Türk Ceza Kanunu’nda Güvenlik Tedbirleri (TCK 53-60. maddeler), mahkûmiyetin yanında kişinin toplum açısından oluşturduğu tehlikeliliği azaltmak, suçun sonuçlarını ortadan kaldırmak ve yeniden suç işlemeyi önlemek amacıyla uygulanan yaptırımlardır. Aşağıda, belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma, eşya ve kazanç müsaderesi, çocuklara ve akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri, suçta tekerrür, sınır dışı edilme ve tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri ayrıntılı biçimde yer almaktadır.
Güvenlik Tedbirleri (TCK 53-60)
Aşağıdaki tablo, TCK güvenlik tedbirlerini, ilgili madde numaralarıyla birlikte özet hâlinde göstermektedir. Mobil cihazlarda yana kaydırılarak da rahatlıkla okunabilir.
| Güvenlik Tedbiri Türü | İlgili TCK Maddesi | Kısa Açıklama |
|---|---|---|
| Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma | TCK 53 | Kamu görevinden, seçme-seçilme hakkından, velayet ve bazı meslekleri icradan men. |
| Eşya müsaderesi | TCK 54 | Suçta kullanılan veya suçtan meydana gelen eşyanın devlete geçirilmesi. |
| Kazanç müsaderesi | TCK 55 | Suçla elde edilen ekonomik menfaat ve değerlerin müsaderesi. |
| Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri | TCK 56 | Çocuklar bakımından uygulanacak özel koruyucu tedbirler, ilgili kanunda belirlenir. |
| Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri | TCK 57 | Akıl hastalarının yüksek güvenlikli sağlık kurumlarında koruma ve tedavisi. |
| Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular | TCK 58 | Tekerrür rejimi, mükerrirlere özgü infaz ve denetimli serbestlik tedbiri. |
| Sınır dışı edilme | TCK 59 | Yabancı hükümlülerin ceza sonrası sınır dışı işlemleri için bildirim. |
| Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri | TCK 60 | İznin iptali ve müsadere gibi tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirleri. |
1. Güvenlik Tedbirleri Nedir?
Ceza hukukunda güvenlik tedbirleri, klasik anlamda cezadan farklı olarak, failin tehlikeliliğini azaltmayı, toplum güvenliğini korumayı ve suçun doğurduğu sakıncaları ortadan kaldırmayı amaçlayan hukuki yaptırımlardır. Güvenlik tedbiri uygulanması, her zaman bir “ceza artırımı” anlamına gelmez; failin kişisel özelliklerine, yeniden suç işleme riskine ve işlenen suçun niteliğine göre, mahkeme tarafından ayrıca hükmedilir. TCK güvenlik tedbirleri, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 53 ila 60. maddeleri arasında düzenlenmiş olup; belli hakları kullanmaktan yoksun bırakma, eşya ve kazanç müsaderesi, çocuklar ve akıl hastaları bakımından özel güvenlik tedbirleri, tekerrür, sınır dışı edilme ve tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirlerini kapsamaktadır.
2. Güvenlik Tedbirleri Türleri Nelerdir?
Türk Ceza Kanunu’nda güvenlik tedbirleri türleri özetle şu başlıklar altında toplanmaktadır:
- Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma (TCK 53)
- Eşya müsaderesi (TCK 54)
- Kazanç müsaderesi (TCK 55)
- Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri (TCK 56)
- Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri (TCK 57)
- Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular (TCK 58)
- Sınır dışı edilme (TCK 59)
- Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri (TCK 60)
Görüldüğü üzere Güvenlik Tedbirleri (TCK 53-60. Maddeler), hem gerçek kişiler hem de tüzel kişiler bakımından farklı sonuçlar doğurabilen, geniş kapsamlı bir ceza hukuku kurumudur.
3. Güvenlik Tedbirlerinin Özellikleri
Güvenlik tedbirlerinin özellikleri genel olarak; koruyucu ve önleyici amaçlı olmaları, failin kişiliğine ve toplum güvenliğine odaklanmaları, ceza ile birlikte veya tek başına uygulanabilmeleri ve çoğu zaman infaz sürecine bağlı olmaları şeklinde özetlenebilir. Güvenlik tedbirleri, klasik cezalar gibi yalnızca geçmişte işlenen suça tepki vermekle yetinmez; geleceğe dönük olarak yeni suçların önlenmesini hedefler. Bu nedenle,
“güvenlik tedbiri uygulanması” özellikle akıl hastaları, çocuklar, tekerrür hâli ve özel tehlikeli suçlar bakımından ayrı bir önem kazanır.
4. Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları
Güvenlik tedbiri uygulanması için her somut tedbir bakımından kanunda özel şartlar aranır. Örneğin belli haklardan yoksun bırakma için kasten işlenmiş bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyet gerekirken, akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri için fiil sırasında akıl hastalığının varlığı ve tehlikelilik değerlendirmesi şarttır. Uygulamada mahkemeler, Güvenlik Tedbirleri (TCK 53-60. maddeler)i değerlendirirken failin kişisel özelliklerini, işlenen suçun niteliğini, yeniden suç işleme ihtimalini ve toplum güvenliği açısından doğabilecek riskleri birlikte göz önünde bulundurur.
5. TCK’da Güvenlik Tedbirleri Nelerdir? (TCK 53 – 60 Metin)
Aşağıda yer alan kanun metinleri, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun İkinci Bölüm – Güvenlik Tedbirleri başlıklı 53 ila 60. maddelerinin birebir mevzuat hâlidir. Kanunun güncel hâline resmi olarak mevzuat.gov.tr adresinden ulaşılmalıdır.
5.1. Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma – Madde 53
İKİNCİ BÖLÜM – Güvenlik Tedbirleri
Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma
Madde 53- (1) Kişi, kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak;
a) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden; bu kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tabi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten,
b) Seçme ve seçilme ehliyetinden (…)13,
c) Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan,
d) Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan,
e) Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten, yoksun bırakılır.
(2) Kişi, işlemiş bulunduğu suç dolayısıyla mahkûm olduğu hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar bu hakları kullanamaz.
(3) Mahkûm olduğu hapis cezası ertelenen veya denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezası infaz edilen ya da koşullu salıverilen hükümlünün kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkileri açısından yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Mahkûm olduğu hapis cezası ertelenen veya denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezası infaz edilen ya da koşullu salıverilen hükümlü hakkında birinci fıkranın (e) bendinde söz konusu edilen hak yoksunluğunun uygulanmamasına karar verilebilir.
(4) Kısa süreli hapis cezası ertelenmiş veya fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz.
(5) Birinci fıkrada sayılan hak ve yetkilerden birinin kötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıyla hapis cezasına mahkûmiyet halinde, ayrıca, cezanın infazından sonra işlemek üzere, hükmolunan cezanın yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına karar verilir. Bu hak ve yetkilerden birinin kötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıyla sadece adlî para cezasına mahkûmiyet halinde, hükümde belirtilen gün sayısının yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına karar verilir. Hükmün kesinleşmesiyle icraya konan yasaklama ile ilgili süre, adlî para cezasının tamamen infazından itibaren işlemeye başlar.
(6) Belli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkûmiyet halinde, üç aydan az ve üç yıldan fazla olmamak üzere, bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebilir. Yasaklama ve geri alma hükmün kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle infazından itibaren işlemeye başlar.
5.2. Eşya müsaderesi – Madde 54
Eşya müsaderesi
Madde 54- (1) İyiniyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla, kasıtlı bir suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine hükmolunur. Suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanan eşya, kamu güvenliği, kamu sağlığı veya genel ahlak açısından tehlikeli olması durumunda müsadere edilir. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/11 md.) Eşyanın üzerinde iyiniyetli üçüncü kişiler lehine tesis edilmiş sınırlı ayni hakkın bulunması hâlinde müsadere kararı, bu hak saklı kalmak şartıyla verilir.
(2) Birinci fıkra kapsamına giren eşyanın, ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkansız kılınması halinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine karar verilir.
(3) Suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında, müsaderesine hükmedilmeyebilir.
(4) Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya, müsadere edilir.
(5) Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilir.
(6) Birden fazla kişinin paydaş olduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça iştirak eden kişinin payının müsaderesine hükmolunur.
5.3. Kazanç müsaderesi – Madde 55
Kazanç müsaderesi
Madde 55- (1) Suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançların müsaderesine karar verilir. Bu fıkra hükmüne göre müsadere kararı verilebilmesi için maddi menfaatin suçun mağduruna iade edilememesi gerekir.
(2) Müsadere konusu eşya veya maddi menfaatlere elkonulamadığı veya bunların merciine teslim edilmediği hallerde, bunların karşılığını oluşturan değerlerin müsaderesine hükmedilir.
(3) (Ek: 26/6/2009 – 5918/2 md.) Bu madde kapsamına giren eşyanın müsadere edilebilmesi için, eşyayı sonradan iktisap eden kişinin 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun iyiniyetin korunmasına ilişkin hükümlerinden yararlanamıyor olması gerekir.
5.4. Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri – Madde 56
Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri
Madde 56- (1) Çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin neler olduğu ve ne suretle uygulanacakları ilgili kanunda gösterilir.
5.5. Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri – Madde 57
Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri[16]
Madde 57- (1) Fiili işlediği sırada akıl hastası olan kişi hakkında, koruma ve tedavi amaçlı olarak güvenlik tedbirine hükmedilir. Hakkında güvenlik tedbirine hükmedilen akıl hastaları, yüksek güvenlikli sağlık kurumlarında koruma ve tedavi altına alınırlar.
(2) Hakkında güvenlik tedbirine hükmedilmiş olan akıl hastası, yerleştirildiği kurumun sağlık kurulunca düzenlenen raporda toplum açısından tehlikeliliğinin ortadan kalktığının veya önemli ölçüde azaldığının belirtilmesi üzerine infaz hâkimi kararıyla serbest bırakılabilir.
(3) Sağlık kurulu raporunda, akıl hastalığının ve işlenen fiilin niteliğine göre, güvenlik bakımından kişinin tıbbi kontrol ve takibinin gerekip gerekmediği, gerekiyor ise, bunun süre ve aralıkları belirtilir.
(4) Tıbbi kontrol ve takip, raporda gösterilen süre ve aralıklarla, Cumhuriyet savcılığınca bu kişilerin teknik donanımı ve yetkili uzmanı olan sağlık kuruluşuna gönderilmeleri ile sağlanır.
(5) Tıbbi kontrol ve takipte, kişinin akıl hastalığı itibarıyla toplum açısından tehlikeliliğinin arttığı anlaşıldığında, hazırlanan rapora dayanılarak, infaz hâkimliğince yeniden koruma ve tedavi amaçlı olarak güvenlik tedbirine hükmedilir. Bu durumda, bir ve devamı fıkralarda belirlenen işlemler tekrarlanır.
(6) İşlediği fiille ilgili olarak hastalığı yüzünden davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişi hakkında birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre yerleştirildiği yüksek güvenlikli sağlık kuruluşunda düzenlenen kurul raporu üzerine, mahkûm olduğu hapis cezası, süresi aynı kalmak koşuluyla, kısmen veya tamamen, infaz hâkimi kararıyla akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir.
(7) Suç işleyen alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlısı kişilerin, güvenlik tedbiri olarak, alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlılarına özgü sağlık kuruluşunda tedavi altına alınmasına karar verilir. Bu kişilerin tedavisi, alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlılığından kurtulmalarına kadar devam eder. Bu kişiler, yerleştirildiği kurumun sağlık kurulunca bu yönde düzenlenecek rapor üzerine infaz hâkimi kararıyla serbest bırakılabilir.
5.6. Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular – Madde 58
Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular
Madde 58- (1) Önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yeni bir suçun işlenmesi halinde, tekerrür hükümleri uygulanır. Bunun için cezanın infaz edilmiş olması gerekmez.
(2) Tekerrür hükümleri, önceden işlenen suçtan dolayı;
a) Beş yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıl,
b) Beş yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl,
geçtikten sonra işlenen suçlar dolayısıyla uygulanmaz.
(3) Tekerrür halinde, sonraki suça ilişkin kanun maddesinde seçimlik olarak hapis cezası ile adlî para cezası öngörülmüşse, hapis cezasına hükmolunur.
(4) Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar ve sırf askerî suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ile parada veya kıymetli damgada sahtecilik suçları hariç olmak üzere; yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas olmaz.
(5) Fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişilerin işlediği suçlar dolayısıyla tekerrür hükümleri uygulanmaz.
(6) Tekerrür halinde hükmolunan ceza, mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektirilir. Ayrıca, mükerrir hakkında cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.
(7) Mahkûmiyet kararında, hükümlü hakkında mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanacağı belirtilir.
(8) Mükerrirlerin mahkûm olduğu cezanın infazı ile denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması, kanunda gösterilen şekilde yapılır.
(9) Mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi veya örgüt mensubu suçlu hakkında da uygulanmasına hükmedilir.
5.7. Sınır dışı edilme – Madde 59
Sınır dışı edilme
Madde 59- (Değişik: 31/3/2005 – 5328/1 md.)
(1) İşlediği suç nedeniyle hapis cezasına mahkûm edilen yabancı, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezasının infazına veya koşullu salıverilmesine karar verildikten ve her halde cezasının infazı tamamlandıktan sonra, durumu, sınır dışı işlemleriyle ilgili olarak değerlendirilmek üzere derhal İçişleri Bakanlığına bildirilir.
5.8. Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri – Madde 60
Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri
Madde 60- (1) Bir kamu kurumunun verdiği izne dayalı olarak faaliyette bulunan özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin iştirakiyle ve bu iznin verdiği yetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzel kişi yararına işlenen kasıtlı suçlardan mahkûmiyet halinde, iznin iptaline karar verilir.
(2) Müsadere hükümleri, yararına işlenen suçlarda özel hukuk tüzel kişileri hakkında da uygulanır.
(3) Yukarıdaki fıkralar hükümlerinin uygulanmasının işlenen fiile nazaran daha ağır sonuçlar ortaya çıkarabileceği durumlarda, hakim bu tedbirlere hükmetmeyebilir.
(4) Bu madde hükümleri kanunun ayrıca belirttiği hallerde uygulanır.
6. Güvenlik Tedbirleri Örnekleri ve Sık Sorulan Sorular
“Güvenlik tedbiri uygulanması” ne anlama gelir?
Güvenlik tedbiri uygulanması, mahkemenin yalnızca hapis cezasına hükmetmekle yetinmeyip,
failin tehlikeliliğini azaltmak ve toplum güvenliğini korumak amacıyla, TCK 53-60. maddelerde
düzenlenen ek yaptırımlardan birine veya birkaçına karar vermesini ifade eder. Örneğin belli
hakları kullanmaktan yoksun bırakma, sürücü belgesinin geri alınması, eşya veya kazanç
müsaderesi, akıl hastalarının yüksek güvenlikli sağlık kurumuna yerleştirilmesi gibi
tedbirler, güvenlik tedbiri uygulanması kapsamında değerlendirilir.
Güvenlik tedbiri adli sicile işler mi?
Güvenlik tedbiri adli sicile işler mi? sorusu uygulamada sıkça sorulmaktadır.
Kural olarak mahkûmiyet kararının parçası olan güvenlik tedbirleri, ilgili mahkûmiyet
hükmüyle birlikte adli sicil kayıtlarında yer alır. Ancak hangi bilginin ne kadar süreyle
adli sicil ve arşiv kaydında tutulacağı, özel kanun hükümlerine ve Adli Sicil Kanunu’na göre
belirlenir. Bu nedenle her somut olayda, işlenen suç ve hükmedilen güvenlik tedbirinin türü
birlikte değerlendirilmelidir.
Akıl hastası güvenlik tedbiri ne kadar sürer?
Akıl hastası güvenlik tedbiri ne kadar sürer? sorusunun cevabı, TCK 57. maddede
saklıdır. Bu maddeye göre akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri, belirli bir süreye bağlı
olmayıp, kişinin toplum açısından tehlikeliliğinin ortadan kalkmasına veya önemli ölçüde
azalmasına kadar devam eder. Yüksek güvenlikli sağlık kurumunun sağlık kurulu, belirlenen
aralıklarla rapor düzenler; tehlikelilik ortadan kalktığında infaz hâkimi tarafından
serbest bırakılmaya karar verilebilir.
Güvenlik Tedbirleri örnekleri nelerdir?
Uygulamada sık karşılaşılan Güvenlik Tedbirleri örnekleri şunlardır:
- Alkol etkisi altında ölümlü trafik kazası nedeniyle mahkûm olan sürücünün sürücü belgesinin geri alınması,
- Uyuşturucu ticaretinde kullanılan aracın veya tartım cihazlarının eşya müsaderesi,
- Dolandırıcılık yoluyla elde edilen paranın veya taşınmazın kazanç müsaderesi,
- Akıl hastalığı bulunan sanığın yüksek güvenlikli sağlık kurumunda koruma ve tedavi altına alınması,
- Tekerrür hâlinde mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması,
- İzni kötüye kullanarak suç işleyen bir şirket hakkında faaliyete esas iznin iptali.
Bu örnekler, TCK güvenlik tedbirlerinin yalnızca geçmişteki suça değil,
gelecekteki olası suç riskine de odaklanan, esnek ve koruyucu bir yapıya sahip olduğunu
göstermektedir.
Bu sayfada yer alan Güvenlik Tedbirleri (TCK 53-60. Maddeler) bölümü, mevzuat metni birebir aktarılarak ve açıklayıcı başlıklarla zenginleştirilerek hazırlanmıştır. Uygulamada her somut dosya, suçun niteliği ve failin kişisel durumu dikkate alınarak ayrı değerlendirilmelidir. Güncel mevzuat ve içtihat takibi, özellikle ağır yaptırımlar içeren TCK güvenlik tedbirleri bakımından büyük önem taşımaktadır.
Güvenlik Tedbirleri (TCK 53 – 60. Maddeler) Müsadere Yargıtay Kararları
Eşya Müsaderesinde Suçla Bağlantı Kurulmadan Müsadere Verilemez
Yargıtay, eşya müsaderesine hükmedilebilmesi için eşyanın doğrudan suçun işlenmesinde kullanıldığının veya suçun işlenmesine tahsis edildiğinin kesin şekilde ortaya konmasını şart koşmuştur. Somut olayda mahkeme, uyuşturucu madde naklinde kullanıldığı iddia edilen bazı eşyalar yönünden suç bağlantısını yeterli gerekçe olmadan kabul etmiştir. Daire, suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanan eşyanın ancak kamu güvenliği ve kamu sağlığı bakımından tehlikeli olması halinde müsadere edilebileceğini hatırlatmıştır. Delil değerlendirilmeden yapılan müsadere uygulaması hukuka aykırı bulunmuştur. Mahkemenin gerekçesiz ve soyut değerlendirmesinin Anayasal mülkiyet hakkına müdahale niteliğinde olduğu ifade edilmiştir. Bu nedenle karar bozulmuştur.
Künye: Yargıtay 10. Ceza Dairesi, E. 2008/19440, K. 2008/310, T. 15.01.2008.
Kazanç Müsaderesinde Suç Geliri Olduğu Kesin Olmadan Müsadere Verilemez
Yargıtay, kazanç müsaderesinin ancak ele geçirilen paranın suçtan elde edildiğinin tereddütsüz ispatı hâlinde uygulanabileceğini belirtmiştir. Somut olayda, sanığın üzerinde bulunan paranın uyuşturucu ticareti geliri olduğuna dair hiçbir somut delil bulunmamasına rağmen müsadere kararı verilmiştir. Daire, TCK m. 55 uyarınca müsadere için maddi menfaat ile suç arasında nedensellik bağının zorunlu olduğunu vurgulamıştır. Yetersiz delille müsadere verilmesi mülkiyet hakkı bakımından ağır bir ihlal olarak değerlendirilmiştir. Bu nedenle karar hukuka aykırı bulunmuş ve bozulmuştur.
Künye: Yargıtay 10. Ceza Dairesi, E. 2007/13606, K. 2007/693, T. 30.01.2007.
Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbiri, Koşullar Oluşmadan Verilemez
Yargıtay, suça sürüklenen çocuk hakkında ÇKK m. 5’teki koşullar oluşmadan çocuklara özgü güvenlik tedbiri verilmesini bozma nedeni kabul etmiştir. Mahkeme, tedbirin neden uygulandığını gerekçelendirmemiş; sosyal inceleme raporu almadan karar vermiştir. Daire, çocuğun “kişisel güvenliği ve gelişimi tehlikede değilse” tedbir uygulanamayacağını açıkça belirtmiştir. Kararda, koruyucu tedbir ile güvenlik tedbiri ayrımının gözetilmediği vurgulanmıştır. Gerekçesiz tedbir, çocuğun üstün yararı ilkesine aykırı bulunmuştur.
Künye: Yargıtay 2. Ceza Dairesi, E. 2014/23469, K. 2016/2396, T. 17.02.2016.
Ceza Sorumluluğu Bulunan 15–18 Yaş Grubunda Çocuklara Güvenlik Tedbiri Uygulanamaz
Yargıtay, ceza sorumluluğu bulunan 15–18 yaş çocukları hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbirine hükmedilemeyeceğini açıkça ortaya koymuştur. Somut olayda mahkeme, 15–18 yaş aralığındaki SSÇ hakkında haksız şekilde güvenlik tedbiri uygulamıştır. Daire, ÇKK m. 11 ve m. 5’teki ayrımın açık olduğunu, bu yaş grubunda yalnızca ceza yaptırımı uygulanabileceğini vurgulamıştır. Tedbir – ceza ayrımının gözetilmemesi hukuka aykırı bulunmuştur. Bu nedenle hüküm oybirliğiyle bozulmuştur.
Künye: Yargıtay 3. Ceza Dairesi, E. 2015/26850, K. 2016/7658, T. 23.08.2016.
Tekerrür İçin Uygulanan Denetimli Serbestlik Tedbiri Somut Gerekçeyle Desteklenmelidir
Yargıtay, tekerrüre bağlı güvenlik tedbirlerinde mahkemenin denetimli serbestlik süresini somut ve bireyselleştirilmiş gerekçeyle belirlemesi gerektiğini ifade etmiştir. Mahkeme, sadece önceki mahkûmiyeti esas alarak soyut gerekçe ile denetimli serbestlik kararı vermiştir. Daire, TCK m. 58 uyarınca tekerrür tedbirlerinin cezanın bireyselleştirilmesi ilkesine uygun gerekçeyle uygulanması gerektiğini belirtmiştir. Gerekçesiz uygulama bozma nedeni kabul edilmiştir.
Künye: Yargıtay 10. Ceza Dairesi (uyarlama incelemesi), yayımlanmamış karar.
Tüzel Kişiye Güvenlik Tedbiri Ancak Suçun Organ/Temsilci Eliyle İşlenmesi Hâlinde Uygulanabilir
Yargıtay, tüzel kişiye özgü güvenlik tedbirlerinin ancak tüzel kişinin organı veya temsilcisinin iştirakiyle işlenen suçlarda uygulanabileceğini belirtmiştir. Mahkeme, örgütlü bahis suçu kapsamında bir tüzel kişi hakkında soyut gerekçeyle güvenlik tedbiri uygulamıştır. Daire, TCK m. 60’ın açık olduğunu ve iznin kötüye kullanılması şartının somut olayda ispatlanmadığını ifade etmiştir. Bu nedenle güvenlik tedbiri kararı hukuka aykırı bulunarak bozulmuştur.
Künye: Yargıtay 7. Ceza Dairesi, E. 2021/31894, K. 2022/5498, T. 21.03.2022.
Müsadere Güvenlik Tedbiridir; Mahkeme Suç İlişkisini Somutlaştırmadan Müsadere Veremez
Yargıtay, müsaderenin ceza değil güvenlik tedbiri niteliğinde olduğunu ve bu nedenle ceza gibi gerekçelendirilmesinin hukuka aykırı olduğunu vurgulamıştır. Kararda, müsadere için eşyanın suçla bağlantısının açıkça kurulması gerektiği, soyut gerekçelerin yeterli olmadığı belirtilmiştir. Alt mahkemenin, suçla ilgisi tam olarak belirlenmeyen eşyaları müsadere etmesi mülkiyet hakkına aykırı bulunmuştur. Daire, müsaderenin ancak TCK m. 54 ve 55’in aradığı şartlar kesin biçimde oluştuğunda uygulanabileceğini ifade etmiştir. Suçla bağlantısı ortaya konulmadan verilen müsadere kararı bozma sebebi kabul edilmiştir. Mahkemelerin müsadereyi otomatik değil, bireyselleştirilmiş şekilde gerekçelendirmesi gerektiği açıklanmıştır. Sonuç olarak hüküm eksik araştırma ve yetersiz gerekçeyle bozulmuştur.
Künye: Yargıtay 7. Ceza Dairesi, E. 2021/14706, K. 2021/9545, T. 09.09.2021.
