TCK 215 Suçu ve Suçluyu Övme Nedir?
TCK Madde 215, işlenmiş suçu veya suçluyu alenen övmeyi cezalandırır. 3 unsur: alenen övme, kamu düzeni açısından açık ve yakın tehlike, 2 yıla kadar hapis. Sadece övme yeterli değil, somut tehlike şart. Yargıtay: Tehlike ispatlanmazsa beraat.
TCK 215 | Suçu ve Suçluyu Övme Suçu
TCK Madde 215, Türk Ceza Kanunu’nda işlenmiş bir suçu veya suçluyu alenen övmeyi suç olarak tanımlar. Ancak bu suçun oluşması için sadece övgü sözleri yeterli değildir. Övgünün ayrıca kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlike yaratması gerekir.
Bu madde, ifade özgürlüğü ile kamu düzeni arasındaki hassas dengeyi korumayı amaçlar. Yargıtay içtihatlarında vurgulandığı üzere, somut tehlike unsuru maddi vakıalarla kanıtlanmadıkça mahkumiyet verilemez. Eleştiri, haber verme, düşünce açıklama gibi ifade özgürlüğü kapsamındaki eylemler bu suç kapsamına girmez.
TCK Madde 215 Tam Metni (5237 Sayılı Kanun)
Suçu ve suçluyu övme
Madde 215- (1) İşlenmiş olan bir suçu veya işlemiş olduğu suçtan dolayı bir kişiyi alenen öven kimse, bu nedenle kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması hâlinde, iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
TCK 215 Suçunun Unsurları
TCK 215’in oluşması için 3 temel unsur bir arada bulunmalıdır:
1. Övme (İşlenmiş Suç veya Suçlu)
İki alternatif konu vardır:
- İşlenmiş bir suçu övme: “X eylemi çok haklıydı, doğru yaptılar”
- Suçluyu övme: “Y kişisi kahraman, cesur adam”
2. Aleniyet (Açıklık, Topluma Yönelik Olma)
“Alenen” kavramı kritik öneme sahiptir:
- Belirsiz sayıdaki kişiye ulaşabilir nitelikte olmalı
- Kamuya açık yerde, sosyal medyada, basında yapılmalı
- Kapalı ortamda sınırlı kişilere yapılan övgü aleni değildir
3. Kamu Düzeni Açısından Açık ve Yakın Tehlike
Bu unsur en kritik ve en zor ispat edilen unsurdur:
- Açık tehlike: Net, somut, belirgin olmalı
- Yakın tehlike: Şu anda veya çok yakın gelecekte gerçekleşebilir olmalı
- Kamu düzeni: Toplumsal barış, güvenlik, asayiş bozulabilecek durumda olmalı
Tehlike Nasıl Değerlendirilir?
Yargıtay, tehlikeyi değerlendirirken şu kriterlere bakar:
- Olay koşulları: Övgünün yapıldığı durum, ortam
- Yer: Nerede yapıldı? (Miting alanı, sokak, sosyal medya)
- Zaman: Ne zaman yapıldı? (Olaydan hemen sonra mı, yıllar sonra mı)
- Hedef kitle: Kime ulaştı? (Geniş kitle mi, sınırlı grup mu)
- İfade tarzı: Nasıl söylendi? (Teşvik edici mi, sadece beğeni mi)
- Etki: Toplumda suç işlemeye yöneltme ihtimali var mı?
TCK 215 Ceza Miktarı
Adli para cezasına çevrilebilir
TCK 215 Yargıtay Beraat ve Bozma Kararları
TCK 215 uygulamasında Yargıtay’ın belirlediği önemli ilkeler ve kararlar:
1. Somut Tehlikenin Varlığı Kanıtlanmadıkça TCK 215 Oluşmaz – Beraat Kararı Verilmelidir
Yargıtay Ceza Genel Kurulu bu kararında, TCK 215 kapsamında mahkûmiyet için yalnızca suçun veya suçlunun övüldüğüne ilişkin sözlü ya da yazılı ifadelerin yeterli olmadığını vurgulamıştır. Suçun oluşması için ayrıca bu fiilin “açık ve yakın bir tehlike” doğurması gerektiği belirtilmiş, bu tehlikenin de maddi vakıalarla somut şekilde ortaya konulmasının zorunlu olduğu ifade edilmiştir. Kararda, sanığın ifadelerinin kamu düzeni açısından bir tehlike yaratıp yaratmadığının olay koşulları, yer, zaman, hedef kitle ve ifade tarzı bakımından değerlendirildiği; ancak somut olayda bu unsurların hiçbirinin gerçekleşmediği tespit edilmiştir. Övgü içerikli sözlerin toplumu suça teşvik edecek nitelikte olmadığı, açıklamaların düşünce açıklaması sınırlarını aşmadığı ve kamu düzeni bakımından bir tehdit oluşturmadığı gerekçesiyle mahkemenin mahkûmiyet hükmü hukuka aykırı bulunmuştur. CGK bu nedenle beraat kararı verilmesi gerektiğini vurgulamıştır.
2. Suçun Övülmesi Tek Başına Yeterli Değildir; Kamu Düzenine Tehlike İncelenmeden Verilen Mahkûmiyet Bozulmalıdır
Bu kararda Yargıtay 8. Ceza Dairesi, yerel mahkemenin yalnızca “sanığın övgü mahiyetinde sözler söylediği” gerekçesiyle mahkûmiyet hükmü kurmasını eksik inceleme olarak değerlendirmiştir. Daireye göre, TCK 215’in uygulanabilmesi için övgü niteliğindeki sözlerin toplumda suç işlemeye yöneltme ihtimali taşıması, kamu barışını bozma tehlikesi yaratması veya toplumsal infiale yol açabilecek bir atmosfer oluşturması gerekir. Oysa dosyada sanığın ifadelerinin sınırlı bir topluluk arasında, kendi düşüncesini açıklama niteliğinde olduğu; bu sözlerin topluma yayılma ihtimali ya da suç işlemeye yöneltici etkisinin bulunmadığı ifade edilmiştir. Yerel mahkemece tehlike analizinin yapılmaması, somut olayın özellikleri değerlendirilmeden yalnızca ifadelerin içerik bakımından övme niteliği taşıdığı gerekçesiyle mahkûmiyet kurulması hukuka aykırı bulunmuş, kararın bozulması gerektiği belirtilmiştir.
3. Aleni Olmayan Ortamda Yapılan Açıklamalar Suç Oluşturmaz; Aleniyet Unsuru Yoksa Beraat Verilmelidir
Kararda Yargıtay, TCK 215’in maddi unsurlarından biri olan “aleniyet” unsurunun gerçekleşebilmesi için açıklamanın belirsiz sayıdaki kişiye ulaşabilir nitelikte olması gerektiğini vurgulamıştır. Sanığın söz konusu ifadeleri kapalı bir alanda, sınırlı sayıdaki kişiler arasında ve umuma açık olmayan bir ortamda söylediği tespit edilmiştir. Yargıtay, bu tür ortamların hukuken “aleniyet” sayılmayacağını; bu nedenle açıklamaların ne topluma yayılma potansiyeli bulunduğunu ne de kamu düzeni açısından tehlike yaratabilecek bir etki oluşturduğunu belirtmiştir. Ayrıca mahkemenin sanığın sözlerinin bağlamını değerlendirmediği, ifadelerin bir tartışma sırasında ve spontane şekilde söylendiği hâlde bunların övgü olarak kabul edilmesinin hukuka uygun olmadığı vurgulanmıştır. Tüm bu nedenlerle sanığın eyleminin suçun unsurlarını oluşturmadığı, dolayısıyla beraat kararı verilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
4. Haber Verme ve Bilgilendirme Amacıyla Yapılan Açıklamalar TCK 215 Kapsamına Girmez – Mahkûmiyet Bozulmalıdır
Bu karar, özellikle basın özgürlüğü ile TCK 215’in uygulama alanı arasındaki sınırı ortaya koymaktadır. Yargıtay, gazetecilik faaliyeti kapsamında yapılan paylaşımlarda failin kastının belirleyici olduğunu vurgulamıştır. Somut olayda sanığın, bir suçlunun işlediği eylemleri haberleştirirken kullandığı ifadelerin övgü değil, olayın kamuoyuna aktarılması amacıyla yapılan haber niteliğinde olduğu belirlenmiştir. Daire, haber içeriklerinin tek başına “övme” olarak nitelendirilemeyeceğini; övgü kastı iddiasının somut olgularla desteklenmesi gerektiğini, aksi hâlde ifade özgürlüğünün ihlal edilmiş olacağını belirtmiştir. Yerel mahkemenin bu değerlendirmeyi yapmaksızın mahkûmiyet hükmü kurması hukuka aykırı görülmüş ve bozma gerektiği ifade edilmiştir. Yargıtay ayrıca kamu düzeni açısından tehlike oluşturacak bir yön de bulunmadığını vurgulamıştır.
5. Slogan Atılması veya Alkış Tek Başına Suçu Oluşturmaz; Somut Tehlike Yoksa Mahkûmiyet Bozulmalıdır
Yargıtay bu kararında bir yürüyüş sırasında atılan sloganların, tek başına TCK 215 kapsamında suç oluşturamayacağını detaylı biçimde açıklamıştır. Daireye göre, toplu etkinliklerde kullanılan sloganlar çoğu zaman duygusal tepki niteliği taşır ve her olayda suçu övme kastını göstermez. Somut olayda sloganların doğrudan bir suçluyu yüceltme amacı taşımadığı, daha çok protesto mahiyetinde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca sloganların kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlike yaratmadığı, herhangi bir kitlesel harekete yol açmadığı, toplumu suça yönlendirmediği de vurgulanmıştır. Yerel mahkemenin bu unsurları değerlendirmeksizin mahkûmiyet kararı vermesi, suçun maddi unsurunun eksik incelendiğini göstermektedir. Bu nedenle Yargıtay, kararın bozulması gerektiğini belirtmiştir.
6. Eleştiri Niteliğindeki Açıklamalar Suçu Övme Sayılamaz – Mahkûmiyet Bozulmalıdır
Sanığın sosyal medyada yaptığı paylaşımda, belirli bir örgüt mensubunun işlediği suçun toplumsal ve siyasi boyutlarını tartıştığı, ancak sözlerinde doğrudan övme veya meşrulaştırma kastı taşımadığı anlaşılmıştır. Yargıtay, ifade özgürlüğü kapsamında kalan “eleştirel, sorgulayıcı ve tartışmaya yönelik açıklamaların” TCK 215 kapsamında değerlendirilemeyeceğini vurgulamıştır. Suçun oluşabilmesi için failin kastının suçu veya suçluyu toplum gözünde olumlu göstermek ve bunu teşvik etmek yönünde olması gerektiği, oysa sanığın paylaşımının bir düşünce açıklaması olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, paylaşımın kamu düzeni bakımından açık ve yakın bir tehlike doğurduğuna dair hiçbir delile yer verilmediği, yerel mahkemenin yalnızca paylaşımın içeriğine dayanarak mahkûmiyet kurmasının hukuka aykırı olduğu ifade edilmiştir. Bu nedenle hükmün bozulması gerektiği belirtilmiştir.
7. Anlık Öfke ile Söylenen Sözler Övme Kastını Göstermez – Beraat Kararı Verilmelidir
Somut olayda sanık, gözaltına alınırken kolluk görevlilerine yönelik bir tartışma sırasında, geçmişte işlediği bir suç nedeniyle cezaevinde bulunan bir akrabasını “haklı” olarak nitelendiren sözler sarf etmiştir. Yargıtay, bu tür anlık, bağlamı tartışma olan ifadelerde failin suçu övme kastının bulunmadığını, sözlerin bir savunma veya duygusal tepki niteliği taşıdığını belirtmiştir. Kararda, TCK 215’in uygulanabilmesi için failin bilinçli ve aleni bir biçimde topluma yönelik övücü bir açıklama yapması gerektiği vurgulanmış; olayda sanığın sözlerinin ne aleni olduğu, ne de toplumu suça yöneltebilecek somut tehlike oluşturduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle mahkûmiyet hükmünün isabetsiz olduğu, sanık hakkında beraat kararı verilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
8. Sosyal Medyada Paylaşılan Haber ve Fotoğrafın Yorumsuz Olarak Aktarılması Suçu Oluşturmaz – Mahkûmiyet Bozulmalıdır
Sanığın bir suçlunun fotoğrafını, herhangi bir övgü, destek veya teşvik içeren ibare kullanmadan sosyal medyada paylaşması üzerine hakkında TCK 215’ten dava açılmıştır. Yerel mahkeme paylaşımın “örtülü övgü” olduğunu değerlendirerek mahkûmiyet hükmü kurmuştur. Yargıtay ise, haber değeri olan bir fotoğrafın yorumsuz şekilde paylaşılmasının tek başına suç teşkil etmeyeceğini, failin övme kastının somut verilere dayanılarak ortaya konulması gerektiğini belirtmiştir. Somut olayda sanığın paylaşımının, suçluyu toplum gözünde meşru gösterme amacı taşımadığı, paylaşımın ulaşacağı kitle ve bağlam bakımından kamu düzeni açısından açık ve yakın tehlike doğurmadığı ifade edilmiştir. Bu nedenle yerel mahkemenin mahkûmiyeti “varsayımlara dayalı” olduğu gerekçesiyle isabetsiz bulunmuş ve kararın bozulması gerektiği belirtilmiştir.
Sıkça Sorulan Sorular (15 SSS)
1. TCK 215 cezası ne kadar?
2 yıla kadar hapis cezası. Mahkeme, cezayı adli para cezasına çevirebilir veya erteleyebilir.
2. TCK 215 şikayete tabi mi?
Hayır, re’sen takip edilir. Şikayet gerektirmez, cumhuriyet savcılığı doğrudan soruşturma başlatabilir.
3. Sadece övgü sözleri yeterli mi?
Hayır, yeterli değil! Ayrıca “kamu düzeni açısından açık ve yakın tehlike” unsuru gerekir. Yargıtay’a göre bu tehlike maddi vakıalarla kanıtlanmalıdır.
4. Sosyal medyada paylaşım TCK 215 mi?
Sadece paylaşım yeterli değil. Övgü kastı ve somut tehlike unsuru aranır. Yorumsuz haber paylaşımı suç değildir (Yargıtay 2021).
5. Aleniyet unsuru nedir?
Belirsiz sayıda kişiye ulaşabilir nitelikte olmalı. Kapalı grup, arkadaş ortamı, sınırlı kişiler arasında yapılan övgü aleni değildir.
6. Haber yapmak övmek midir?
Hayır! Yargıtay, haber verme ve bilgilendirme amacıyla yapılan açıklamaların TCK 215 kapsamına girmediğini vurgular.
7. Slogan atmak TCK 215 mi?
Tek başına değil. Yargıtay, sloganların çoğu zaman duygusal tepki olduğunu, somut tehlike yoksa suç oluşmayacağını belirtir.
8. Eleştiri övme sayılır mı?
Hayır. Eleştirel, sorgulayıcı, tartışmaya yönelik açıklamalar ifade özgürlüğü kapsamındadır, övme değildir.
9. Kamu düzeni tehlikesi nasıl ispatlanır?
Yargıtay 6 kriter belirler:
• Olay koşulları
• Yer
• Zaman
• Hedef kitle
• İfade tarzı
• Topluma etkisi (suça yönlendirme, kitlesel hareket)
10. Anlık öfkeyle söylenen sözler suç mu?
Hayır. Yargıtay, tartışma sırasında spontane söylenen sözlerin övme kastı taşımadığını belirtir.
11. TCK 215’te etkin pişmanlık var mı?
Hayır. Etkin pişmanlık hükmü yoktur.
12. Fotoğraf paylaşmak suç mu?
Yorumsuz paylaşım suç değil. Yargıtay 2021 kararına göre, övgü, destek, teşvik içeren ibare yoksa suç oluşmaz.
13. TCK 215 beraat kararları nelerdir?
Yargıtay beraat nedenleri:
• Somut tehlike kanıtlanmamış
• Aleniyet unsuru yok
• Haber verme amaçlı
• Eleştiri niteliğinde
• Anlık öfke/tartışma
• Yorumsuz paylaşım
14. TCK 215 ve ifade özgürlüğü?
Yargıtay, ifade özgürlüğüne öncelik verir. Övgü iddiası somut delillerle kanıtlanmadıkça mahkumiyet olmaz.
15. TCK 215 zamanaşımı ne kadar?
8 yıl. Suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıl sonra zamanaşımı işler.
TCK 215 Dava Süreci ve Yaptırımlar
Soruşturma
TCK 215 re’sen takip edilir:
- Cumhuriyet savcılığı doğrudan soruşturma başlatır
- Şikayet gerekmez
- İfadeler, sosyal medya kayıtları, tanık beyanları toplanır
- Somut tehlike unsuru araştırılır
Kovuşturma
- Savcılık iddianame düzenler
- Mahkeme yargılama yapar
- Mahkeme tehlike unsurunun varlığını değerlendirir
- Tehlike yoksa beraat kararı verilir
Ceza ve İndirimler
| Durum | İndirim |
|---|---|
| Etkin pişmanlık | Yok |
| Teşebbüs | Yok (hareket suçu) |
| İyi hal | 1/6 indirim |
| Takdiri indirim | Evet (mahkeme kararı) |
Hapis Cezasının Ertelenmesi
Ertelen ebilir (2 yıl veya daha az):
- Daha önce hapis cezası almamış olmalı
- Mahkeme suçun bir daha işlenmeyeceğine kanaat getirmeli
- Erteleme süresi: 5 yıl
Adli Para Cezasına Çevirme
- Mahkeme, hapis cezasını adli para cezasına çevirebilir
- 1 gün = 20-100 TL
🔗 İlgili Diğer Suçlar
- TCK 214 – Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik
- TCK 216 – Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama
- TCK 217 – Müesseseseyi Tahkir
- TCK 218 – Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini Aşağılama
- TCK 220 – Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma
- TMK 301 – Terörle Mücadele Kanunu
İlgili Anahtar Kelimeler
TCK 215 Davalarında Hukuki Destek
TCK 215 suçu ve suçluyu övme davalarında, somut tehlike unsurunun ispatlanması kritik öneme sahiptir. Hem mağdur hem de sanık olarak haklarınızı korumak için uzman ceza avukatı desteği almalısınız. Yargıtay kararlarına uygun savunma stratejisi gereklidir.
📞 0 (312) 215 55 15
📧 info@ayboga.av.tr
Ankara merkezli olarak tüm Türkiye’ye ceza hukuku ve ifade özgürlüğü davalarında danışmanlık hizmeti vermekteyiz.
