Finansal kiralama işlemi ekonominin farklı sektörlerindeki üretici, kullanıcı ve finansman gruplarının bir araya gelmesine ve her bir grubun kendi açısından yarar sağlamasına hizmet eden bir sistemdir.
Bu sistemle finansal kiralama konusu malın üreticisi, ürettiği malı pazarlama imkânı bulurken; malın kullanıcısı da öz varlığını kullanmadan işletmesi için ihtiyaç duyduğu yatırım aracını elde etme olanağı elde eder, finansman sağlayan kredi kuruluşu da elinde bulunan nakdi, üretime sokarak bundan gelir sağlar, sonuçta da ülke ekonomisi gelişir ve büyür. Ayboğa + Partners Avukatlık Bürosu, müvekkillerine Finansal Kiralama Sözleşmeleri konusunda hukuki hizmet sunmaktadır.
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi Nedir?
Finansal kiralama ise, varlığın sahibinin varlıkla ilgili riskleri ve kazanımlarını tamamıyla karşı tarafa devretme işlemidir. Zaman içerisinde finansal kiralama işlemiyle ilgili olarak konunun uzmanları arasında kiralama, kredi, taksitli satış işlemi olduğuna dair fikir ayrılıkları olsa da orta vadeli bir kredi işlemi olarak kabul görmüştür
Finansal Kiralama Sözleşmesinin Konusu
Finansal kiralama sözleşmesinin konusu kiralanan maldır. Kiralanan malın niteliği ise taşınır veya taşınmaz mal olabilir. Bağımsız olarak asli özelliğini muhafaza eden her mal sözleşmenin konusunu oluşturabilir.
Finansal Kiralama Sözleşmesinde Taraflar ve Sorumlulukları
Finansal kiralama sözleşmesi birbirinden bağımsız üç farklı kişinin ekonomik çıkarlarını tek bir işlemle gerçekleştiren bir sözleşmedir. FFFK’ya göre sözleşmenin tarafları kiralayan ve kiracıdır. Ancak, sözleşme konusu malı satan satıcı ya da yapımcı da(imal eden=üreten de), kiralayanla birlikte kiralanan malın sağlanmasına ilişkin satış sözleşmesini yaptıkları için onlar da finansal kiralama sözleşmesiyle dolaylı da olsa ilgili kimselerdir.
Kiralayan, finansal kiralama yönünden üçlü ilişkinin merkezinde bulunmaktadır.
Gerçekten de, kiralayan hem satıcı hem de kiracı ile hukuki ilişki içinde bulunurken, kiracı ile satıcı veya imal eden bu sözleşmede hukuki yönden birbirlerine yabancı kişilerdir 119. Ancak, uygulamada malın seçiminden teslimine kadar geçen süreçte kiracı ve satıcı sürekli olarak birbiriyle temas, dolayısıyla fiili ilişki içindedirler.
Aşağıda önce sözleşmenin tarafları olarak kiralayan ve kiracı incelenecek, daha sonra da diğer kişiler başlığı altında satıcı, satıcı-kiralayan ve satıcı-kiracı ilişkisi ele alınacaktır.
Finansal Kiralama Sözleşmesinin Sona Ermesi
FFFK. m. 30-33’te finansal kiralama sözleşmesinin sona erme sebepleri ve bunların sonuçları düzenlenmiştir. Ancak, sona erme halleri, bunlarla sınırlı olmayıp, bunlar dışında sözleşme, tarafların anlaşması ile de her zaman sona erdirilebilir.
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nda sözleşmeyi sona erdiren sebepler, olağan sebepler ve olağanüstü sebepler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. FFFK. m. 30’da sözleşmenin olağan sebeplerle kendiliğinden sonra ermesi, m. 31’de ise olağanüstü sebeplerle, özellikle de fesih yoluyla sona ermesi düzenlenmiştir. FFFK m. 32 ve 33’te de sona ermenin sonuçları hükme bağlanmıştır. Aşağıda önce sözleşmenin kendiliğinden sonra ermesi ile bunun sonuçları, sonra da sözleşmenin feshedilerek sona ermesi ve bunun sonuçları incelenmiştir.
Finansal Kiralama Sözleşmesinin Olağan Sona Erme Sebepleri
Finansal kirama sözleşmesinin olağan sebeplerle sona ermesi, FFFK. m.30’da düzenlenmiştir. Söz konusu maddeye göre; sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça sözleşme, sürenin dolması, kiracının ölmesi, fiil ehliyetini kaybetmesi, iflâsı hâllerinde kendiliğinden sonra erer. Aynı şekilde, sözleşme kiracının işletmesinin tasfiye sürecine girmesi nedeniyle de vaktinden önce sona erebilir. Aşağıda, kısaca bu sebepler üzerinde durulacaktır.
Sözleşmenin Sona Ermesi
FFFK. m.30’a göre finansal kiralama sözleşmesi, sözleşmede aksi kararlaştırılmış olmadıkça, belirlenen sürenin dolmasıyla kendiliğinden sona ere.417 Bu durum sözleşmenin kendiliğinden sona ermesinin en önemli nedenidir. Bunun için taraflardan herhangi birinin fesih bildiriminde bulunmasına gerek yoktur. Hemen belirtelim ki, bu hüküm emredici nitelikte bir hüküm olmadığı için taraflar her zaman sözleşmede bunun aksine hükümler koyabilirler.
Kiracının Ölmesi veya Fiil Ehliyetini Kaybetmesi
Kural olarak, sürekli borç ilişkilerinde taraflardan birinin ölmesi sözleşmelerin sona erme sebebi değildir. Ancak, TBK. kişi unsurunun önem kazandığı sürekli borç lişkilerinde, tarafın ölümü halinde, sözleşmenin kendiliğinden sona ereceğini bazen de sözleşmenin olağanüstü fesih ile sona erdirilebileceğini düzenlenmiştir
Kiracının İflas Etmesi
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu, kiracının iflâsını da sözleşmeyi sona erdiren sebepler arasında düzenlemiştir. Gerçekten de, FFFK. m. 30’a göre, sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, kiracının iflâsı hâlinde sözleşme kendiliğinden sona erer.
Kiracının İşletmesinin Tasfiye Sürecine Girmesi
FFFK m. 30/2’ ye göre kiracının tasfiye sürecine girmesi veya tasfiyeye girmeksizin finansal kiralama konusu malın tahsis edildiği işletmesini tasfiye etmesi halinde kiracının talebi üzerine sözleşmede aksine hüküm yoksa sözleşme, süresinden önce
Feshedilebilir.
Finansal Kira Sözleşmesinin Olağanüstü Sebeplerle Feshedilerek Sona Erdirilmesi
FFFK hükümlerine göre taraflardan birinin sözleşmeye aykırı hareket etmesi halinde, diğer tarafa sözleşmeyi feshetme hakkı tanınmıştır. Bu suretle sözleşmeyi fesheden tarafın, sözleşmenin feshine yol açan taraftan ayrıca tazminat isteme hakkı da vardır. FFFK.m.31/1 ve 2’ye göre sürenin sona ermesinden önce temerrüt dolayısıyla veya sözleşmenin sürdürülmesinin çekilmez hal alması nedeniyle taraflardan her biri, kiracı ve kiralayan finansal kiralama sözleşmesini feshedebilir
Finansal Kiralama Sözleşmesinde Şekil Şartı Var Mıdır?
Finansal kiralama sözleşmesini, kira sözleşmesinden ayıran önemli farklılıklar vardır. Şöyle ki; her şeyden önce kira sözleşmesinde şekil özgürlüğü ilkesi geçerli olup, sözleşmenin geçerliliği hiçbir şekil şartına bağlı değilken, finansal kiralama sözleşmesinde tam aksine şekil zorunluluğu ilkesi geçerli olup, sözleşmenin geçerliliği yazılı şekil şartına tabidir.
Finansal Kiralama Sözleşmesine Hangi Mallar Konu Olabilir?
FFFK ‘nun sistematiğinden, yalnız finansman sağlamaya yönelik işlemlerin finansal kiralama olarak kabul edildiği ve finansal kiralama sözleşmesine konu malların da yalnız yatırım malları olabileceği kolayca görülüp anlaşılmaktadır. Bu durumda, kişisel ihtiyaçların giderilmesine ve tüketime yönelik mallar sözleşme konusu olamaz. Dolayısıyla, kişisel ihtiyaçlarını gidermek için hareket eden tüketicilerin finansal kiralama sözleşmesi yapmaları, bu sözleşmede kiracı sıfatıyla yer almaları söz konusu olamaz.
Finansal Kiralama Sözleşmesine Konu Olan Mal İçin Sigorta Şartı Var Mıdır?
FFFK.m. 24/4’e göre;
“Kiralama konusu malın sigorta ettirilmesi zorunludur. Malın kimin tarafından sigorta ettirileceği sözleşmede gösterilir. Sigorta primleri kiracı tarafından ödenir.”
FFFK’nda kiralanan, kiralayan için teminat oluşturduğu için onun sigortalanması zorunlu kılınmıştır. Kanundaki bu düzenlemeyle kiralananın kimin tarafından sigorta ettirileceği konusu tarafların iradesine bırakılmıştır. Sigortayı kimin yaptıracağı hususunun sözleşmeye konulacak bir genel işlem şartı ile kararlaştırılması mümkündür. Buna karşılık ,sigorta primlerini ödeme borcu kiracıya yüklenmiştir.
Finansal Kiralama Sözleşmesinde Kiracı Kira Bedelini Ödemezse Ne Olur?
Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 31/1 hükmüne göre:
“Kiralayan, finansal kiralama bedelini ödemede temerrüde düşen kiracıya verdiği otuz günlük süre içinde de bu bedelin ödenmemesi hâlinde, sözleşmeyi feshedebilir. Ancak, sözleşmede, süre sonunda mülkiyetin kiracıya geçeceği kararlaştırılmış ise, bu süre altmış günden az olamaz. Bir yıl içinde sözleşmede yer alan kira bedellerinden üçünü veya üst üste ikisini zamanında ödememesi nedeniyle ihtara muhatap olan kiracılarla yapılan sözleşmeler kiralayan tarafından feshedilebilir.”
Finansal Kiralama Sözleşmesi Uzatılabilir Mi?
FFFK. m. 30/3’te taraflardan her birinin sürenin bitiminden en az üç ay önce bildirmek kaydıyla, sözleşmenin mevcut veya yeni şartlarla uzatılmasını talep edebileceği hükme bağlanmış olmakla birlikte, maddenin devamında bu uzatmanın ancak tarafların anlaşmasına bağlı olduğu öngörülmüştür.
Taraflar anlaştıktan sonra mevcut sözleşmenin süreye bağlı olmaksızın her zaman, hatta sözleşme süresinin dolmasından sonra da uzatılabileceği göz önünde tutulursa, maddedeki bu hükmün gereksiz olduğu ileri sürülebilir.
Finansal Kiralama Sözleşmesinde Doğabilecek Anlaşmazlıklar
FFFK. m.31 hükmü, hem kiracı hem kiralayana fesih hakkı tanımaktadır. Taraflar arasında uyuşmazlık çıkması halinde, her somut olaya göre yapılacak değerlendirilmede fesih şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği, kiralayanın veya kiracının borca aykırı davranmasının diğer taraf için çekilmez hale gelip gelmediği değerlendirilmelidir.
Finansal Kiralama Sözleşmelerinde Avukat Desteğinin Önemi
Finansal Kiralama Sözleşmeleri, şekil şartına bağlı olmakla birlikte taraflarının haklarının maddelerle korunmasını gerektiren sözleşmelerdir. Leasing yani Finansal Kiralama Sözleşmesi yapılırken Ankara Ticaret ve Şirket Avukatı desteği almak önleyici hukuk hizmeti olarak koruma sağlamaktadır.
