Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama aracı, sadece brüt maaşa dayalı hesaplamalar yapmakla kalmayıp, aynı zamanda kullanıcıların net maaş bilgilerini kullanarak tazminat hesaplamasına da imkan tanımaktadır. Temel olarak brüt ücret üzerinden yapılan bu hesaplamalarda, çalışanların çoğunlukla sadece net maaşlarını bildiği, brüt maaş detaylarına ise yeterince hakim olmadığı göz önünde bulundurulmuştur. Bu nedenle, tazminat hesaplaması yapabilmek için ilk adım olarak net maaşın brüt ücrete dönüştürülmesi gerekmektedir. Ardından, bu dönüşümle hem brüt hem de net maaş üzerinden kıdem tazminatı hesaplaması yapılabilen kapsamlı bir yöntem sunulmaktadır. Bu hesaplama aracı, çalışanların net maaşlarına dayanarak alacakları tazminat miktarını doğru bir şekilde hesaplamalarını amaçlamaktadır.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İşçinin kıdem tazminatı hesaplanırken, her tam yıl için 30 günlük çalışma süresi baz alınır ve iş sözleşmesinin bitiş tarihindeki günlük brüt ücret ile çarpılır. Örnek olarak, 7 yıl aynı işyerinde çalışmış bir işçinin son brüt aylık ücreti 20.000 TL ise, kıdem tazminatı 140.000 TL olarak hesaplanır (7 yıl x 30 gün x 666.67 TL/gün = 140.000 TL).
Kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınması gereken bir diğer önemli nokta, işçinin “giydirilmiş brüt ücreti”nin esas alınmasıdır. Bu, işçiye yapılan yol, yemek gibi yan ödemelerin de kıdem tazminatı hesabında göz önünde bulundurulması anlamına gelir. Bu ek ödemeler, işçinin toplam tazminat miktarını etkileyebilir.
Net Maaş Üzerinden Kıdem ve İhbar Tazminatı Hesaplama
Kıdem ve ihbar tazminatlarının hesaplaması, çeşitli unsurlara dayanarak yapılır. Bu unsurlar arasında çalışma süresi, brüt veya net maaş, ve iş kolunun etkisi bulunur. Brüt maaş üzerinden hesaplama yapılmasının nedeni, vergi ve sigorta kesintilerinin net maaşı değiştirmesidir. Çalışanlar genellikle net maaşlarını bilirler, fakat brüt maaşları hakkında aynı bilgiye sahip olmayabilirler, zira maaş bordroları genellikle net maaş üzerinden sunulur. Bu nedenle, birçok çalışan, daha basit olduğu için net maaş üzerinden kıdem tazminatı hesaplamasını tercih eder. Bu durumda, net maaşa dayalı kıdem ve ihbar tazminatı hesaplamalarını kolaylaştıran çeşitli hesaplama programları devreye girer. Bu programlar, çalışma süresi, net maaş ve diğer ek faktörleri dikkate alarak, kıdem ve ihbar tazminatını hesaplamada yardımcı olur.
Kıdem Tazminatında Tavan Sınırlaması
5434 sayılı Kanun kapsamında, çalışanlara ödenecek kıdem tazminatı için bir üst limit, yani kıdem tazminatı tavanı belirlenmiştir. Bu düzenleme gereği, bir çalışana ödenecek kıdem tazminatı, en yüksek Devlet memurunun bir hizmet yılı için aldığı maksimum emekli ikramiyesi miktarını geçemez.
Kıdem tazminatı tavanı her yıl ocak ve temmuz aylarında güncellenir ve 2024 yılı Ocak Ayı için bu tavan 35.058,57 TL olarak belirlenmiştir.
Eğer bir işçinin brüt maaşı bu belirlenen üst sınırın üstünde bile olsa, tazminat hesaplaması ve ödemesi bu sınırı geçmeyecek şekilde yapılacaktır. Ancak, işveren ve çalışan arasında işverenin bu sınırı aşarak daha yüksek kıdem tazminatı ödemesine dair bir anlaşma yapılabilir.
Kıdem Tazminatından Yapılacak Kesintiler
Kıdem tazminatı, bir işçinin belirli bir süre hizmet verdiği işyerinden ayrılması durumunda – ister işten çıkarılma ister emeklilik nedeniyle olsun – işveren tarafından işçiye verilen süreye dayalı toplu bir ödemedir.
Her çalışanın aldığı ücret üzerinden gelir vergisi ödeme yükümlülüğü vardır. Ancak Gelir Vergisi Kanunu’nun 25. maddesinin 7. fıkrası uyarınca, kıdem tazminatı gelir vergisinden muaf tutulmuştur. Bu, çalışanların kıdem tazminatı üzerinden ek bir gelir vergisi ödemelerinin gerekmediği anlamına gelir. Fakat, eğer işçiye kıdem tazminatı tavanının üzerinde bir ödeme yapılırsa, bu tavanı aşan miktar gelir vergisine tabi olur. Kıdem tazminatı üzerinden damga vergisi kesintisi yapılmaktadır.
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte elde edilen bir ödeme olduğu için, bu ödemeden sigorta primi kesintisi yapılmaz.
İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesi, ihbar tazminatını düzenlemektedir. Buna göre, iş sözleşmesi işçi ya da işveren tarafından haklı bir sebep olmadan sonlandırıldığında, kanuni bildirim sürelerine riayet etmeyen taraf, karşı tarafa kanunla belirlenen miktarda ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
İhbar tazminatının miktarı, çalışanın hizmet süresine göre hesaplanır. İş Kanunu’nda belirtilen bildirim sürelerine uymayan taraf, işçiye ya da işverene, o süre zarfındaki giydirilmiş brüt ücreti tazminat olarak ödemekle yükümlüdür. İş Kanunu’nda tanımlanan ihbar süreleri şöyle sıralanır:
- 0-6 ay arası çalışan işçi için ihbar süresi 2 haftadır.
- 6 ay 1,5 yıl arası çalışan işçi için ihbar süresi 4 haftadır.
- 1,5 yıldan 3 yıla kadar çalışan işçi için ihbar süresi 6 haftadır.
- 3 yıldan fazla çalışan işçi için ihbar süresi 8 haftadır.
Bu çerçevede, en fazla alınabilecek ihbar süresi 56 gün olarak belirlenmiştir. Örneğin, 10 yıl çalışmış bir işçi için ihbar süresi 8 hafta, yani 56 gün olacaktır.
İhbar Tazminatından Yapılacak Kesintiler
İhbar tazminatı, bir işçinin işten ayrılması ya da işveren tarafından işten çıkarılması durumunda, son alınan giydirilmiş brüt ücret esas alınarak ödenir. İhbar tazminatı için belirlenmiş bir üst sınır veya tavan ücret sınırlaması yoktur.
Bu tazminatın hesaplanmasında, İş Kanunu’nda yer alan sürelere göre işçinin giydirilmiş brüt ücreti dikkate alınır. Giydirilmiş brüt ücret, işçinin aylık brüt maaşına ek olarak aldığı yan hakları da kapsayan toplam geliridir. İşçiye yapılacak ihbar tazminatı, bu hesaplanan giydirilmiş brüt ücret üzerinden gerçekleştirilir.
Gelir Vergisi Kanunu çerçevesinde, ihbar tazminatı ödemeleri vergi istisnasına tabi değildir. Bu sebeple, ihbar tazminatı üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılır. İşveren, ihbar tazminatı ödemesi yapmadan önce, bu tazminattan gelir vergisi ve damga vergisi kesintilerini gerçekleştirmekle yükümlüdür. Bu kesintiler, işçinin eline geçecek net tazminat miktarını etkiler.
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin sonlanmasının ardından elde edilen bir ödeme olduğundan, bu tazminattan sigorta primi kesilmez.
Çalışma Süresi Hesaplamasında Hangi Süreler Dikkate Alınır?
- Tam Zamanlı Çalışma Süresi: İşçinin, işe ilk başladığı tarihten işten ayrıldığı tarihe kadar geçen süre, eğer aralıksızsa, işçinin brüt tam çalışma süresini oluşturur. Bu süre zarfındaki tamamlanmış yıllar ve aylar, hesaplamalar için esas alınır.
- Yarı Zamanlı Çalışma Süresi: İşçiler, zaman zaman kısmi zamanlı (mevsimlik) veya yarı zamanlı çalışma şartları altında görev yapabilirler. Bu tür çalışma durumlarında, işçinin yarı zamanlı olarak çalıştığı süreler, belirlenmiş oranlar doğrultusunda hesaplamalara katılır.
Kıdem Tazminatı Hesaplamasında İşverenin Yan Ödemeleri (Yol, Yemek Gibi) Dikkate Alınır mı?
Evet, kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin alması gereken brüt ücretin yanı sıra işveren tarafından sağlanan ekstra ödemeler (örneğin yol ve yemek yardımı gibi) de göz önünde bulundurulur. Bu, kıdem tazminatının hesaplanmasında işçinin toplam kazancını daha doğru bir şekilde yansıtma amacına hizmet eder, böylece brüt ücretle birlikte bu tür yan ödemeler de hesaba katılır.
Kıdem Tazminatı Almak İçin Asgari Çalışma Süresi Var mıdır?
Evet, bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için, aynı işveren nezdinde en az 1 yıl veya daha uzun bir süre çalışmış olması şarttır. Bu asgari çalışma süresi, işçinin işe başladığı tarihten itibaren hesaplanan yıllar üzerinden belirlenir.
İşçi İstifa Ettiğinde Kıdem Tazminatı Alabilir mi?
Genellikle, bir işçi istifa ettiği zaman kıdem tazminatı talep edemez. Kıdem tazminatı, genellikle işçinin işveren tarafından işten çıkarılması veya iş sözleşmesinin belirli sebeplerle sonlandırılması gibi durumlarda verilir. İstifa, işçinin kendi kararıyla işten ayrılması anlamına gelir ve bu, işverenin işçiyi işten çıkarmasıyla aynı şartlar altında değerlendirilmez.
Yine de, işçinin haklı sebeplerle istifa etmesi durumunda kıdem tazminatı hak edilebilir. İstifa eden bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için, işveren tarafından oluşturulan ciddi ve olumsuz bir durumun varlığı gereklidir.
Kıdem Tazminatı Ödemesinde Vergi Kesintisi Yapılır mı?
Gelir Vergisi Kanunu’nun 25. maddesinin 7. fıkrasına göre, kıdem tazminatı gelir vergisinden muaf tutulmuş olup, bu sebeple çalışanlar, aldıkları kıdem tazminatı üzerinden herhangi bir gelir vergisi ödemekle yükümlü değildir.
İşçi İle İşveren Arasında Kıdem Tazminatı Miktarı Konusunda Anlaşmazlık Olursa Ne Yapılır?
İşçi ve işveren, kıdem tazminatı ödemeleri konusunda yasal danışmanlık almalıdırlar. Hukuki süreçte ilk adım olarak arabulucuya başvurulması gerekmektedir. İşçilik alacaklarıyla ilgili dava süreçlerinde arabuluculuk başvurusu zorunludur. Arabulucular, her iki taraf arasında uzlaşıya varılması için çalışırlar. Eğer arabuluculuk yoluyla bir anlaşmaya varılamazsa, mahkemeye başvurulabilir. Mahkeme, tarafların sunduğu delilleri inceleyerek bir karara varır. Ancak, mahkemeye başvurmadan önce, yerel yasal düzenlemelerde belirtilen başvuru sürelerine uyulması gerektiğine dikkat edilmelidir.
Kıdem Tazminatı İşçinin Haklı Fesih Durumunda Da Ödenir mi?
Haklı fesih, işçinin iş sözleşmesini yasal ve geçerli sebeplerle sonlandırmasını tanımlar. İşçinin istifa etmesi ve kıdem tazminatı talep etmesi için, işveren tarafından oluşturulan ciddi ve olumsuz bir durumun varlığı gereklidir.
Örnek olarak, işverenin işçinin temel haklarına yönelik ihlalleri veya işçinin, iş yerindeki koşullardan kaynaklanan ciddi sağlık problemleri nedeniyle çalışamaz hale gelmesi, haklı fesih için geçerli sebepler arasında sayılabilir. Bu tür durumlar altında işçi, işten ayrılma hakkına sahip olup, kıdem tazminatını talep edebilir.
İhbar Tazminatı Nedir Ve Hangi Durumlarda Ödenir?
İş sözleşmesinin, işçi veya işveren tarafından geçerli bir neden olmadan sonlandırılması halinde, yasal bildirim sürelerine uymayan taraf, kanunla belirlenen miktarda ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
İhbar Tazminatının Üst Sınırı Veya Tavanı Var mıdır?
İhbar tazminatı ödemesinde bir üst sınır ya da tavan limit bulunmamaktadır.
İşçi İstifa Ettiğinde De İhbar Tazminatı Alabilir mi?
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin işveren veya işçi tarafından feshedilmesi durumunda, yasal bildirim sürelerine uymayan tarafın ödemesi gereken bir tazminattır. İşçi istifa ettiğinde, işveren iş sözleşmesini sonlandırmamış olur, dolayısıyla ihbar tazminatı hakkı doğmaz.
İşçi İle İşveren Arasında İhbar Tazminatı Miktarı Konusunda Anlaşmazlık Olursa Ne Yapılır?
İhbar tazminatının ödenmesi konusunda anlaşmazlık yaşayan işçi veya işveren, yasal danışmanlık almalıdır. İşçilik alacaklarıyla ilgili davalarda, öncelikle arabuluculuğa başvurulması zorunludur. Arabulucular, tarafların anlaşmasını sağlamak için çaba gösterirler. Anlaşmazlık arabuluculukla çözülemezse, mahkemeye başvurulabilir. Mahkeme, tarafların sunacağı delilleri inceleyerek karar verir. Ancak, mahkemeye başvurmadan önce, ilgili yasal sürelere uyulması önemlidir.
İhbar Tazminatının Vergilendirilmesi Nasıl Yapılır?
Gelir Vergisi Kanunu’na göre ihbar tazminatı, vergi istisnasına tabi değildir. Bu nedenle, işçinin aylık brüt ücreti üzerinden hesaplanan ihbar tazminatından gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılır.
