EYT Emeklilikte Yaşa Takılanlar Nedir? Şartları Nelerdir?

EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) (Son Durum) sorunu, 1999’da Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikten kaynaklanıyor. Bu değişiklik, emeklilik koşullarına yaş şartı ekleyerek, önceden belirlenen sigortalılık süresi ve prim gün sayısı yeterliyken, şimdi de belirli bir yaşa ulaşmayı gerektiriyor. 2022’de bu soruna yönelik kanun değişikliği, milyonlarca kişiyi etkileyen bu durumu büyük ölçüde çözüme kavuşturdu. EYT kapsamı, başvuru şartları ve borçlanma hükümleri gibi konular, EYT ile ilgili önemli detaylardır.

EYT (EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR) NEDİR?

Emeklilikte yaşa takılmak, emekli olmak için gerekli prim gününü ve çalışma süresini doldurmuş ancak kanunda belirtilen yaşa gelmeyi bekleyen kişilerdir. Bu kişiler, 1999 yılından önce sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve gerekli prim gününü dolduran kişilerdir.

Emeklilikte yaşa takılma sorunu, Türkiye’de 8 Eylül 1999 tarihinde kabul edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile ortaya çıkmıştır. Bu yasa ile birlikte emeklilik için gerekli olan yaş şartı, kadınlar için 58, erkekler için ise 60 olarak belirlenmiştir. Ayrıca, 2008 yılında kabul edilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı, ilk kez sigortalı olarak işe başlayan kişiler için 65’e yükseltilmiştir.

Emeklilikte yaşa takılanların sorunu, 3 Mart 2023 tarihinde Resmi Gazete‘de yayımlanan kanun ile çözüme kavuşmuştur. Bu kanun ile birlikte, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan ve gerekli prim gününü dolduran kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşında emekli olabileceklerdir.

Emeklilikte yaşa takılma sorunu, Türkiye’de uzun yıllardır gündemde olan önemli bir toplumsal sorundur. Bu sorun, özellikle 1999 yılından önce sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve gerekli prim gününü dolduran kişileri etkilemektedir. Bu kişiler, yaşa takılma nedeniyle emekliliklerini ertelemek zorunda kalmakta ve bu durum, ekonomik ve sosyal sorunlarına yol açmaktadır.

Emeklilikte yaşa takılma sorununun çözümü, bu sorundan etkilenen kişilerin ve ailelerin ekonomik ve sosyal sorunlarını hafifletmesi beklenmektedir. Ayrıca, bu sorunun çözümü, toplumsal huzur ve refahın artmasına da katkıda bulunacaktır.

EYT ŞARTLARI NELERDİR? 31 Ocak 2024 Güncel

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili güncel düzenlemeden yararlanma şartları şu şekildedir:

4/a Sigortalılar için:

• 9 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olması
• 4/a (SSK) sigortalıları için;
• Kadınlarda 20 yıl sigortalılık süresi
• Erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi
• 5000-5975 arasında kademeli prim gün şartı

4/b ve 4/c Sigortalılar için:

• 4/b (BAĞ-KUR) ve 4/c (Emekli Sandığı) sigortalıları için;
• Kadınlarda 20 tam yıl sigortalılık süresi
• Erkeklerde ise 25 tam yıl sigortalılık süresi
• Daha anlaşılır bir şekilde ifade etmek gerekirse:

4/a Sigortalılar için:

• 1999 yılı öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olmak
• Kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıl sigortalı olarak çalışmış olmak
• 5000-5975 arasında kademeli olarak belirlenen prim gün sayısını doldurmuş olmak

4/b ve 4/c Sigortalılar için:

• 1999 yılı öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olmak
• Kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıl sigortalı olarak çalışmış olmak

Örneğin, 1998 yılında sigortalı olarak çalışmaya başlayan bir kadın, 20 yıl sigortalılık süresini doldurduğunda ve 5000 prim gününü doldurduğunda EYT’den yararlanabilecektir. 2000 yılında sigortalı olarak çalışmaya başlayan bir erkek ise 25 yıl sigortalılık süresini doldurduğunda ve 5975 prim gününü doldurduğunda EYT’den yararlanabilecektir.

Düzenleme, 3 Mart 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

EYT KİMLERİ KAPSIYOR?

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT), sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olan ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık süresi şartını sağlamış olsa bile yaş şartını karşılayamayanlara verilen isimdir.

• Sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olmalıdır.
• Sigortalılık süresi kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl olmalıdır.
• Prim günü erkeklerde 5975, kadınlarda 5000 olmalıdır.

Bu şartları sağlayan EYT’liler, 3 Mart 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kanun uyarınca emekli olabileceklerdir.

EYT KAPSAMINDA EMEKLİ OLACAK İŞÇİ İÇİN İŞVEREN TARAFINDAN İŞÇİYE YAPABİLECEĞİ ÖDEMELER

Kıdem Tazminatı

Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücretidir. Kıdem tazminatı, işçinin işten ayrılış tarihindeki brüt ücreti üzerinden hesaplanır.

Ödenmemiş maaşı

İşçiye, işyerinden ayrıldığı tarihe kadar olan döneme ilişkin ödenmemiş maaşı varsa, işveren bu ücreti de işçiye ödemek zorundadır.

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma ücreti

İşçi, işyerinde fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmışsa, bu çalışmalar karşılığında hak kazandığı ücreti de işveren tarafından ödenmelidir.

Yıllık izin ücreti

İşçi, işyerinde çalıştığı her tam yıl için 21 gün yıllık izin hakkı kazanır. İşçi, işyerinden ayrıldığı tarihe kadar olan döneme ilişkin yıllık izin hakkını kullanmamışsa, bu izin süresine ilişkin ücreti de işveren tarafından ödenmelidir.

Hafta tatili ücreti

İşçi, haftada en az 1 gün hafta tatili hakkına sahiptir. İşçi, işyerinden ayrıldığı tarihe kadar olan döneme ilişkin hafta tatili hakkını kullanmamışsa, bu hafta tatili süresine ilişkin ücreti de işveren tarafından ödenmelidir.

Ulusal bayram ve genel tatil ücreti

İşçi, ulusal bayram ve genel tatillerde çalışmak zorundaysa, bu çalışmalar karşılığında hak kazandığı ücreti de işveren tarafından ödenmelidir.

Özetle, EYT kapsamında emekli olacak işçi için işveren tarafından işçiye yapılabilecek ödemeler şunlardır:

Kıdem tazminatı
Ödenmemiş maaşı
Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma ücreti
Yıllık izin ücreti
Hafta tatili ücreti
Ulusal bayram ve genel tatil ücreti
Bu ödemelerin, işçinin işyerinden ayrıldığı tarihte işçiye ödenmesi gerekmektedir.

EYT, sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olan ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık süresi şartını sağlamış olsa dahi yaşından dolayı emekli olamayan kişileri ifade eder.

BAĞ-KUR’LU EYT’LİLERİN EMEKLİLİK ŞARTLARINDA DEĞİŞİKLİK

2023 yılında yapılan EYT düzenlemesiyle, BAĞ-KUR’lu EYT’lilerin emekli olabilmesi için gerekli prim gün sayısı 7200’e düşürülecektir. Bu değişiklikle, BAĞ-KUR’lu EYT’lilerin emeklilik yaşı; kadınlar için 58, erkekler için 60 olacaktır.

Yapılan değişiklikle, BAĞ-KUR’lu EYT’lilerin emeklilik için gerekli prim gün sayısı, SSK’lı EYT’lilerin prim gün sayısıyla aynı hale gelecektir. Bu sayede, BAĞ-KUR’lu EYT’lilerin emeklilik süreci de SSK‘lı EYT’lilere benzer şekilde ilerleyecektir.

Yapılan değişiklik, EYT sorununu çözmek için önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. Ancak, EYT sorununun tamamen çözülmesi için, prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarının da düşürülmesi gerekmektedir.

EYT sorununun tamamen çözülmesi için aşağıdaki öneriler yapılabilir:

• Prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarının düşürülmesi
• EYT’lilerin emeklilik maaşlarının iyileştirilmesi
• EYT’lilerin sosyal güvenlik haklarına erişiminin sağlanması

Bu önerilerin hayata geçirilmesi, EYT sorununu çözmeye ve EYT’lilerin mağduriyetini gidermeye yardımcı olacaktır.

KADEMELİ EMEKLİLİK NEDİR?

Kademeli emeklilik, sigorta giriş tarihine göre emeklilik şartlarını kademeli olarak artıran bir sistemdir. Bu sistem, 9 Eylül 1999 sonrası sigorta girişi olan kişileri kapsamaktadır.

Kademeli emeklilik sistemine göre, sigorta giriş tarihi ne kadar erken olursa, emeklilik yaşı ve prim günü şartı da o kadar düşük olmaktadır. Örneğin, 9 Eylül 1999 sonrası sigorta girişi olan ve gerekli prim gününü dolduran kadınlar, 43 yaş ve 6.250 prim günü, erkekler ise 45 yaş ve 6.250 prim günü şartını sağladıklarında emekli olabileceklerdir.

Sigorta giriş tarihi her yıl bir yaş daha artarak, prim günü de 500’er gün artmaktadır. Örneğin, 2000 yılında sigorta girişi olan kadınlar, 43 yaş ve 6325 prim günü, erkekler ise 45 yaş ve 6.325 prim günü şartını sağladıklarında emekli olabileceklerdir.

Kademeli emeklilik uygulaması, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren geçerli olacaktır.

Kademeli emeklilik sisteminin amacı, emeklilik yaşını ve prim günü şartını kademeli olarak artırarak, emeklilik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Bu sistem, emeklilik yaşını ve prim günü şartını düşürmek isteyen EYT’lilerin taleplerini kısmen karşılamaktadır.

2000 ve 2008 Arasında Sigortalı Olanlar EYT Müjdesi (EYT Son Dakika) 31.01.2024

Türkiye’de 1999 yılı ve öncesinde sigorta başlangıcı olan kişiler, yaş şartı olmaksızın emekli olabiliyordu. Bu durumda 18 yaşında çalışma hayatına başlayan kadın sigortalıların 38; erkek sigortalıların ise 43 yaşında emekli olabilmesine imkan tanımıştı.

Ancak, erken yaşlarda sağlanan bu emeklilik süreci sosyal güvenlik sisteminin üzerinde taşınamaz bir yüke dönüşmüş, sistemin mali sürdürülebilirliğinin sağlanması, aktif/pasif rasyosunun yeniden dengeye gelmesi amacı ile yaşlılık aylığı hak kazanmak için sağlanması gereken parametreler üzerinde değişiklik yapan yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi fikri hükümet çevrelerinde ve bürokraside oluşmuştur.

Bu kapsamda, 9 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olan kişiler için 3 Mart 2023 tarihinde bir düzenleme yapıldı. Bu düzenlemeye göre,

• 4/a (SSK) sigortalıları için kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5000-5975 arasında kademeli prim gün şartlarını taşıyanlar,
• 4/b (Bağkur) ve 4/c (Emekli Sandığı) sigortalıları için de kadınlarda 20 tam yıl, erkekler de 25 tam yıl hizmeti olanlar yaş kriterine bakılmadan faydalanabileceklerdir.

Bu düzenleme ile 1999 öncesinde sigortalı olup da yaş şartı nedeniyle emekli olamayan yaklaşık 2 milyon kişi emeklilik hakkı kazandı.

2000 ve 2008 Arasında Sigortalı Olanlar İçin EYT Müjdesi Haberi

2000 ile 2008 arasında sigortalı olanlar için de benzer bir düzenlemenin yapılması bekleniyor. Bu kapsamda, torba yasada sunulması beklenen kanun tasarısı ile 2000 yılı ile 2008 yılları arasını kapsayan sigortalılar için de emeklilik şartlarının yeniden düzenlenmesi planlanıyor.

Yapılması beklenen düzenlemeye göre,

• 4/a (SSK) sigortalıları için erkeklerde 7000 gün, kadınlarda 7000 gün prim ödeme ve 60 yaş şartı aranacak.
• 4/b (Bağkur) sigortalıları için kadınlarda 9000 gün, erkeklerde 9000 gün prim ödeme ve 58 yaş şartı aranacak.

Bu düzenlemenin hayata geçirilmesi durumunda, 2000 ile 2008 arasında sigortalı olup da yaş şartı nedeniyle emekli olamayan yaklaşık 2 milyon kişi daha emeklilik hakkı kazanabilecek.

EYT sorunu, Türkiye’de uzun yıllardır gündemde olan önemli bir sorundur. Bu sorunun çözümü için çeşitli öneriler sunulmaktadır. Bu önerilerden bazıları şunlardır:

• Yaş şartının kaldırılması: Bu öneriye göre, EYT’liler, prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartını sağladıklarında, yaşlarına bakılmaksızın emekli olabileceklerdir.
• Yaş şartının düşürülmesi: Bu öneriye göre, EYT’liler için yaş şartı düşürülecektir. Örneğin, yaş şartının kadınlar için 55, erkekler için 60 olarak belirlenmesi önerilmektedir.
• Prim gün sayısının düşürülmesi: Bu öneriye göre, EYT’liler için prim gün sayısı düşürülecektir. Örneğin, prim gün sayısının kadınlar için 15 yıl, erkekler için 20 yıl olarak belirlenmesi önerilmektedir.

2000 ve 2008 arasında sigortalı olanlar için yapılması planlanan düzenleme, yaş şartı yerine prim gün sayısı şartını öne çıkaran bir düzenlemedir. Bu düzenleme, EYT’lilerin taleplerini kısmen karşılamaktadır. Ancak, düzenlemenin daha da iyileştirilmesi için yaş şartının düşürülmesi veya prim gün sayısının daha da düşürülmesi gibi öneriler de değerlendirilebilir.

5000 (BEŞBİN) GÜNDEN EMEKLİLİK

5000 günden emeklilik, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan ve kadın ise 20, erkek ise 25 yıllık sigortalılık süresi ile birlikte 5000 gün prim ödeme şartını sağlayan kişilerin yaş şartına bakılmaksızın emekli olabilmesidir.

Bu düzenleme, 3 Mart 2023 tarihinde 7438 sayılı kanun ile hayata geçirilmiştir. Bu düzenleme ile 1999 öncesinde sigortalı olup da yaş şartı nedeniyle emekli olamayan yaklaşık 2 milyon kişi emeklilik hakkı kazanmıştır.

5000 günden emeklilik düzenlemesi, EYT sorununun çözümü için önemli bir adım olarak kabul edilmektedir. Ancak, bu düzenleme, EYT’lilerin tüm taleplerini karşılamamıştır. EYT’lilerin talepleri arasında yaş şartının kaldırılması veya prim gün sayısının daha da düşürülmesi de bulunmaktadır.

5000 günden emeklilik düzenlemesinin avantajları şunlardır:

• EYT sorununun çözümünde önemli bir adımdır.
• 1999 öncesinde sigortalı olup da yaş şartı nedeniyle emekli olamayan yaklaşık 2 milyon kişiye emeklilik hakkı kazandırmıştır.

5000 günden emeklilik düzenlemesinin dezavantajları şunlardır:

• EYT’lilerin tüm taleplerini karşılamamıştır.
• Yaş şartının kaldırılması veya prim gün sayısının daha da düşürülmesi gibi öneriler değerlendirilebilir.

EYT EMEKLİ MAAŞI HESABI NASIL YAPILIR?

EYT emekli maaşı hesaplaması, emekli maaşını belirleyen üç temel unsur olan;

1. Sigortalılık süresi,
2. Prim ödeme gün sayısı,
3. Kazançları, esasında yapılır.

Sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı, emekli maaşını doğrudan etkileyen unsurlardır. Sigortalılık süresi arttıkça ve prim ödeme gün sayısı arttıkça, emekli maaşı da artar.

Kazançlar ise emekli maaşını dolaylı olarak etkileyen bir unsurdur. Kazançlar arttıkça, emekli maaşı da artar. Ancak, kazançlar emekli maaşını doğrudan etkilediği kadar fazla etkilemez.

EYT emekli maaşı hesaplanırken, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı, son 7 yıllık ortalama kazanç dikkate alınarak hesaplanır.

EYT Emekli Maaşı Hesaplama Formülü

EYT emekli maaşı hesaplama formülü şu şekildedir: Emekli maaşı = (Sigortalılık süresi x Ortalama kazanç) / 3600

Bu formülde,

1. Emekli maaşı: Emeklinin alacağı aylık maaşı ifade eder.
2. Sigortalılık süresi: Emeklinin sigortalılık süresini ifade eder.
3. Ortalama kazanç: Emeklinin son 7 yıllık ortalama kazancını ifade eder.
4. 3600: Aylık çalışma gün sayısını ifade eder.
5. EYT Emekli Maaşı Hesaplama Örneği

Bir EYT’li, 30 yıl sigortalılık süresi ve 9000 prim ödeme günü ile emekli olduğunu varsayalım. Bu EYT’linin son 7 yıllık ortalama kazancı da 5.000 TL olsun.

Bu durumda, EYT’linin emekli maaşı şu şekilde hesaplanır:

Emekli maaşı = (30 yıl x 5.000 TL) / 3600

Emekli maaşı = 4.166,67 TL

Bu örnekte, EYT’linin emekli maaşı 4.166,67 TL olarak hesaplanır.

EYT emekli maaşı hesaplanırken, bazı indirimler yapılır. Bu indirimler şunlardır:

1. Yaş indirimi: EYT’lilerin emeklilik yaşı, sigorta giriş tarihlerine göre 58 ile 60 arasında değişmektedir. EYT’liler, emeklilik yaşlarına kadar geçen süre için yaş indirimi alırlar.
2. Erkek işçi indirimi: Erkek işçiler, emekli maaşlarından %10 oranında indirim yaparlar.
3. Kadın işçi indirimi: Kadın işçiler, emekli maaşlarından %8,5 oranında indirim yaparlar.

EYT emekli maaşı hesaplanırken, bazı artırımlar yapılır. Bu artırımlar şunlardır:

• Enflasyon artışı: EYT’lilerin emekli maaşları, her yıl enflasyona göre artırılır.
• Toplu sözleşme artışı: EYT’lilerin emekli maaşları, toplu sözleşme ile de artırılabilir.

EYT emekli maaşı hesaplama sonuçları, kişinin sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı, kazançları ve indirim oranlarına göre değişiklik gösterir. Bu nedenle, EYT emekli maaşı hesaplama sonuçları kesin değildir.