Kirayı Elden Verme Cezası

Kirayı elden verme cezası, 17.10.2024 tarihli Gelir Vergisi Genel Tebliği ile hayatımıza giren bir düzenlemedir. Kira ödemeleri, hem kiracılar hem de ev sahipleri için ciddi önem arz eden bir konudur. Türkiye’de kira sözleşmeleri ve ödemeleri belirli yasal düzenlemelere tabidir. 2024 yılında yürürlüğe giren düzenlemeler ile kira ödemelerinin banka veya PTT aracılığıyla yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Kirayı elden verme cezası, bu zorunluluğa uymayan kiracı ve ev sahiplerine ağır yaptırımlar getiriyor. Bu makalede, kirayı elden vermenin cezai yaptırımları ve dikkat edilmesi gereken diğer konular hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

Kirayı Elden Vermenin Cezaları Nelerdir?

Kirayı elden vermek, Gelir Vergisi Kanunu uyarınca usulsüz bir işlem olarak değerlendirilmektedir. Elden yapılan kira ödemeleri, hem kiracı hem de ev sahibi için cezai yaptırımlara yol açar. 2024 yılında yapılan son düzenlemeler ile birlikte cezaların tutarı şu şekilde belirlenmiştir:

• Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı için en az 20.000 TL ceza kesilir.
• İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ve kazancı basit usulde tespit edilenler için en az 10.000 TL ceza uygulanır.
• Diğer mükellefler için ise en az 5.000 TL ceza kesilir.

Bu cezalar, işleme konu olan kira tutarının %10’u oranında hesaplanır. Ancak, bir takvim yılı içinde kesilecek cezanın toplamı 20 milyon TL’yi geçemez. Yani, ödenmeyen veya usulsüz ödenen kira tutarına göre bu cezalar artış gösterebilir.

Örnek Cezai Durumlar

Örnek 1: Bir mülk sahibi, kiracısına aylık 20.000 TL bedelle konutunu kiralamış ve kirayı elden tahsil etmiştir. Bu durumda, hem kiraya veren hem de kiracı 5.000 TL ceza ödemekle yükümlü olur.

Örnek 2: Eğer kira bedelinin bir kısmı banka yoluyla, bir kısmı elden ödenmişse, ceza yalnızca elden ödenen tutar üzerinden kesilir. Örneğin, 30.000 TL’lik bir kira bedelinin 20.000 TL’si banka yoluyla, 10.000 TL’si ise elden ödenmişse, yalnızca elden ödenen 10.000 TL üzerinden ceza kesilecektir. Bu durumda, hem kiraya veren hem de kiracı için 5.000 TL ceza uygulanır.

Kirayı Elden Verme Durumunda İspat

Kirayı elden verme durumunda ispat, özellikle kiracı ve ev sahibi arasında ortaya çıkabilecek hukuki uyuşmazlıklarda büyük bir sorun haline gelebilir. Kiracının kira ödemesini elden yapması, ödemeyi ispat etme yükümlülüğünü de zorlaştırır. Çünkü elden yapılan ödemelerde resmi bir belge ya da kayıt bulunmadığı için ödeme yapıldığını ispatlamak güçleşir.

Elden kira ödendiğinde, kiracının ödeme yaptığını ispat edebilmesi için mutlaka yazılı bir belge talep etmesi önemlidir. Bu belge, ödeme makbuzu, ödeme çizelgesi veya ev sahibi ile imzalanmış bir tutanak olabilir. Bu tür belgeler, mahkemede kesin delil olarak kabul edilebilir. Eğer kiracı, elden ödeme yaptığında böyle bir belge almamışsa, kira bedelini ödemediği varsayılabilir ve bu durum kiracının tahliyesine kadar gidebilecek sonuçlar doğurabilir.

Ayrıca, elden ödeme yapılan kira ilişkilerinde tanık beyanları da delil olarak kullanılabilir. Ancak bu durum, kira bedelinin veya kira ilişkisinin tutarına göre sınırlı bir etki sağlar. Eğer kira tutarı senetle ispat sınırını aşmıyorsa, tanık deliline başvurulabilir. Ancak, kira bedeli yüksekse veya uzun süreli kira borçları söz konusuysa, tanık delili tek başına yeterli olmayabilir. Bu nedenle, elden ödeme yapmanın hem kiracı hem de ev sahibi açısından hukuki riskler taşıdığını bilmek ve ödemeleri banka veya PTT gibi resmi kanallar aracılığıyla yapmak, hukuki güvence açısından büyük önem taşır.

Elden Kira Ödemesini İspat Etmenin Yöntemleri

• Makbuz Alınması: Kiracılar, her ödeme sonrası ev sahibinden mutlaka yazılı bir makbuz almalıdır. Bu makbuz, ödemenin ispatı açısından en önemli delil niteliğindedir.
• Tanık Kullanımı: Elden kira ödemesi yapılırken, mümkünse üçüncü bir kişinin huzurunda ödeme yapılmalı ve bu kişi ileride tanık olarak kullanılmalıdır.
• Yazılı Belge Düzenleme: Kiracı ve ev sahibi arasında bir ödeme belgesi düzenlenip imzalanabilir. Bu belge, ödemenin yapıldığını ispat etmek için önemli bir yazılı delil niteliği taşır.

Kirayı Elden Verme Neden Yapılmamalıdır?

Kirayı elden verme, hem kiracılar hem de ev sahipleri için çeşitli riskler taşımaktadır. Elden yapılan kira ödemeleri, vergi kaçakçılığına zemin hazırlayabilir ve devletin vergi kaybına uğramasına neden olabilir. Bu durumun tespiti halinde, ilgili taraflar ciddi para cezaları ile karşı karşıya kalabilir. Örneğin, elden ödeme yapan bir kiracı ve kirayı elden alan ev sahibi, yaptıkları her işlem için 5.000 TL’den başlayıp artan miktarlarda özel usulsüzlük cezasına çarptırılabilir.

Ayrıca, elden kira ödemesi yapmak veya almak, kira ilişkisiyle ilgili bir uyuşmazlık durumunda mahkemede delil yetersizliği ile sonuçlanabilir. Banka veya PTT üzerinden yapılan ödemeler kayıt altına alındığı için, taraflar arasında doğabilecek anlaşmazlıklarda bu kayıtlar kesin delil olarak kullanılabilir. Oysa elden yapılan ödemelerde yazılı bir makbuz veya belge bulunmuyorsa, ödeme yapıldığını ispat etmek zorlaşır. Kiracı, kira borcunu ödediğini kanıtlayamazsa, hukuki süreçlerde hak kaybına uğrayabilir.

Resmi kanallar aracılığıyla yapılan kira ödemeleri şeffaflık sağlar ve tarafların haklarını korur. Ayrıca, ekonomik istikrarın korunmasına katkı sağlar. Kira ödemelerinin kayıt altına alınması, devletin vergi gelirlerini düzenli olarak tahsil etmesine ve vergi adaletinin sağlanmasına yardımcı olur. Elden yapılan ödemeler ise bu süreci olumsuz etkileyebilir, vergi gelirlerinde ciddi kayıplara yol açabilir. Kirayı elden verme aşağıdaki sebeplerden dolayı önerilmez:

Vergi Kaybı ve Cezai Yaptırımlar

Elden kira ödemeleri, vergi kaçakçılığına yol açan en yaygın uygulamalardan biridir. Türkiye’deki vergi düzenlemelerine göre, kira ödemelerinin banka veya PTT gibi resmi kanallar üzerinden yapılması zorunludur. Bu zorunluluğun ihlal edilmesi, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından tespit edildiğinde, hem ev sahibi hem de kiracı ağır cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Elden yapılan kira ödemeleri beyan edilmediğinde, ev sahibi kira gelir vergisini ödememiş sayılır ve vergi kaçakçılığı suçu işlenmiş olur. Bu durumda, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355. maddesi uyarınca her iki taraf da özel usulsüzlük cezasına tabi tutulur.

Örneğin, elden yapılan kira ödemesi sonucunda, birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı için 20.000 TL, ikinci sınıf tüccarlar ve defter tutan çiftçiler için 10.000 TL, diğer kişiler için ise 5.000 TL’den az olmamak kaydıyla işleme konu tutarın %10’u oranında özel usulsüzlük cezası uygulanır. Bir takvim yılı içerisinde kesilebilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı ise 20 milyon TL’yi geçemez. Bu cezai yaptırımlar, kira ödemelerinin şeffaf ve kayıtlı bir şekilde yapılmasını teşvik etmektedir.

Şeffaflık ve Hukuki Güvence

Kira ödemelerinin banka veya PTT aracılığıyla yapılması, hem kiracılar hem de ev sahipleri için şeffaf bir sürecin oluşmasına katkı sağlar. Resmi ödeme kanalları, her iki tarafın haklarını koruma altına alır ve herhangi bir uyuşmazlık durumunda ödeme ispatı sağlar. Kiracı ödemesini banka üzerinden yaptığı zaman, banka dekontu veya hesap hareketleri gibi resmi belgeler, kira ödendiğinin kanıtı olarak mahkemede delil niteliği taşır.

Elden kira ödeme durumlarında ise ödeme yapıldığını kanıtlamak zor olabilir. Kira ödemesini ispatlayamayan kiracılar, ev sahibi ile yaşadıkları hukuki uyuşmazlıklarda mağduriyet yaşayabilir. Bu nedenle, her iki taraf için hukuki güvencenin sağlanabilmesi adına, kira ödemelerinin mutlaka resmi kanallardan yapılması gerekmektedir. Bu şekilde, hem kiracı hem de ev sahibi için şeffaf bir kira ilişkisi kurulmuş olur ve olası hukuki süreçlerde koruma sağlanır.

Ekonomik İstikrar

Kira ödemelerinin resmi ödeme kanalları üzerinden yapılması, sadece bireysel hakların korunmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda devletin vergi gelirlerini de korur. Kayıt dışı ekonominin önlenmesinde önemli bir rol oynayan bu düzenleme, ekonomik faaliyetlerin daha şeffaf bir şekilde yürütülmesine olanak tanır. Elden yapılan kira ödemeleri, vergi kaçırma gibi olumsuz sonuçlara yol açabilirken, banka veya PTT aracılığıyla yapılan ödemeler, devletin vergi gelirlerini artırarak ekonomik istikrarı güçlendirir.

Ayrıca, resmi ödeme kanalları sayesinde devlet, kira gelirlerini denetleme ve izleme olanağı bulur. Bu da devletin vergi toplama süreçlerini daha verimli bir şekilde yönetmesine ve kayıt dışı faaliyetlerle mücadele etmesine yardımcı olur. Böylece, kira gelirleri üzerinden alınan vergiler, devlet bütçesine önemli bir katkı sağlar ve kayıt dışı ekonominin olumsuz etkileri azaltılır.

Kirayı Elden Verme Cezası

Kira ödemelerine ilişkin mevzuatlar, ekonomik koşullara ve yasal ihtiyaçlara göre sürekli olarak güncellenmektedir. Son olarak 2024 yılında yapılan düzenlemeyle kira ödemelerinin yalnızca banka ve PTT üzerinden yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu değişiklikle birlikte, elden kira ödemesi yapan kişilere uygulanan cezalar artırılmıştır. Kiraya verme cezasını bir örnekle açıklayalım:

Sahibi olduğu konutu kısa süreli olarak günlük, haftalık veya aylık olarak kiraya veren ve bu faaliyeti nedeniyle işletme hesabı esasına göre defter tutan ticari kazanç mükellefi (M), 2024 yılının Ekim ayında on beşer günlük konaklayan müşterileri (N) ve (O)’nun her birinden 60.000 TL hizmet bedelini peşin olarak elden tahsil etmiştir.

Bu durumda, elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, kiraya veren ticari kazanç mükellefi (M)’ye 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendine göre, müşteri (N) ve (O)’ya ise ayrı ayrı olmak üzere 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Buna göre; kiraya veren (M)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden tahsil ettiği 60.000 TL kira tutarlarının %10’u oranında hesaplanan (60.000 TLx0,10=) 6.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı 10.000 TL’nin altında kaldığından toplamda iki işlem için (2×10.000=) 20.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Enflasyonun Etkisi

Yüksek enflasyon dönemlerinde, kira bedelleri ve ödemelerin düzenlenmesi yeniden gündeme gelebilir. Bu nedenle, kiracı ve ev sahiplerinin kira sözleşmelerini sık sık gözden geçirmesi önerilir.

Pandemi Sürecinde Kira Ödemeleri

COVID-19 pandemisi, kira ödemelerinde de bazı sorunlar yaratmıştır. Birçok kiracı, ekonomik zorluklar nedeniyle kira ödemelerinde sorun yaşamış ve devletin getirdiği bazı geçici düzenlemelerle desteklenmiştir.

Kirayı Elden Verme Cezası Konusunda Sıkça Sorulan Sorular

Kira ödemesi elden yapılırsa ceza kime kesilir?

Elden kira ödemesi yapıldığında hem kiracı hem de ev sahibi cezai yaptırıma tabi tutulur. Ödemenin banka veya PTT yoluyla yapılmaması halinde her iki taraf da ceza ödemek zorunda kalır. Cezalar işleme konu tutarın %10’u kadar hesaplanır ve her iki tarafa da uygulanır.

Kira ödemelerimi banka yerine PTT üzerinden yapabilir miyim?

Evet, kira ödemelerinizi PTT üzerinden yapabilirsiniz. Bankalar ve PTT kanalıyla yapılan tüm ödemeler, yasal olarak geçerli kabul edilir ve tevsik yükümlülüğünü yerine getirir. Bu şekilde ödeme yaparak cezadan kurtulmuş olursunuz.

Elden kira ödemesi yapmam hâlinde ceza alır mıyım?

Evet, kira bedelinin elden ödenmesi halinde hem kiracı hem de ev sahibi ceza alır. Ceza, ödeme tutarının %10’u kadar olup, asgari tutarlar üzerinden hesaplanır. Ödeme miktarına göre cezalar da artış gösterebilir.

Elden kira ödemenin ispatı nasıl yapılır?

Elden yapılan kira ödemelerinde mutlaka makbuz alınmalıdır. Eğer yazılı bir belge yoksa, tanık beyanları ile ispat yapılabilir ancak bu oldukça zordur. Kira ödemelerinin resmi kanallar üzerinden yapılması bu nedenle büyük önem taşır.

Kira sözleşmelerinde nelere dikkat edilmelidir?

Kira sözleşmeleri yapılırken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, kira bedelinin nasıl ödeneceğidir. Sözleşmede kira ödemelerinin banka veya PTT aracılığıyla yapılacağı açıkça belirtilmelidir. Ayrıca kira sözleşmesinde kira bedeli, ödeme tarihleri ve tarafların hak ve sorumlulukları net bir şekilde düzenlenmelidir.

Kirayı Elden Verme Cezasının Sonucu

Kiranın elden (banka veya PTT haricinde) ödenmesi yasaklandı!

17/10/2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği ile;

• • Kira ödemelerinin banka veya PTT aracılığıyla yapılması zorunlu hale getirildi.

• • Ödemelerin bu kanalla yapıldığı hususu bu kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilebilecek. Buna aykırı davrananlara tebliğin 3. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası uygulanacaktır.

• • Söz konusu zorunluluk günlük veya haftalık olarak kiralamalarda da uygulanacaktır.

• • Ceza hükmü hem kiraya verene hem de kiralayana uygulanacaktır.

• Örneğin gelir vergisi mükellefi olan kiraya veren, gelir vergisi mükellefiyeti bulunmayan kiracıya konutunu 20.000 TL bedelle kiralamış ve bir aylık ödemeyi elden almışsa, 5.000 TL özel usulsüzlük cezasına tabi olacaktır. – Banka veya PTT kanalıyla yapılan ödeme kısmi ise, örneğin 30.000 TL’lik kiranın 20.000’i banka kanalıyla 10.000’i de elden ödenmişse, özel usulsüzlük cezası elden ödenen meblağ dikkate alınarak kesilecektir.