükseltilmiştir. Ancak Enes’in işlediği suç bu düzenlemenin dışında kaldığından, denetimli serbestlikten doğrudan yararlanamaz. Onun yerine, 300 gün tutukluluk süresi mahsup edildikten sonra, kalan 5 yıl 10 ay 3 gün hapis cezasını infaz kurumunda geçirecek ve ardından İnfaz Hakiminin kararıyla denetimli serbestliğe tabi tutulacaktır.

Ayrıca, 30 Mart 2020’ye kadar işlenen suçlar için, 5275 sayılı Kanun’un Geçici 6. maddesinin 4. fıkrası gereğince, hükümlünün on beş yaşını dolduruncaya kadar infaz kurumunda geçirdiği her gün için üç gün, on sekiz yaşını dolduruncaya kadar her gün için iki gün olarak hesaplanır. Bu durumda Enes’in tutukluluk süresi 300 gün düşüldükten sonra, geriye kalan 5 yıl 3 gün hapis cezasını çekecektir ve sonrasında İnfaz Hakimi tarafından verilecek bir kararla denetimli serbestlik hükümlerine tabi olabilecektir.