Kaçakçılık Suçu ve Cezası

Türk Dil Kurumunun güncel Türkçe sözlüğünde “bir devletin yasalarına karşı gelerek yapılan ticaret” şeklinde tanımlanan kaçakçılık, çalışma konusu göz önüne alındığında çok daha geniş bir çerçeveyi ifade etmektedir.

Ticaret kavramının akıllara getirdiği ve uygulamaya yansıyan eylemsel niteliği, ulusal mevzuat da dikkate alındığında kaçakçılık kavramının sınırlarını çizmek bakımından yetersiz kalmakta ve bu kapsamda Türk Dil Kurumunun yukarıda atıf yapılan tanımı tarafımızca yüzeysel karşılanmaktadır. Çalışmamızda 5607 Sayılı Kaçakçılık Kanunu kapsamındaki suçlar değerlendirilmiştir.

Kaçakçılık Suçu Nedir?

5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında kaçakçılık fiilleri ithalat ve ihracat kaçakçılığı olarak iki kısımda ele alınmıştır. Bu fiillere uygulanacak yaptırımlar da suçlar ve kabahatler şeklinde tasnif edilmiştir.

Kaçakçılık suçları ekonomik suçlar kategorisinde yer alan suçlardandır. Bu çerçevede ekonomik suç, kayıt altına alınamayan, kamu otoritesi tarafından kontrol edilmeyen, kamu düzenini korumayı amaçlayan nitelik taşımakta ve cezalandırılmaktadır.

Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu Kapsamında suç veya kabahat oluşturan fiillerin konusunu taşınır nitelikte bir eşya oluşturacaktır.

Kaçakçılık Suçunu Barındıran Sebepler

Bir ülkenin sınırlarından malların gümrük işlemlerine tabi tutulmadan giriş veya çıkış yapması, kaçakçılık suçu barındıran sebeplerdendir. Silah, uyuşturucu, tarihi eser ve petrol kaçakçılığı bunlara örnekler arasındadır.

Malların gümrük işlemlerinden kaçması, devletin ekonomik politikalarını zedelemektedir. Bu durum, devletin gümrükten elde ettiği mali hakların zarar görmesine yol açar.

Ödenmeyen gümrük vergileri, devlet hazinesine doğrudan zarar verir. Bu durum, diğer kaçakçılık suçlarıyla birlikte vergi kaçakçılığının da ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla, kaçakçılık suçlarının başlıca sebeplerinden biri, devletin ekonomik politikalarının ihlal edilmesidir.

Kaçakçılık Suçları Mevzuatı

2005 yılında yeni TCK’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte suç tanımı ve yaptırımlara ilişkin özel hükümler içeren bütün kanunlarda olması gerektiği gibi Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun da yeni TCK’nın suç ve yaptırım teorisine yönelik benimsediği ilkeler çerçevesinde düzenlenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu itibarla 2003 yılında yürürlüğe girmesine rağmen 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu yerine 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu 31 Mart 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Nitekim 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun genel gerekçesinde de, TCK m.5 ve Kabahatler Kanunu m.3 çerçevesinde 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun suç ve kabahatlere ilişkin düzenlemelerinin TCK ve Kabahatler Kanununa paralel hale getirilmesi amacıyla 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ihdas edilmiştir. Kaçakçılık suçlarında başvurulacak mevzuat 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’dur.

5607 Sayılı Kanun oldukça karmaşık olup Ankara Ceza Avukatı hizmeti almanız tavsiye edilir.

Alkol ve Sigara Kaçakçılığı Suçu

Alkol veya sigara kaçakçılığı suçu, bu maddelerin yasal yollardan dışında satılması, satışa sunulması, taşınması ya da satın alınması durumlarında gerçekleşir. Bu durumlarda, tütün ürünleri, sigara, etil alkol, metanol ve alkollü içeceklerle ilgili olarak, 10 bin güne kadar adli para cezası ve 3 ile 6 yıl arasında hapis cezası uygulanabilir.

Özellikle, damga, pul, hologram, etiket, bandrol gibi resmi işaretler taşımayan veya bu işaretlerin sahte veya yanıltıcı olanlarına sahip tütün ürünleri, sigara, etil alkol, metanol ve alkollü içeceklerle ilgili suçlar daha ağırdır. Bu ürünleri satan, satışa sunan, ticari amaçla üreten, bulunduran, nakleden veya ticari amaçla bilerek satın alan kişilere 3 yıldan 6 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezası uygulanması öngörülmektedir.

Akaryakıt ve Petrol Kaçakçılığı Suçu

Akaryakıt Petrol (mazot, benzin) Kaçakçılığı, ulusal marker standardının altında ya da hiç bulunmayan akaryakıtın (benzin, dizel, biyodizel vb.) gümrük işlemleri olmaksızın ülkeye girişi, yurt içinde kaçak olarak üretilmesi, satılması, taşınması, saklanması, depolanması veya alınması gibi eylemlerle gerçekleşir. Bu suç, aynı zamanda “Petrol (Mazot, Benzin) Kaçakçılığı Suçu” olarak da bilinir.

Ulusal Marker Nedir?

Türkiye sınırları içinde satışa sunulacak petrol türevi yakıtlar, yani akaryakıt (benzin, mazot, biyodizel vb.), gözle görülemeyen, taklit edilemeyen, gizli formüle sahip, yakıtın kalitesini bozmayan, renklendirici ve işaretleyici özellikte yüksek teknolojiye sahip kimyasal maddelerle işaretlenir. Bu işleme “akaryakıtta ulusal marker uygulaması” adı verilir.

Gümrük işlemleri yapılmaksızın Türkiye’ye kaçak petrol (kaçak mazot, benzin, biyodizel vb.) sokan kişilere, 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezası verilir. Eğer kaçak akaryakıt, gümrük kapıları dışında ülkeye sokulmuşsa, uygulanacak ceza üçte bir ila yarısı oranında artırılır (5607 sayılı Kanun m.3/11, m.3/10, m.3/1).

Gümrük Kaçakçılığı Suçu

Ülkeye, gümrük işlemlerine tabi tutmaksızın eşya sokan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası uygulanır. Eğer bu eşya gümrük kapıları dışından sokulmuşsa, ceza üçte bir ila yarısı arasında artırılır.

Aldatıcı yöntemlerle gümrük vergilerini kısmen ya da tamamen ödemeden eşyayı ülkeye sokan kişilere iki yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası verilir.

Yasal olarak ülkeye sokulması yasak olan eşyayı getiren kişi, daha ağır bir suç oluşturmadıkça, iki yıldan altı yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Bu tür yasak eşyayı bilerek satın alan, satışa sunan, satan, taşıyan veya saklayan kişilere de aynı ceza uygulanır.

Ülkeden çıkarması yasal olarak yasaklanmış eşyayı ihraç eden kişi, eğer daha ağır bir suç oluşturulmamışsa, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasına çarptırılır.

Kaçakçılık Suçunun Cezası 2024

5607 Sayılı Kanun kapsamında düzenlenen suçlar çeşitli yaptırımlara tabi tutulmuştur. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3 üncü maddesine göre:

1. Eşyayı, gümrük işlemlerine tabi tutmaksızın ülkeye sokan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Eşyanın, gümrük kapıları dışından ülkeye sokulması halinde, verilecek ceza üçte birinden yarısına kadar artırılır.
2. Eşyayı, aldatıcı işlem ve davranışlarla gümrük vergileri kısmen veya tamamen ödenmeksizin ülkeye sokan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
3. Transit rejimi çerçevesinde taşınan serbest dolaşımda bulunmayan eşyayı, rejim hükümlerine aykırı olarak gümrük bölgesinde bırakan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
4. Belli bir amaç için kullanılmak veya işlenmek üzere ülkeye geçici ithalat ve dahilde işleme rejimi çerçevesinde getirilen eşyayı, hile ile yurt dışına çıkarmış gibi işlem yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
5. Birinci ila dördüncü fıkralarda tanımlanan fiillerin işlenmesine iştirak etmeksizin, bunların konusunu oluşturan eşyayı, bu özelliğini bilerek ve ticarî amaçla satın alan, satışa arz eden, satan, taşıyan veya saklayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
6. Özel kanunları gereğince gümrük vergilerinden kısmen veya tamamen muaf olarak ithal edilen eşyayı, ithal amacı dışında başka bir kullanıma tahsis eden, satan veya devreden ya da bu özelliğini bilerek satın alan veya kabul eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
7. İthali kanun gereği yasak olan eşyayı ülkeye sokan kişi, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren suç oluşturmadığı takdirde, iki yıldan altı yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. İthali yasak eşyayı, bu özelliğini bilerek satın alan, satışa arz eden, satan, taşıyan veya saklayan kişi, aynı ceza ile cezalandırılır.
8. İhracı kanun gereği yasak olan eşyayı ülkeden çıkaran kişi, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
9. İlgili kanun hükümlerine göre teşvik, sübvansiyon veya parasal iadelerden yararlanmak amacıyla ihracat gerçekleşmediği hâlde gerçekleşmiş gibi gösteren ya da gerçekleştirilen ihracata konu malın cins, miktar, evsaf veya fiyatını değişik gösteren kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

Kaçakçılık Suçunda Nitelikli Haller

Kaçakçılık suçunun nitelikli halleri Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3 üncü maddesinde 10. Fıkra ve sonrasında düzenlenmiştir. Kaçakçılık suçuna konu malın niteliğine göre nitelikli hal uygulanması söz konusu olmaktadır. Buna göre:

(10) Kaçakçılık suçunun konusunu oluşturan eşyanın akaryakıt ile tütün, tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kâğıdı, etil alkol, metanol ve alkollü içkiler olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek cezalar yarısından iki katına kadar artırılır, ancak bu fıkranın uygulanması suretiyle verilecek ceza üç yıldan az olamaz.

(11) (Değişik: 18/6/2014-6545/89 md.) Ulusal marker uygulamasına tabi olup da, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun belirlediği seviyenin altında ulusal marker içeren veya hiç içermeyen akaryakıtı;

• Ticari amaçla üreten, bulunduran veya nakleden,
• Satışa arz eden veya satan,
• Bu özelliğini bilerek ve ticari amaçla satın alan,

kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Ancak, marker içermeyen veya seviyesi geçersiz olan akaryakıtın kaçak olarak yurda sokulduğunun anlaşılması hâlinde, onuncu fıkra hükmüne istinaden cezaya hükmolunur.

(12) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan izin alınmadan; akaryakıt haricinde kalan solvent, madenî yağ, baz yağ, asfalt ve benzeri petrol ürünlerinden akaryakıt üreten veya bunları doğrudan akaryakıt yerine ikmal ederek üreten, satışa arz eden, satan, bulunduran, bu özelliğini bilerek ticarî amaçla satın alan, taşıyan veya saklayan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(13) Her türlü üretim, iletim ve dağıtım hatları dahil olmak üzere sıvı veya gaz halindeki hidrokarbonlarla, hidrokarbon türevi olan yakıtları nakleden boru hatlarından, depolarından veya kuyulardan kanunlara aykırı şekilde alınan ürünleri satışa arz eden, satan, bulunduran, bu özelliğini bilerek ticarî amaçla satın alan, taşıyan veya saklayan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(14) Kaçak akaryakıt veya sahte ulusal marker elde etmeye, satmaya ya da herhangi bir piyasa faaliyetine konu etmeye yarayacak şekilde lisansa esas teşkil eden belgelerde belirlenenlere aykırı olarak sabit ya da seyyar tank, düzenek veya ekipman bulunduranlar iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(15) Ulusal markeri yetkisiz olarak üreten, satışa arz eden, satan, yetkisiz kişilerden satın alan, kabul eden, bu özelliğini bilerek nakleden veya bulunduranlar, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Ulusal markerin kimyasal özelliklerini taşımasa bile, bu madde yerine kullanılmak amacıyla üretilen kimyasal terkipler hakkında da bu fıkra hükmü uygulanır.

(16) Tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kâğıdı, etil alkol, metanol ve alkollü içkilerin ambalajlarına kamu kurumlarınca uygulanan bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaretlerin taklitlerini imal eden veya ülkeye sokanlar ile bunları bilerek bulunduran, nakleden, satan ya da kullananlar üç yıldan altı yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(17) Tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kâğıdı, etil alkol, metanol ve alkollü içkilerin ambalajlarına kamu kurumlarınca uygulanan bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaretleri; ilgili mevzuatta belirlenen şekilde temin etmesine rağmen belirlenen ürünlerde kullanmaksızın bedelli veya bedelsiz olarak yayanlar, bunları alma veya kullanma hakkı olmadığı halde sahte evrak veya dokümanlarla veya herhangi bir biçimde ilgili kurum ve kuruluşları yanıltarak temin edenler, bunları taklit veya tahrif ederek ya da konulduğu üründen kaldırarak, değiştirerek ya da her ne suretle olursa olsun tedarik ederek amacı dışında kullananlar üç yıldan altı yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(18) Ambalajlarında bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaret bulunmayan ya da taklit veya yanıltıcı bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaretleri taşıyan tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kâğıdı, etil alkol, metanol ve alkollü içkileri;

• Ticari amaçla üreten, bulunduran veya nakleden,
• Satışa arz eden veya satan,
• Bu özelliğini bilerek ve ticari amaçla satın alan,

kişi üç yıldan altı yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Ancak, tütün mamullerinin, makaron, yaprak sigara kâğıdı, etil alkol, metanol ve alkollü içkilerin kaçak olarak yurda sokulduğunun anlaşılması hâlinde, onuncu fıkra hükmüne istinaden cezaya hükmolunur.

(20) Ticari amaçla; makaron veya yaprak sigara kâğıdını, içine kıyılmış tütün, parçalanmış tütün ya da tütün harici herhangi bir madde doldurulmuş olarak satanlara, satışa arz edenlere, bulunduran ve nakledenlere üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası verilir.

(21) Tarım ve Orman Bakanlığından yetki belgesi almadan veya bildirimde bulunmadan tütün ticareti yapanlara iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.

(23) Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan suçların konusunu oluşturan eşyanın değerinin fahiş olması hâlinde, verilecek cezalar yarısından bir katına kadar artırılır.

Kaçakçılık Suçuna Teşebbüs

5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3 üncü maddesinin 22 nci fıkrasına göre: Kanunun 3 üncü maddesinde suç teşkil edecek kaçakçılık fiilleri, teşebbüs aşamasında kalmış olsa bile, tamamlanmış gibi cezalandırılır. Dolayısıyla Kaçakçılık suçuna teşebbüs mümkün değildir.

Kaçakçılık Suçunda Yetkili ve Görevli Mahkeme

Kaçakçılık suçlarında yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesiyken görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleridir.

Kaçakçılık Suçunda Zamanaşımı

Kaçakçılık suçlarında zamanaşımı süresi, genel dava zamanaşımı olan 8 yıldır. Yani bir kaçakçılık suçu işlendiği şüphesi varsa suç tarihinden 8 yıl içerisinde tahkikat başlamazsa suç, zamanaşımına uğrar.

Kaçakçılık Suçunda Etkin Pişmanlık

Kaçakçılık Kanunu’na muhalefet teşkil edecek suçlardan birine iştirak etmiş olan kişi; resmî makamlar tarafından haber alınmadan önce, fiili, diğer failleri ve kaçak eşyanın saklandığı yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin, faillerin yakalanmasını veya kaçak eşyanın ele geçirilmesini sağlaması halinde cezalandırılmaz. Haber alındıktan sonra fiilin bütünüyle ortaya çıkmasına hizmet ve yardım eden kişiye verilecek ceza üçte iki oranında indirilir.

Kaçakçılık Kanunu’na muhalefet teşkil edecek suçlardan birisini işlemiş olan kişi, etkin pişmanlık göstererek suç konusu eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı kadar parayı Devlet Hazinesine;

a) Soruşturma evresi sona erinceye kadar ödediği takdirde, hakkında bu Kanunda tanımlanan kaçakçılık suçlarından dolayı verilecek ceza yarı oranında,

b) Kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödediği takdirde, hakkında bu Kanunda tanımlanan kaçakçılık suçlarından dolayı verilecek ceza üçte bir oranında, indirilir.

Bu husus, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı tarafından şüpheliye ihtar edilir. Soruşturma evresinde ihtar yapılmaması hâlinde kovuşturma evresinde hâkim tarafından sanığa ihtar yapılır.

Ancak Kaçakçılık suçlarında etkin pişmanlık hükümleri, mükerrirler ve örgüt faaliyeti çerçevesinde suç işleyenler için uygulanmamaktadır.

Kaçakçılık Konusu Malın Değerinin Hafif Olması Durumu

15 Nisan 2020’de yürürlüğe giren 7242 sayılı Kanun’un 61. maddesi ile 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3. maddesinin 22. fıkrasına eklenen düzenleme, eğer kaçakçılık suçuyla ilgili eşyanın değeri hafif ise verilecek cezaların yarısına, pek hafif ise üçte birine kadar indirilebileceğini belirtir. Bu sanık lehine bir hüküm olduğundan, Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay ilgili Ceza Daireleri, Türk Ceza Kanunu’nun 7. maddesi ve 7242 sayılı Kanunun 63. maddesiyle getirilen düzenlemeler çerçevesinde, 5607 sayılı Kanuna eklenen geçici 12. maddenin 2. fıkrasına dayanarak dosyaları yerel mahkemelere göndererek uyarlama yargılaması yapılmasını başlatmıştır.

Yargıtay 19. Ceza Dairesi’nin 22 Aralık 2020 tarihli kararında, bu değişikliklerin sanık lehine olduğu ve etkin pişmanlık uygulamasının kovuşturma aşamasında mümkün hale geldiği belirtilmiş, suça konu eşyanın gümrüklenmiş değerinin tarafsız ve bağımsız bir bilirkişi tarafından tespit edilerek, ilgili hükümlerin uygulanma koşullarının araştırılması ve sonucuna göre sanığın hukuki durumunun yerel mahkeme tarafından yeniden değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Eklenen bu yeni fıkrada iki önemli noktaya dikkat çekilmiştir: Birincisi, suça konu eşyanın gümrüklenmiş değerinin belirlenmesi ve bu değere göre “fahiş”, “hafif” veya “pek hafif” olma durumuna göre cezalandırma yapılması zorunluluğudur. İkincisi ise, eşyanın değerinin bağımsız bir bilirkişi tarafından belirlendikten sonra, bu değerin “fahiş”, “hafif” veya “pek hafif” olarak nasıl değerlendirileceğidir. Yargıtay, bu değerlendirmeler için miktarları ilkesel olarak belirlemiştir ve bu değerlendirme tablosu aşağıda yer almaktadır.

Kaçakçılık Suçu Konusu Malın Değerine İlişkin Tablo

Cezanın Adli Para Cezasına Çevrilmesi

5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda düzenlenmiştir. Kanunun Madde 3/1 ine göre “Eşyayı, gümrük işlemlerine tabi tutmaksızın ülkeye sokan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Görüldüğü üzere Kaçakçılık suçlarında hapis cezasına ek olarak adli para cezası da verilmektedir. Dolayısıyla Kaçakçılık suçlarındaki hapis cezası adli para cezasına çevrilmez.

Cezanın Ertelenmesi

Kaçakçılık suçlarına ilişkin verilen hapis cezalarında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı alınabilir. Bu, mahkeme tarafından verilen cezanın cezaevinde çekilmesinin şartlı olarak ertelenmesi anlamına gelir. Kaçakçılık suçlarından dolayı verilen hapis cezalarının ertelenmesi de mümkündür.