Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nedir?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, genellikle bir kurum veya makamın isteği üzerine gerçekleştirilir. Bu süreç, kişinin geçmişi ve faaliyetleri hakkında detaylı bilgi toplamayı içerir. Soruşturma, arşiv kayıtları, adli sicil ve ilgili kişinin yaşam çevresinde yapılan araştırmalar gibi çeşitli kaynaklardan elde edilen verileri içerir.

Elde edilen bilgiler temel alınarak, genellikle bir rapor hazırlanır ve bu rapor ilgili kuruma veya makama sunulur. Değerlendirme komitesi, sunulan rapora dayanarak bir karar alır. Son kararı ise genellikle atama yetkisine sahip olan amir verir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması için izlenecek usul, genellikle belirli bir düzenlemeye tabidir. Bu düzenleme, genellikle yönetmelik veya benzeri bir belge tarafından belirlenir. Yönetmelik, genellikle güvenlik soruşturmasının nasıl yürütüleceğini, hangi makamların yetkilendirildiğini ve hangi yönergelerin izlenmesi gerektiğini belirler.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının Hukuki Dayanağı

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının hukuki dayanağı, devleti zafiyete uğratmayacak kritik göreve getirilecek personelin seçilebilmesidir. Güvenlik soruşturmaları ve arşiv araştırması, işe alınacak şahıslar hakkında kendilerine verilecek olan görevin niteliklerini ve gereksinimlerini karşılayıp karşılayamayacakları konusunda önemli veriler sağlar. Söz konusu bu veriler, çeşitli yöntemler ve araçlar aracılığı ile daha önce belirlenmiş objektif kıstaslar ile süzülüp, bir rapor haline dönüştürülür. Lakin söz konusu bilgilerin elde edilmesi esnasında şahısların kişilik haklarının ve özel hayatlarının irdelenmesi, özel hayatın gizliliği ve insan hakları bağlamında demokratik devletlerde sorun teşkil etmektedir. Bu bağlamda değerlendirildiğinde kanuni olarak bir zemin bulmakta zorlanılan bu raporlar, pek çok kez hukukun konusu olmaktan kurtulamamıştır.

Güvenlik Soruşturması Nedir?

Güvenlik Soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesidir.

Güvenlik Soruşturması Nasıl Yapılır?

Güvenlik soruşturması, birey hakkında çeşitli bilgilerin araştırıldığı bir inceleme sürecidir. Bu çalışma sırasında, ilgili kurumlar gizli bir inceleme gerçekleştirir ve araştırmanın gizliliği nedeniyle sorgulama yapılamaz.

Sonuçlar belirlendikten sonra, ilgili kişi bilgilendirilir. Bu tür soruşturmalar, genellikle ilgili kurumun iş yoğunluğuna bağlı olarak yaklaşık 60 gün içinde tamamlanır. Sonuçlar açıklandıktan sonra, araştırma yapılan kişiye bilgi verilir.

Bu soruşturma, memuriyete aday olanlar ve memuriyet başvurusu yapanlar için önemli olup, çeşitli konularda detaylı bir inceleme içermektedir. Güvenlik soruşturması, e-devlet üzerinden sorgulanamayan bir süreçtir.

Güvenlik Soruşturması Kim Tarafından Yapılır?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, üç ana kuruluş tarafından yürütülmektedir. Bu kuruluşlar şunlardır:

• Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı,
• Emniyet Genel Müdürlüğü,
• Mahalli mülki idare amirlikleri

Kamu hizmetine alınacak bireylerle ilgili güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması süreci, 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu’nda düzenlenmiştir. Ancak, bu sürecin nasıl işleyeceğine dair temel esaslar ve yönergeler henüz belirlenmemiştir. Bu durum, uygulamada belirsizlik yaratmakta ve objektif standartların yerine sübjektif kriterlerin öne çıkmasına neden olabilmektedir. Bu sebeple, bu konuda bir yönetmelik oluşturulması, süreci netleştirmek ve daha şeffaf hale getirmek açısından önemli bir adım olarak atılmalıdır.

Güvenlik Soruşturması Kapsamında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Güvenlik soruşturması, birçok farklı detayı dikkatlice inceleyen bir süreçtir. Bu aşamada, bireyin adli sicil kaydı, varsa arama kararı ve kamu görevinden çıkarılma cezası gibi bilgiler kontrol edilir. Bu detaylara odaklanılırken, kişinin sistemdeki mevcut verileri de göz önünde bulundurulur.

Ayrıca, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sırasında ek detaylara da bakılabilmektedir. Bireyin yabancı devletlerle ilişkisi veya geçmişte terör örgütleriyle bağlantısı olup olmadığı gibi konular da incelenir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında, milli güvenliği tehdit edebilecek unsurların varlığı da dikkate alınır. Eğer böyle bir tehdit bulunursa, bireyin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumlu sonuçlanmayabilir.

Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması taleplerinin ilgili kuruma ulaşmasından itibaren;

• Arşiv araştırması sonuçları en geç 30 iş günü,
• Güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 iş günü, içinde talep eden kuruma bildirilir. Soruşturma ve araştırma sonucunu içeren bilgi ve belgeler, ilgilinin işlemini yapan kurum dosyasında asgari “gizli” gizlilik derecesinde aidiyet konusuna göre fiziki ve/veya elektronik ortamda muhafaza edilir. Ancak bu bilgi ve belgelerden istihbari faaliyetlere konu olanlar elektronik ortamda muhafaza edilemez.

E-Devlet Aracılığıyla Güvenlik Soruşturması Sorgulama

E-Devlet aracılığıyla güvenlik soruşturması sorgulama işlemi, ülkelerin hukuki ve teknolojik altyapısına bağlı olarak değişebilir. Her ülkenin kendi yasal düzenlemeleri ve uygulama prosedürleri bulunmaktadır.

E-Devlet sistemi, genellikle vatandaşların bir dizi hizmete online erişim sağlamalarına olanak tanıyan bir platformdur. Ancak, güvenlik soruşturması gibi hassas ve özel bilgileri içeren konuların erişilebilirliği sık sık ülkeden ülkeye farklılık gösterir ve genellikle daha sıkı kontroller ve yetkilendirmeler gerektirebilir.

Bu nedenle, güvenlik soruşturması sorgulamasının E-Devlet aracılığıyla yapılıp yapılamayacağını öğrenmek için, ilgili ülkenin resmi E-Devlet portalını veya yetkili kurumlarının internet sitesini kontrol etmek önemlidir. Güvenlik soruşturması sorgulama işlemleri genellikle güvenlik ve mahremiyet konularını içerdiği için özel yetkilere ve izinlere tabi olabilir.

Güvenlik Soruşturması Birinci Derece Akrabaları Kapsar Mı?

Güvenlik soruşturmaları, bireyin kendi profilini detaylı bir şekilde ele alır. Bu süreçte, birinci derece akrabalar tek başına incelenmez; fakat mahkeme kararları, adli sicil kaydı ve kişinin kolluk kuvvetleri tarafından aranıp aranmadığı gibi önemli bilgiler titizlikle araştırılır.

Aynı zamanda, birinci derece akrabalar arasında terör örgütleri veya suç örgütleriyle bağlantılı olanlar varsa, bu bilgiler de soruşturma sürecinde göz önünde bulundurulur. İdare, belirli durumlarda soruşturmanın sınırlarını genişletebilir, bu yetki çerçevesinde kullanılabilir.

Kanunun belirlediği sınırlara rağmen, idare bazı durumlarda yetkisini kullanarak sınırları genişletebilir. Ancak, somut olaya dayanmayan ve hukuki dayanağı olmayan soruşturmalarda, bu durumlar idari davalarda dikkate alınır.

Kanaat oluşturmak, somut bilgiler ve belgeler olmaksızın karar vermek veya hukuki dayanağı olmayan kararlar almak durumunda olan bireyler, yasal haklarını kullanarak dava açabilirler. İdari dava açacak olan bireyler, idarenin keyfi davranış sergilediğini ispatlamak zorunda kalabilirler.

Güvenlik Soruşturmasında Telefon Kayıtlarına Bakılır Mı?

Türkiye’deki GSM operatörleri, uluslararası platformlar gibi WhatsApp kadar güçlü bir “gizlilik” standardını sağlamada eksik kalmaktadır. Bu operatörler, BTK’ya bağlı olduklarından dolayı telefon görüşmeleri ve SMS yazışmalarının BTK kanalıyla, Cumhuriyet Savcılıkları aracılığıyla veya istihbarat birimlerinin talepleriyle okunması ve dinlenmesi olasılığına sahiptir. Ancak, bu tür dinleme ve izleme faaliyetleri sebepsiz yere yapılamaz.

Savcılar, CMK 134 ve devamındaki hükümlere dayanarak, kuvvetli suç şüphesi altında olduğu takdirde belirli katalog suçlar için bu tür dinlemeleri gerçekleştirebilirler. Emniyet ve MİT istihbarat birimleri de yine makul şüphe durumunda dinleme ve izleme yapabilirler; ancak bu kayıtlar, ne güvenlik soruşturmasında ne de herhangi bir savcılık soruşturmasında delil olarak kullanılamaz veya dosyaya eklenemez.

Sonuç olarak, eğer suçlardan uzak duran, sıradan bir birey iseniz, telefon görüşmelerinizin devlet tarafından kaydedilip bir savcılık soruşturmasında ortaya çıkmayacağından, güvenlik soruşturmasında olumsuz bir bilgi olarak karşınıza çıkmayacaktır. Ancak, özel hayatın gizliliği konusunda dikkatli olunması ve mevcut yasal düzenlemelerin takip edilmesi önemlidir.

Güvenlik Soruşturmasında Sosyal Medya Hesapları İncelenir Mi?

Eğer bir bireyin sosyal medya hesapları mevcutsa, güvenlik soruşturması sürecinde bu hesaplar detaylı bir şekilde incelenir. Sosyal medya hesapları içinde zararlı ve kamu yararına aykırı paylaşımlar yapıldıysa, bu durum memuriyet başvurusu değerlendirilirken önemli bir kriter olarak ele alınır.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını gerçekleştirecek olan kurumlar arasında MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü, İçişleri Bakanlığı’na bağlı kaçakçılık ve istihbarat bilgi toplama servisleri ile Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü bulunmaktadır. Bu kurumlar, kişinin güvenilirliği ve kamu kurumlarında çalışabilme yeteneği hakkında bilgi almak amacıyla bu verileri incelemektedir.

Güvenlik soruşturmasında ilk olarak kimlik bilgileri doğrulanır ve bireyin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olup olmadığı araştırılır. Ardından, arşiv ve adli sicil kayıtları detaylı bir şekilde kontrol edilir, bu süreçte kolluk kuvvetleri tarafından derinlemesine bilgiler toplanır. Ayrıca, kanunlara aykırı davranışların olup olmadığı incelenir ve adaylar, sosyal medya platformlarından hakaret, küfür veya küçük düşürücü ifadeler içeren durumlarda eleme kriteri olarak değerlendirilir ve gerekirse süreçten çıkarılır.

Güvenlik Soruşturması Olumsuz Çıkarsa Ne Yapılmalı?

Devlet memuru olma sürecinde, güvenlik soruşturmasının olumlu bir sonuçla tamamlanması gerekmektedir. Ancak, güvenlik soruşturması olumsuz bir sonuç verdiğinde, adaylar için çeşitli başvuru seçenekleri mevcuttur. İlk olarak, idari başvuru yapılabilir; ancak daha etkili ve çözüm odaklı bir yol, idare mahkemelerinde açılacak olan idari davadır. Bu noktada, alınan tebligat sonrasında profesyonel hukuki yardım almak oldukça önemlidir, çünkü idari davalar genellikle özel hukuk davalarından daha hızlı sonuçlanabilir, ve bu durum hak kaybına neden olabilir.

Güvenlik soruşturması olumsuz çıkan adaylar için, idareye başvuruda bulunmanın genellikle önerilmediği bir gerçektir. Çünkü genellikle kurumlar, alınan olumsuz kararı geri almamaktadır. Ancak, bu hakkın kanunen tanındığı bir gerçektir ve bu nedenle adaylar, vakit kaybetmeden idare mahkemelerine başvurarak, hukuka aykırı bir idari işlemin iptalini veya tam yargısını talep edebilirler. Bu süreç, kişinin hakkını araması ve yasal haklarını kullanması açısından önemlidir.

Ankara Ceza Avukatı hizmetinden yararlanarak olumsuz sonuçlanan güvenlik soruşturmasına karşı dava açabilirsiniz.

2023’te Güvenlik Soruşturması Hangi Durumlar İçin Geçerli?

Güvenlik soruşturması öncelikle MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) öğretmenlik alımları için geçerlidir. Ara sıra, kolluk görevlilerinin yoğun iş temposu nedeniyle güvenlik soruşturması uzayabilmektedir. Aynı zamanda, bireylerle ilgili toplanması gereken çok sayıda veri olduğunda, soruşturma süresi artabilmektedir.

MSB (Milli Savunma Bakanlığı)’nın uzman çavuş ve uzman erbaş alımları kapsamında yapılan soruşturmalarda, başvuru sayısının fazlalığı nedeniyle bu tür kurumlarda soruşturma süreleri diğer kurumlara göre biraz daha uzun olabilmektedir.

Üniversite ve diğer yükseköğretim kurumlarındaki araştırma görevlisi, doktor öğretim üyesi ve diğer akademik personel alımları benzer bir süreçle gerçekleşir. Zaman zaman üniversite yönetimi, diğer kamu idarelerine danışarak, alınacak kişilerle ilgili görüş alabilir ve bu görüşlere göre hareket edebilir.

Anayasa Mahkemesi’nin Güvenlik Soruşturması İptal Kararı

Anayasa Mahkemesi’nin iptal gerekçesinde Anayasanın 20. 13. ve 128. maddelerine atıf yapılmaktadır. Özellikle özel hayatın gizliliği başlıklı 20. madde üzerinde durularak mevcut güvenlik soruşturması/arşiv araştırması mevzuatının eksik düzenlemeler içerdiği ve bireyin temel hakları bakımından güvencesiz olduğu belirtilmiştir. Anayasa Mahkemesi, şu hususları dile getirmiştir;

• Bu bağlamda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasıyla elde edilen veriler kişisel veri niteliğindedir. Kuralla güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında kamu mercileri tarafından özel yaşamı ile ilgili sorular sorulması da dahil olmak üzere bir bireyin özel hayatı, iş ve sosyal yaşamıyla ilgili bilgilerinin alınması, kaydedilmesi ve kullanılması özel hayata saygı hakkına sınırlama niteliğindedir.
• Anayasa’nın 129. maddesinin birinci fıkrasında memurlar ve kamu görevlilerinin Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunma yükümlülükleri düzenlenmiştir. Belirtilen hususlar gözetilerek kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından birtakım şartlar getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir. Dolayısıyla kamu görevine atanmadan önce kişilerin güvenlik soruşturmasıve arşiv araştırmasının yapılmasını öngören kural kanun koyucunun takdir yetkisindedir. Ancak bu alanda düzenleme getiren kuralların kamu makamlarına hangi koşullarda ve hangi sınırlar içinde tedbirler uygulama ve özel hayatın gizliliğine yönelik müdahalelerde bulunma yetkisi verildiğini yeterince açık olarak göstermesi ve olası kötüye kullanmalara karşı yeterli güvenceleri sağlaması gerekir.
• Kuralda güvenlik soruşturmasıve/veya arşiv araştırması yapılması memurluğa alımlarda genel şartlar arasında sayılmasına karşın güvenlik soruşturmasına ve arşiv araştırmasına konu edilecek bilgi ve belgelerin neler olduğuna, bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağına, hangi mercilerin soruşturma ve araştırmayı yapacağına ilişkin herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Diğer bir ifadeyle güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek verilen kullanılmasına ilişkin temel ilkeler belirlenmeksizin kuralla sadece güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması devlet memurluğuna alımlarda aranacak şartlar arasında sayılmıştır.”
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda devlet memurluğuna atanmada esas alınacak kişisel veri niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına ve işlenmesine yönelik güvenceler ve temel ilkeler kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına izin verilmesi Anayasa’nın 13., 20. ve 128. maddeleriyle bağdaşmamaktadır.

Anayasa Mahkemesi yukarıda yer verilen gerekçesinde devletin kamu görevlisi alımında güvenlik soruşturması yapabileceğini ancak bu konuda yapılacak yasal düzenlemenin başta özel hayatın gizliliği ilkesi olmak üzere temel haklara ölçüsüz bir müdahale getirmemesi gerektiğini belirtmektedir.

Arşiv Araştırması Nedir?

Arşiv Araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir sınırlama olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasıdır.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasında Nelere Bakılır?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında personelin güvenlik açısından değerlendirilmesi için yapılan bir inceleme sürecidir. Bu süreçte çeşitli unsurlar göz önünde bulundurulur ve farklı kaynaklardan bilgi toplanır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında şunlara bakılır:

• Adli Sicil Kaydı: Kişinin geçmişte işlediği suçlar ve hakkında açılmış olan davalara ilişkin bilgiler araştırılır. Bu, kişinin adli sicil kaydı üzerinde durulması anlamına gelir.
• İstihbarat Bilgileri: İstihbarat birimlerinden elde edilen bilgiler ve istihbarat raporları, kişinin güvenlik açısından değerlendirilmesinde önemli bir rol oynar. Terör örgütleriyle ilişkisi olup olmadığı veya güvenlik tehdidi oluşturabilecek herhangi bir bağlantısı olup olmadığı gibi konular incelenir.
• Güvenlik Kurumları İncelemesi: Kişinin, güvenlikle ilgili kurumlarla ilişkisi ve geçmişte çalıştığı veya bağlantılı olduğu güvenlik birimleri göz önünde bulundurulur.
• Referans Kontrolü: Kişinin çalıştığı veya ilişkide olduğu kişilerden referanslar alınarak, kişinin karakteri, güvenilirliği ve geçmişi hakkında bilgiler toplanır.
• Finansal Durum: Kişinin finansal durumu ve mali geçmişi incelenir. Özellikle mali suçlara ilişkin kayıtlar araştırılır.
• Sağlık Kayıtları: Askeri personelin sağlık durumu ve geçmişi değerlendirilir. Herhangi bir sağlık sorunu veya psikolojik durum, güvenlik açısından dikkate alınabilir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında personelin güvenlik risklerini belirlemek ve ilgili kurumun güvenliğini sağlamak amacıyla yapılır. Bu süreç, ilgili personelin güvenilirliğini ve sadakatini değerlendirmek için önemlidir.

Güvenlik Soruşturması İptal Davası 2023

Gizli olduklarından dolayı, bireylerin kendi güvenlik soruşturmaları ve arşiv araştırmalarına karşı bağımsız olarak dava açma olasılığı oldukça düşüktür. Genellikle, kişiler atanmama kararı aldıklarında olumsuz güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonuçlarından haberdar olurlar.

Olumsuz güvenlik soruşturmalarına ilişkin kararlar, fişlemeler ve bu kararların kaynakları, idarenin kamu gücüne dayalı olarak tek taraflı olarak uyguladığı ve hukuki sonuçlar doğuran işlemlerdir. Bu kararlar, aday memurun menfaatini ihlal eden etkili hazırlık işlemleri olarak nitelendirilebilir ve bu nedenle usul ve şartlara tabi olarak iptal davasına konu edilebilirler. İdari işlemlere itiraz ve iptal konularında daha fazla bilgi için Ankara Avukat hizmetinden yararlanabilirsiniz.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonuçları nedeniyle atanamayanlar, asli memurluğa atanamayanlar veya memuriyetle ilişiği kesilenler, belirli bir süre içinde iptal davası açabilirler. Dava açma süresi, kararın tebliğini izleyen 60 günle sınırlıdır.

Öte yandan, memuriyetle ilişiğin kesilmesi sonucunda alınamayan maaş ve diğer hakların tazmini gibi zararların talep edilebilmesi için tam yargı davası açılabilir. Bu tür davaya ilişkin detaylı bilgiler için “İdari İşlemin İptali Davası Sonrası Açılacak Tazminat (Tam Yargı) Davası” başlıklı yazıyı inceleyebilirsiniz.

Bu bağlamda, memuriyetle ilişiği kesilen aday memurların hem iptal davası hem de tam yargı davası açma hakları bulunmakta olup, bunları üç farklı şekilde kullanabilirler:

• İlk ihtimal olarak, hakları ihlal edilen kişiler, memuriyetle ilişikleri kesildiği için doğrudan doğruya tam yargı davası açabilirler.
• İkinci ihtimal olarak, hem haklarını ihlal eden kararın iptalini hem de uğradıkları zararın tazminini aynı davada talep edebilir, iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilirler.
• Son ihtimal olarak ise, ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanmasının ardından, iptal edilen karar nedeniyle uğradıkları zararın tazminini tam yargı davasına konu edebilirler. Tam yargı davası açma süresi, iptal kararının tebliğinden veya işlemin icrası sebebiyle doğan zararlar söz konusuysa bahsedilen icra tarihinden itibaren 60 gündür.

Ek olarak, memurlar veya kamu görevlileri, bu yazıda örneklendirildiği gibi çeşitli nedenlerle görevden alınabilir. Hukuka aykırı olduğunu düşünen ilgili kişi, “Göreve Dönme Talebinin Reddi Kararına İtiraz ve İptal Davası” açma hakkına sahiptir.