Aşağıda, TCK 158. maddenin tam metnini ve fıkra/bentlerinin ayrıntılı açıklamalarını bulabilirsiniz.
TCK 158. Madde Tam Metni (Tablo Görünümü)
Aşağıdaki tabloda, Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesinin güncel ve tam metni yer almaktadır.
| Madde Numarası | Madde Başlığı | Madde Metni |
|---|---|---|
| TCK 158 | Nitelikli dolandırıcılık | TCK 158/1 Dolandırıcılık suçunun;
TCK 158/1a : Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle, TCK 158/1b : Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle, TCK 158/1c : Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle, TCK 158/1d : Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle, TCK 158/1e : Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak, TCK 158/1f : Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle, TCK 158/1g : Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, TCK 158/1h : Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında, TCK 158/1i : Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle, TCK 158/1j : Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla, TCK 158/1k : Sigorta bedelini almak maksadıyla, TCK 158:1l : (Ek: 24/11/2016-6763/14 md.) Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle, işlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (Değişik cümle: 29/6/2005 – 5377/19 md.; Değişik: 3/4/2013-6456/40 md.) Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adlî para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz. TCK 158/2 : Kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır. TCK 158/3 : (Değişik: 24/11/2016-6763/14 md.) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır. |
TCK 158: Nitelikli Dolandırıcılık
Suçun ağırlaştırılmış halleri, cezaları ve yargılama sürecine dair görsel bir inceleme.
Suçun Oluşması İçin Gereken 5 Temel Unsur
Hileli Davranış
Aldatma
Yarar Sağlama
Zarar
Nitelikli Hal
Hapis Cezalarının Karşılaştırması (Yıl)
TCK 158, suçu ağırlaştıran hallere göre farklı ceza aralıkları öngörmektedir. Temel ceza 3 yıldan başlarken, ağırlaştırıcı nedenler bu sınırları önemli ölçüde artırır.
Nitelikli Haller Nelerdir? (TCK 158/1 Bentleri)
Yargılama Süreci ve Kilit Bilgiler
Dava Zamanaşımı
15
Yıl
Görevli Mahkeme
Ağır
Ceza Mahkemesi
Soruşturma & Uzlaşma
- → Resen Soruşturma: Suç, şikâyete tâbi değildir. Savcılık haberdar olduğu an soruşturma başlatır.
- × Uzlaşma Kapsamında Değildir: Bu suç tipinde (TCK 158/1 ve 158/2) uzlaşma hükümleri uygulanmaz.
TCK 158 Fıkra ve Bentlerinin Açıklamaları
TCK 158/1: Nitelikli Haller ve Cezası
Maddenin bu ilk fıkrası, suçun işleniş biçimine veya kullanılan araçlara göre nitelikli halleri 12 bent (a’dan l’ye) halinde sıralar. Bu bentlerden herhangi biriyle işlenen dolandırıcılık suçu, TCK 158/1 kapsamına girer.
TCK 158 Genel Ceza: Üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası.
Ağırlaştırılmış Ceza (Bent e, f, j, k, l): Bu bentlerdeki hallerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldır ve adlî para cezası, elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
TCK 158/1a: Kişinin dini inanç ve duygularının istismar edilmesi. Örnek: “Cennetten arsa satma” veya “büyü bozma” vaadiyle para almak.
TCK 158/1b: Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak. Örnek: Bir depremzedeye, yardım getirme vaadiyle elindeki son parayı almak.
TCK 158/1c: Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak. Örnek: Yaşlılık, akıl zayıflığı veya sarhoşluk gibi durumlardaki kişileri aldatmak.
TCK 158/1d: Kamu kurumları, siyasi parti, vakıf veya dernek gibi tüzel kişiliklerin araç olarak kullanılması. Örnek: Sahte bir dernek makbuzuyla bağış toplamak.
TCK 158/1e: Suçun doğrudan kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak işlenmesi. Örnek: Sahte belgelerle SGK’dan haksız yere ödeme almak. (Alt sınır 4 yıl hapis)
TCK 158/1f: Bilişim sistemlerinin (internet, bilgisayar), banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması. Örnek: Oltalama (phishing) yoluyla banka bilgilerini çalıp hesap boşaltmak. (Alt sınır 4 yıl hapis)
TCK 158/1g: Basın ve yayın araçlarının (gazete, TV, radyo, internet siteleri) sağladığı kolaylıktan yararlanmak. Örnek: Gazeteye sahte iş ilanı vererek kapora toplamak.
TCK 158/1h: Tacirlerin veya şirket yöneticilerinin ticari faaliyetleri sırasında ya da kooperatif yöneticilerinin kooperatif faaliyeti kapsamında suçu işlemesi.
TCK 158/1i: Serbest meslek sahiplerinin (avukat, doktor, mali müşavir vb.) mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güveni kötüye kullanması.
TCK 158/1j: Banka veya kredi kurumlarından, aslında tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak amacıyla hile yapmak. (Alt sınır 4 yıl hapis)
TCK 158/1k: Sigorta bedelini almak amacıyla hileli eylemlerde bulunmak. Örnek: Kasten kaza yaparak sigortadan para almaya çalışmak. (Alt sınır 4 yıl hapis)
TCK 158/1l: Failin kendisini kamu görevlisi (polis, savcı, hakim) veya banka, sigorta, kredi kurumu çalışanı olarak tanıtması. (Telefonda dolandırıcılık) (Alt sınır 4 yıl hapis)
TCK 158/2: Nüfuz Ticareti Suretiyle Dolandırıcılık
TCK 158/2: Bu fıkra, “nüfuz ticareti” olarak da bilinen özel bir durumu düzenler. Failin, kamu görevlileri (hakim, savcı, polis, müdür vb.) ile ilişkisi olduğunu, onlar nezdinde “hatırı sayıldığını” iddia ederek ve mağdura “senin işini halledeceğim” vaadiyle onu aldatıp menfaat temin etmesidir. Bu durumda da ceza, TCK 158/1’deki gibi (3 yıldan 10 yıla kadar hapis) belirlenir.
TCK 158/3: Suçun Toplu veya Örgütlü İşlenmesi (Ağırlaştırıcı Neden)
TCK 158/3: Bu fıkra, hem basit dolandırıcılık (TCK 157) hem de nitelikli dolandırıcılık (TCK 158) suçları için geçerli bir ağırlaştırıcı nedendir:
- Birlikte İşleme: Suç, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenirse, verilecek ceza yarı oranında (%50) artırılır.
- Örgüt Faaliyeti: Suç, “suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün” faaliyeti çerçevesinde işlenirse, verilecek ceza bir kat (2 katı) artırılır.
Yargıtay Kararları | TCK 158 – Nitelikli Dolandırıcılık
Dini Duyguları İstismar Ederek Nitelikli Dolandırıcılık
Sanıklar, mağdura “üzerinde büyü var, seni okuyup iyileştireceğiz” diyerek güven kazandıktan sonra, “temizlenme duası” bahanesiyle mağdurun altın bileziklerini bir maşrapa içerisine koymasını istemiş, dua bitiminde maşrapayı alarak olay yerinden uzaklaşmıştır. Olayda sanıkların kullandığı hile, mağdurun dini inanç ve korkularını istismar etme biçiminde gerçekleşmiştir.
Yargıtay, bu tür eylemlerde hilenin mağdurun akıl yürütme yeteneğini ortadan kaldıracak düzeyde olduğuna dikkat çekmiş; fiilin TCK m. 158/1-a kapsamında “dini inanç ve duyguların istismarı suretiyle dolandırıcılık” suçunu oluşturduğuna karar vermiştir.
Künye: Yargıtay 2. Ceza Dairesi, 28.11.2018, 2016/10169 E., 2018/14392 K.
Resmî Belgelerin Güvenini Kötüye Kullanarak Araç Kiralama Dolandırıcılığı
Sanık, sahte sürücü belgesi düzenleyerek bir araç kiralama şirketinden otomobil kiralamış, kira bedelini ödemeden aracı terk etmiştir. Kullanılan belgenin Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmiş resmî belge niteliğinde olması, mağduru aldatma kabiliyetini artırmıştır.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu, eylemin basit dolandırıcılık değil, “kamu kurumlarının güvenini kötüye kullanmak suretiyle nitelikli dolandırıcılık” olduğunu vurgulamıştır. Kamu güvencesine dayanan belge ile haksız menfaat elde edilmesi, TCK 158/1-d kapsamında değerlendirilmiştir.
Künye: Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 18.12.2018, 2016/21-931 E., 2018/653 K.
Kamu Kurumunu Zarar Uğratma Yoluyla Nitelikli Dolandırıcılık
Sanık, kamu kurumu adına sahte belgeler düzenleyerek yardım ödemesi almış, böylece kamu kaynağından haksız kazanç sağlamıştır. Olayda dolandırıcılık eylemi birey aleyhine değil, doğrudan kamu tüzel kişiliğine yöneliktir.
Yargıtay, kamu malvarlığının toplumsal yarara özgülenmiş olduğunu belirterek, kamu kurumunun zararına işlenen bu tür fiillerin TCK 158/1-e kapsamında cezalandırılması gerektiğine hükmetmiştir. Kamu zararının doğması için fiil sonucunda haksız kazancın gerçekleşmiş olması yeterli görülmüştür.
Künye: Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 02.04.2013, 2012/6-1556 E., 2013/109 K.
Bilişim Sistemleri Üzerinden Sahte Satış Dolandırıcılığı
Sanık, sosyal medya platformu üzerinden sahte bir alışveriş sayfası kurmuş, mağdura uygun fiyatlı elektronik cihaz satışı vaadiyle havale yaptırmıştır. Ürün gönderilmemiş ve iletişim kesilmiştir. Bu yöntemde hile, bilişim sisteminin aracılığıyla gerçekleştirilmiştir.
Yargıtay, bilişim araçlarının fail ile mağdur arasında doğrudan temas kurmaksızın aldatma işlevi görmesini TCK 158/1-f kapsamında değerlendirmiş; suçun “bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık” olduğunu belirtmiştir.
Künye: Yargıtay 15. Ceza Dairesi, 05.11.2014, 2014/12341 E., 2014/18179 K.
Kendisini Kamu Görevlisi Tanıtarak Dolandırıcılık
Sanık, mağdurları telefonla arayarak kendisini “savcı ve emniyet görevlisi” olarak tanıtmış, “hesabınız FETÖ soruşturmasında inceleniyor” diyerek para talep etmiştir. Mağdurlar, korku ve paniğe kapılarak parayı teslim etmişlerdir.
Yargıtay, failin kamu otoritesine duyulan güveni kötüye kullandığını, mağdurun iradesini baskı altına alarak hileli davranışta bulunduğunu kabul etmiş ve eylemi TCK 158/1-l kapsamında nitelikli dolandırıcılık olarak nitelendirmiştir.
Künye: Yargıtay 15. Ceza Dairesi, 23.09.2020, 2019/11487 E., 2020/5346 K.
Banka ve Kredi Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması
Sanık, sahte kimlikle banka hesabı açarak üçüncü kişilerden gelen paraları çekmiş ve haksız kazanç elde etmiştir. Olayda banka sistemlerinin güvenilirliği sanık lehine kullanılmıştır.
Yargıtay, bankaların finansal güven ortamını araç hâline getiren bu eylemleri TCK 158/1-f kapsamında değerlendirmiş; dolandırıcılığın bilişimle iç içe geçmesi nedeniyle failin cezalandırılmasına hükmetmiştir.
Künye: Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 07.02.2019, 2018/7213 E., 2019/1123 K.
Tüketici Kredisi Almak İçin Sahte Belgelerle Dolandırıcılık
Sanık, sahte maaş bordrosu ve sigorta dökümü düzenleyerek bankadan ihtiyaç kredisi almıştır. Belgelerin gerçekmiş gibi sunulması sonucu banka zarar görmüştür.
Yargıtay, hileli belgelerin banka denetim sistemini yanıltacak düzeyde düzenlendiğini belirterek eylemi TCK 158/1-f kapsamına almıştır. Sanığın “banka nezdinde güven duygusunu kötüye kullandığı” vurgulanmıştır.
Künye: Yargıtay 15. Ceza Dairesi, 12.03.2021, 2020/7834 E., 2021/2176 K.
Sigorta Bedelini Almak İçin Trafik Kazası Kurgusu Yapmak Nitelikli Dolandırıcılıktır
Sanık, gerçekte olmayan bir trafik kazası kurgulamış, sigorta şirketine hasar ihbarında bulunarak tazminat talep etmiştir. Eksper raporu ve fotoğrafların sahte olduğu tespit edilmiştir.
Yargıtay, bu olayda sigorta şirketinin “kamu güvenine dayalı sistem” olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirterek eylemi TCK 158/1-f kapsamına almıştır. Sanığın eylemi, planlı ve belgelerle desteklenen bir hile olarak kabul edilmiştir.
Künye: Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 24.06.2020, 2018/6745 E., 2020/5842 K.
İnternet Üzerinden Sahte Kiralık Ev İlanıyla Dolandırıcılık
Sanık, emlak sitesine sahte kiralık ev ilanı vermiş, mağdurlardan “kapora” adı altında para almış, daha sonra iletişimi kesmiştir.
Yargıtay, olayda hilenin bilişim ortamında ve çok sayıda mağdur üzerinde etkili olduğuna dikkat çekerek fiili TCK 158/1-f kapsamında değerlendirmiştir. Failin internet üzerinden güven tesis edip aldatma eylemini sürdürmesi “planlı hile” olarak kabul edilmiştir.
Künye: Yargıtay 15. Ceza Dairesi, 22.12.2021, 2020/11384 E., 2021/10324 K.
Kamu Kurumu İhalesinde Usulsüzlükle Dolandırıcılık
Sanık, belediye ihalesine sahte belgelerle katılmış, işin bedelini almasına rağmen taahhüdünü yerine getirmemiştir. Belgeler belediye memurlarını yanıltacak şekilde düzenlenmiştir.
Yargıtay, bu olayda hem kamu kurumu zararına sonuç doğduğunu hem de sanığın “resmî belgelerle aldatma” eylemi işlediğini belirterek fiilin TCK 158/1-d ve e bentlerini birlikte ihlal ettiğine hükmetmiştir.
Künye: Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 14.05.2019, 2017/6-432 E., 2019/314 K.
