Güvence Bedeli (Kefaletle Serbest Kalma)

Güvence Bedeli (Kefaletle Serbest Kalma) Nedir?

Güvence bedeli, diğer adıyla kefaletle serbest kalma, ceza yargılamasında şüpheli veya sanığın tutuklanması yerine belirli bir meblağ ödeyerek serbest kalmasına olanak tanıyan adli kontrol yöntemlerinden biridir. Suç şüphesi altındaki kişi, soruşturma veya kovuşturma sürecinde cezaevine girmeksizin, belirlenen güvence bedelini ödeyerek tutuksuz yargılanabilir. Bu uygulama, suçluluk veya masumiyet kararı verilmeden önce kişiyi tutuklamaya alternatif olarak kullanılan bir yöntemdir ve hukuki süreçler boyunca kamusal düzenin korunmasını sağlar.

Güvence Bedeli ve Kefaletle Serbest Kalma Kavramı

Güvence bedeli, şüpheli veya sanığın usul işlemleri ve para cezalarını güvence altına almak amacıyla mahkemece belirlenen parayı ödemesi karşılığında tutuksuz yargılanmasına olanak tanıyan bir adli kontrol tedbiridir. Suçlu olma şüphesi taşıyan kişinin, güvence bedelini ödemesi koşuluyla özgürlüğü sağlanmakta ve yargılama sürecinde hapis cezası uygulanmadan cezaevi dışında kalması temin edilmektedir.

Mevzuatta Güvence Bedeli

Güvence bedeli, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 109. ve 113. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu yasal çerçevede güvence bedeli, şüpheli veya sanığın tüm usul işlemlerine katılması, kamusal giderlerin ve para cezalarının ödenmesini güvence altına alan bir uygulamadır. Özellikle CMK’nın 113. maddesi, güvence bedelinin hangi yükümlülükleri karşılayacağını ve bu bedelin hangi hallerde geri verileceğini açıkça düzenlemektedir.

Güvence (Kefalet) Bedeline Hangi Mahkeme Hükmeder?

Soruşturma aşamasında kefaletle serbest kalma kararı verme yetkisi Sulh Ceza Hakimliği’ne aittir. Kovuşturma aşamasında ise bu kararı, davaya bakan ceza mahkemesi verir. Cumhuriyet savcısının talebi üzerine ya da yargılama sırasında mahkeme re’sen kefaletle serbest kalma kararı verebilir. Mahkeme, şüpheli veya sanığın parasal durumuna göre güvence bedelini ve ödeme koşullarını belirler.

Güvence (Kefalet) Bedeli Yatırılmasına Karar Verme Şartları

Güvence bedelinin uygulanabilmesi için bazı koşulların varlığı gerekmektedir. Bunlar:

1. Kuvvetli Suç Şüphesi: Şüpheli hakkında kuvvetli suç şüphesinin varlığı şarttır.
2. Tutuklama Nedeni: Tutuklamaya karar verilmesini gerektiren bir neden bulunmalıdır. Ancak, tutuklama yerine güvence bedeli uygulanabilir.
3. Savcı Talebi: Cumhuriyet savcısının açık talebiyle kefalet uygulanması mümkündür.

Güvence (Kefalet) Bedeli Neyin Teminatıdır?

Güvence bedeli, şüphelinin yargılama sürecinde kaçmaması, usul işlemlerine katılması ve hükmün infazını sağlamaya yönelik bir güvence sağlar. Aynı zamanda, suçtan doğan zararların giderilmesi, kamusal giderlerin karşılanması ve para cezalarının ödenmesi gibi yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır.

Hangi Suçlarda Kefalet (Güvence) Bedeli Yatırılması Kararı Verilebilir?

Kefaletle serbest kalma uygulaması tüm suçlar için geçerli olsa da, en yaygın olarak uygulandığı suçlar şunlardır:

• Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (TCK md.76, 77, 78),
• Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80)
• Kasten adam öldürme suçu (TCK md.81, 82, 83),
• Kasten yaralama (madde 86, fıkra 3, bent b, e ve f)),
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama (TCK md.87),
• Kadına karşı işlenen kasten yaralama suçu.
• Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçu
• İşkence suçu (TCK md.94, 95),
• Cinsel saldırı suçu (TCK md.102 -birinci fıkra hariç-),
• Çocukların cinsel istismarı(TCK md.103),
• Hırsızlık Suçu (TCK m.141, 142),
• Gasp Suçu (TCK m.148,149),
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (TCK md. 188),
• Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (TCK md.220 -iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç-),
• Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (TCK md. 302, 303, 304, 307, 308),
• Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (TCK md.309, 310, 311, 312, 313, 314, 315),
• 6136 s. Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun’da silah kaçakçılığı (m.12) suçları,
• 4389 s. Bankalar Kanunu’nda zimmet (m.22/3-4) suçu,
• 4926 s. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar,
• 2863 s. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nda (m.68, 74) suçları,
• 6831 s. Orman Kanunu’nda kasten orman yakma (m.110/4-5) suçları,
• 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33. maddesinde sayılan suçlar,
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun md. 7/3’te belirtilen suçlar.

Güvence (Kefalet) Bedeline İtiraz Edilebilir mi?

Adli kontrol kararlarına olduğu gibi, kefaletle serbest kalma kararına da itiraz edilebilir. İtiraz süresi, kararın öğrenilmesinden itibaren iki haftadır. İtirazlar, kararı veren hakim veya mahkemeye sunularak yapılır ve dosya, itirazı inceleyecek yetkili mercilere gönderilir.

Güvence Bedelinin Geri Verilmesi (İadesi)

Şüpheli veya sanık, tüm usul işlemlerine ve yükümlülüklere uygun davrandığında güvence bedelinin bir kısmı iade edilir. Hükümlülük verilmediği veya beraat kararı çıktığı durumlarda, güvence bedelinin iade edilmesi öngörülmüştür. Ancak, yükümlülüklere uymayan sanıkların bedeli hazineye irad kaydedilir.

Kefaletle Serbest Kalma (Güvence Bedeli) Yargıtay Kararları

1. Güvence Bedelinin Geri Verilmesi
Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2022/6428 E., 2022/6465 K. sayılı kararında, sanığın tutuklanmasının kendi kusurundan kaynaklanmadığı durumlarda güvence bedelinin Hazine’ye irad kaydedilmemesi gerektiği vurgulanmıştır.

2. Sanıklar Tarafından Soruşturma Aşamasında Yatırılan Güvence Bedeli
Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2021/14100 E., 2021/17104 K. sayılı kararında, soruşturma sırasında yatırılan güvence bedelinin iadesine karar verilmiştir.

3. Güvencenin Hazineye İrat Kaydedilmesi İnfaz İşlemidir
Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2020/6164 E., 2021/907 K. sayılı kararda, güvence bedelinin hangi yükümlülükleri karşılayacağı açıkça belirtilmediği durumlarda Hazine’ye irad kaydedilmesinin yanlış olduğu ifade edilmiştir.

4. Kefalet Bedelinin Faiziyle Geri Verilmesi
Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2016/5289 E., 2017/7536 K. sayılı kararında, kefaletin yatırıldığı tarihten itibaren faiziyle birlikte geri verilmesi gerektiğine hükmedilmiştir.

5. Zorunlu Müdafiye Ödenen Ücretin Güvence Bedelinden Alınmaması
Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2014/39312 E., 2019/116 K. sayılı kararında, zorunlu müdafiye ödenen ücretlerin güvence bedelinden karşılanamayacağına karar verilmiştir.

Güvence Bedeli ve Kefalet Davalarında Avukat Desteğinin Önemi

Kefaletle serbest kalma süreçleri son derece karmaşıktır ve hukuki bilgi birikimi gerektirir. Bu noktada Avukat Çağrı Ayboğa gibi tecrübeli bir avukatın desteği, sanıkların haklarını en iyi şekilde savunmak ve adil bir yargılama süreci elde etmek açısından kritik öneme sahiptir. Kefalet uygulamaları esnasında hatalı kararların önlenmesi, güvence bedelinin doğru belirlenmesi ve gerekli itirazların yapılabilmesi için profesyonel avukat desteği gereklidir.