Terk Nedeniyle Boşanma Davası (TMK 164)

Terk nedeniyle boşanma davası, evlilik birliği içerisinde eşlerden birinin ortak hayatı terk etmesi durumunda açılan özel sebebe dayalı bir boşanma davasıdır. Terk; eşlerden birinin haklı bir neden olmaksızın ve evlilikten doğan yükümlülüklerden kaçınma iradesiyle ortak yaşamı terk etmesi ve dönmeme iradesini sürdürmesidir. TMK m. 164 uyarınca bu hâl, özel ve mutlak boşanma sebebidir: Kanuni unsurlar gerçekleştiğinde hâkim boşanmaya hükmeder. “Salt ayrı yaşama” terk değildir; belirleyici olan ortak yaşama son verme kastı ve haklı sebep olmaksızın geri dönmeme olgusudur. Uygulamada delil stratejisi; ayrılığın başlangıcı, kronoloji, iletişim kayıtları, tanık anlatımları ve ihtar belgeleri üzerine inşa edilir. Bu çerçeve, davanın kabul veya reddini doğrudan etkiler ve usul ekonomisi bakımından belirleyicidir.

Terk nedeniyle boşanma davası, maddi ve usulî koşulların zaman–biçim rejimi içinde birlikte sağlanmasını ister. Özellikle “4 ay + eve dön ihtarı + 2 ay + 6 ay” takvimi ile samimi ihtar ve yaşanabilir–bağımsız ortak konut koşulu, sistemin omurgasını oluşturur. Davacının erken ihtar/erken dava hatalarına düşmemesi; tebliğ ve masraf belgelerini eksiksiz dosyalaması gerekir. Boşanma sürecinin genel görünümü ve profesyonel yardım ihtiyacı için Ankara Boşanma Avukatı yazısına göz atmak, süreci planlarken pratik yarar sağlar.

Terk Nedeniyle Boşanma Davasının Şartları (TMK m. 164)

Terk nedeniyle boşanma şartları; haklı sebep olmadan ortak konutu terk, geri dönmeme iradesi, kesintisiz altı aylık ayrılık, ihtarın kanuni zamanlaması ve içeriği (4+2+6 sistemi) ile ihtarın samimiyeti ve ortak konutun yaşama elverişliliği unsurlarından oluşur. İhtar bir dava şartıdır: Dördüncü ay dolmadan istenemez; tebliğden sonra iki ay içinde dönülmezse ve toplam altı ay kesintisiz ayrılık sağlanırsa dava açılabilir. İhtar metninde adres, anahtarın nerede olduğu, yol/konaklama giderinin karşılanacağı ve “dönülmezse TMK 164’e göre dava açılacağı” uyarısı bulunmalıdır. Eksiklik, ihtarı hükümsüz kılar ve dava esasa girilmeksizin reddedilebilir.

Samimiyet ve uygun ortak konut değerlendirmesi, ihtarın “şeklen doğru” olmasını tek başına yeterli görmez; özde gerçek bir dönüş imkânı aranır. Banyo–mutfak gibi mahallerin üçüncü kişilerle ortak kullanıldığı veya sağlık–güvenlik bakımından elverişsiz yerlere çağrı samimi kabul edilmez; bu durumda dönmeyen eş haklı sebep kapsamında değerlendirilir ve terkin unsurları oluşmaz. Buna karşılık, aynı apartmanda ayrı bağımsız bölüm kural olarak manevî bağımsızlığı ortadan kaldırmaz. Sürede kısa ziyaretler/çocukla görüşme kesici etki doğurmazken, birlikte yaşamaya fiilen dönüş altı aylık süreyi keser. Zaman–biçim hataları (erken ihtar/erken dava) en yaygın ret nedenidir; tebliğ ve süre zinciri dosyada belgelerle gösterilmelidir.

Terk Fiili Nedir? Nasıl İspatlanır?

Terk fiilinin özünde irade ve amaç bulunur: Evlilik yükümlülüklerinden kaçınma amacıyla ortak konuttan ayrılmak ve haklı neden yokken geri dönmemek. Kısa süreli ayrılıklar, geçici barınma değişiklikleri veya çocukla görüşme gibi temaslar tek başına terk oluşturmaz. Hâkim, ayrılışın bağlamı ve sürekliliğini değerlendirir; olayın tümü içindeki niyet belirleyici kabul edilir. Bu sebeple delil planlamasında iletişim kayıtları, tanık anlatımları ve özellikle ihtar sonrası davranışlar önem taşır. Boşanma malvarlığı boyutu bakımından ileride doğabilecek sonuçlar için Boşanmada Mal Paylaşımı yazısı, tasfiye mantığını anlamaya yardımcı olur.

Öte yandan, bazı hâller haklı sebep teşkil edebilir: Ortak konutun bağımsız ve yaşanabilir olmaması (ör. mutfak–banyonun üçüncü kişilerle ortak kullanımı), ciddi sağlık–güvenlik riski veya cinsel yaşamın fiilen imkânsızlığı gibi engeller varlığını sürdürdüğü müddetçe, davalının dönmemesi hukuka uygun sayılabilir. Bu durumda çekilen ihtar hukukî sonuç doğurmaz; zira “haklı sebep olmaksızın dönmeme” unsuru gerçekleşmemiş olur. Ziynet ihtilaflarının boşanmaya eşlik ettiği dosyalarda, Düğün Takıları – Ziynet Eşyası Davası rehberi ispat stratejisine katkı sunar.

Terk Nedeniyle Boşanma Davasında Kusur Kime Verilir?

Terk davası kusura dayalıdır. Davacı, davalının ortak yaşamı sonlandırma iradesiyle, haklı neden olmadan dönmediğini ispatla yükümlüdür. İhtarın samimi ve usule uygun olması da kusur ve terk koşullarının ayrılmaz parçasıdır; zira şekle aykırı yahut samimiyetsiz ihtar, terkin tesisini engeller ve davayı düşürür. Bu bağlamda delillerin (noter ihtarnamesi, PTT tebliğ mazbatası, yol/konaklama gider dekontları) eksiksiz sunulması gerekir. Mali sonuçların planlanması için Yoksulluk Nafakası yazısına bakılabilir.

Kusur analizinde davalının ileri sürdüğü haklı sebepler (uygunsuz/bağımsız olmayan konut, şiddet/tehdit, sağlık–güvenlik tehlikesi vb.) somut verilerle tartılır. Haklı sebebin varlığı, davalının dönmeme davranışını meşrulaştırır; böylece terk unsurları oluşmamış sayılır. Dolayısıyla davacı, sadece “terk edildiğini” değil, dönüşün önündeki engellerin kalktığını ve çağrının gerçekten yaşanabilir bir ortak konuta yapıldığını da ortaya koymalıdır. Süreçte nafaka yükümlülüklerinin ihlali ihtimali doğarsa Nafaka Ödememe Cezası ve Hapis yazısı pratik bilgi sağlar.

Terk Süresinin En Az Altı (6) Ay Olması

TMK m. 164 gereğince ayrılık en az altı ay kesintisiz sürmelidir. Zamansal dizilim şöyledir: Terkten itibaren 4 ay geçer; dördüncü ay dolduğunda ihtar talep edilebilir; ihtarın tebliğinden sonra 2 ay içinde dönüş olmazsa, toplam ayrılık süresi 6 ayı bulur ve dava hakkı doğar. Altı ay dolmadan açılan davalar, koşul eksikliği sebebiyle reddedilir. Bu yapı, davalıya makul bir düşünme ve dönüş fırsatı tanımayı amaçlar; davacının da aceleci başvurulardan kaçınmasını sağlar.

Sürenin “kesintisiz” niteliği önemlidir. Kısa ziyaretler, çocukla görüşmeler veya geçici temaslar süreyi kesmez; ancak eşlerin yeniden birlikte yaşamaya başlaması kesici etki doğurur. Bu nedenle davacı, takvimi titizlikle belgelendirmeli; tebliğ ve süre sonlarını açık tarihli belgelerle ortaya koymalıdır. Aksi hâlde, özellikle “erken ihtar” veya “erken dava” hataları, usulden ret riskini artırır. Dava dosyalarında Kesinleşmeden İcraya Konulamayacak Kararlar başlıklı rehber; karar–icra ilişkisinin doğru yönetilmesine yardımcı olur.

Eve Dön İhtarı Nedir? Nasıl Çekilir?

İhtar, hakim veya noter aracılığıyla yapılır ve şekil–içerik bakımından sıkı denetime tabidir. Metinde davet edilen adres, anahtarın konumu, yol/konaklama giderinin karşılanacağı ve “dönülmezse TMK 164’e göre dava açılacaktır” uyarısı yer almalıdır. Dördüncü ay dolmadan ihtar istenemez; tebliğden sonra iki ay geçmeden de dava açılamaz. Tebligatın usulüne uygunluğu (kural olarak asile tebligat) baştan incelenir. Uygulamada, ihtar–tebligat evrakının kronolojik bütünlüğü davanın kaderini belirler.

İhtarın fonksiyonu, birliğe son kez dönüş imkânı tanımaktır; bu nedenle içerik eksikliği veya şekil hataları ihtarı hükümsüz kılar. “Anahtar bilgisi, yol masrafı, açık süre uyarısı” eksikleri; ya da davet edilen konutun erişilemez/uygunsuz oluşu, ihtarın samimi kabul edilmemesine yol açar. Bu hâllerde ihtar sonuç doğurmaz ve dava dayanağını kaybeder. İhtarın sonuçsuz kalmasıyla birlikte terkin objektif şartı tamamlanır; ancak samimiyet–konut uygunluğu hâkim tarafından ayrıca denetlenir.

Kaynak: Türk Medeni Kanunu – www.mevzuat.gov.tr

Terk Nedeniyle Boşanma Davasının Açılması

Koşullar tamamlandığında aile mahkemesinde TMK 164 hukuki sebebine dayanılarak çekişmeli boşanma davası açılır. Dilekçede terk tarihi, ihtarın talep ve tebliğ tarihleri, iki aylık sürenin bittiği gün ve altı ayın tamamlandığı tarih kronolojik olarak yazılmalı; noter ihtarnamesi, PTT tebliğ mazbataları, yol/konaklama gideri dekontları ve konutun elverişliliğine ilişkin deliller eklenmelidir. Gerektiğinde bilirkişi/keşif talep edilir. Şekil ve süre şartları sağlanmadıysa dava baştan zaafa uğrar.

Dava dilekçesinin yapısına ilişkin pratik bir şablon için Boşanma Dilekçesi Örneği incelenebilir. Uygulamada, ihtar çekilmişken aynı anda TMK 166/1 (temelden sarsılma) sebebinin ileri sürülmesi, ihtarın samimiyetine gölge düşürebilir; bu nedenle hukuki sebep, delillerle uyumlu ve yalın kurgulanmalıdır. Taraflar uzlaşmaya yönelirse Anlaşmalı Boşanma Protokolü alternatifi değerlendirilebilir.

Terk Nedeniyle Boşanma Davasının Olası Riskleri

En tipik riskler zaman ve şekil hatalarıdır: Dördüncü ay dolmadan ihtar istemek, ihtar tebliğinden iki ay geçmeden dava açmak veya toplam altı ay dolmadan başvurmak usul sakatlığına yol açar. İhtarın adres/anahtar/yol gideri unsurlarının eksikliği yahut erişilemez–uygunsuz konuta çağrı, ihtarı hükümsüz kılar. Bu sebeple, davadan önce ihtar metni ve tebliğ süreci kontrol listesiyle gözden geçirilmelidir. Ayrıca, ihtar metninde “dönülmezse TMK 164’e göre dava açılacaktır” uyarısının bulunması şarttır.

Bir diğer risk, davalının haklı sebep iddiasıdır: Şiddet tehdidi, sağlık–güvenlik tehlikesi, bağımsız olmayan konut, cinsel ilişkinin fiilen imkânsızlığı gibi haller varlığını sürdürdükçe dönmeme hukuka uygun kabul edilir; ihtar sonuç doğurmaz. Sürecin icra–kesinleşme boyutunda hata yapılmaması için Kesinleşmeden İcraya Konulamayacak Kararlar rehberi yol gösterir. Nafaka ve tazminat planlaması için Boşanmada Mal Paylaşımı ve Yoksulluk Nafakası içerikleri birlikte okunmalıdır.

Terk Nedeniyle Boşanma Davasında Davayı Kabul

Davalı eşin “boşanmayı kabul” beyanı, TMK m. 164’teki objektif koşulların yokluğunu telafi etmez; hâkim, ihtar–süre–samimiyet–konut uygunluğu şartlarını re’sen denetler. Şartlar sağlanmamışsa “kabul” tek başına hükme esas olamaz. Taraflar TMK 166/3 koşullarını birlikte taşırsa süreç anlaşmalı boşanma zeminine dönebilir; aksi hâlde kabul beyanı yalnız vakıa ikrarı değerindedir. Bu ayrım, dosya stratejisini ve delil yükünü belirler; kabul dahi verilse ihtar evrakı ve zaman çizelgesi ihmal edilmemelidir.

Pratikte, “kabul” beyanı sonrasında protokol müzakeresine geçilecekse Anlaşmalı Boşanma  Protokolü şablonunun erken safhada hazırlanması önerilir. Nafaka, maddi–manevi tazminat ve velayet/kişisel ilişki hususlarında net, ölçülü ve icra edilebilir kayıtlar, uyuşmazlık riskini azaltır. Sürecin mali boyutu, nafaka yükümlülüklerinin ihlalinde doğabilecek sonuçlar açısından Nafaka Ödememe Cezası ve Hapis yazısıyla desteklenmelidir.

Terk Nedeniyle Boşanma Davasına İlişkin Yargıtay Kararları

Altı Aylık Kesintisiz Süre İle 4+2 Takvimi Tartışmasız Uygulanır

Yargıtay, TMK 164 kapsamında dava açılabilmesi için dördüncü ay dolmadan ihtarın istenemeyeceğini; ihtarın tebliğinden sonra iki ay içinde dönüş olmazsa, toplam altı ay kesintisiz ayrılığın şart olduğunu vurgular. Altı ay dolmadan açılan davalar reddedilmelidir; kanun koyucu davalıya dönüş için makul fırsat tanımıştır. Kısa ziyaretler veya çocukla görüşmeler süreyi kesmez; buna karşılık birlikte yaşamaya fiilî dönüş kesici etki doğurur. Mahkemeler tarih zincirini belgelerle doğrulatır; tebliğ tarihi ve iki ayın bitişi net gösterilmelidir. Bu kurgu, usule ilişkin hataların davanın kaderini belirlediğini ortaya koyar. Dava hazırlığında takvim muhasebesi yapılmadan adım atılmamalıdır.
Künye: Yargıtay 2. HD, 03.10.2016, 2016/1607 E., 2016/13333 K.

İhtarın Şekli ve İçeriği Eksikse, Dava Esasa Girilmeksizin Reddedilir

Daire, ihtar metninde adres, anahtar bilgisi, yol/konaklama giderinin karşılanacağı ve “iki ay içinde dönülmezse dava açılacağı” uyarısının bulunmasını zorunlu görür. Bu unsurlardan biri eksikse ihtar hukukî sonuç doğurmaz. Tebligatın kural olarak asile yapılması gerektiği, ilan veya yanlış muhataba tebligatın istisnai olduğu belirtilir. Amaç, davalıya gerçek bir dönüş imkânı sağlamaktır. Uygulamada eksik içerik en yaygın ret nedenidir ve mahkemeler bu hususu re’sen inceler. Dava açmadan önce ihtar ve tebligat evrakının kontrol listesiyle denetlenmesi önerilir.
Künye: Yargıtay 2. HD, 27.10.2003, 2003/13279 E., 2003/14473 K.

Bağımsız Ve Yaşanabilir Konuta Davet, Samimiyetin Ölçüsüdür; Aksi Hâlde İhtar Geçersizdir

Hukuk Genel Kurulu, davet edilen konutun oturmaya elverişli ve bağımsız olmasının şart olduğunu; banyo–mutfak gibi mahallerin üçüncü kişilerle ortak kullanıldığı konutlara çağrının samimiyetle bağdaşmayacağını belirtir. Akrabalarla aynı ev paylaşımı kural olarak uygun değildir; buna mukabil aynı apartmanda ayrı bağımsız bölüm tek başına olumsuz sayılmaz. Konut elverişliliği çoğu kez bilirkişi ve tanık delilleriyle saptanır. İhtarın işlevi, gerçek bir dönüş şansı sunmaktır; bu sağlanmadıysa dönmeyen eş haklı kabul edilebilir. Bu yaklaşım, şeklen doğru ihtarın dahi öz denetimden geçmesi gerektiğini gösterir.
Künye: Yargıtay HGK, 13.04.2005, 2005/2-212 E., 2005/263 K.

Haklı Sebep (Ör. Cinsel Hayatın Fiilen İmkânsızlığı) Varken İhtar Sonuç Doğurmaz

HGK, cinsel ilişkinin belirli bir süre fiilen imkânsız olduğu olayda davalının ayrı yaşamasını haklı bulmuştur. Davacı, ihtardan önce engelin kalktığını ispatlayamazsa “haklı sebep olmaksızın dönmeme” unsuru oluşmaz. Böyle hâllerde ihtar, TMK 164 anlamında hukukî sonuç doğurmaz ve dava reddedilmelidir. Karar, “zorunlu/mazeretli ayrılık” ile “terk”i kesin çizgilerle ayırır. Ayrıca samimiyet denetiminin, içerik kadar esas yönünden de yapılması gerektiği vurgulanır. Uygulamada tıbbî kayıt ve tanık anlatımları belirleyicidir.
Künye: Yargıtay HGK, 14.02.2001, 2001/2-122 E., 2001/116 K.

Ev Seçiminin Kötüye Kullanılması Samimiyeti Zedeler Ve Terk Koşullarını Etkiler

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, kocanın ev seçimi hakkını boşanmayı sağlamak amacıyla kötüye kullandığı olayda TMK 164 koşullarının gerçekleştiğini kabul etmiştir. Cezalandırıcı, erişilemez veya psikolojik baskı yaratacak nitelikte konuta davet, ihtarın samimiyetini ortadan kaldırır. Bu tür kurgularda davet edilen konuta dönmemek haklı sayılabilir; ihtar geçersiz olur. Mahkemeler, tarafların ekonomik–sosyal durumlarını, konutun fizikî koşullarını ve çevre faktörünü birlikte değerlendirir. Şeklen eksiksiz ihtar dahi özünde samimiyetsiz olabilir. Somut olay analizinde tanıklar ve keşif–bilirkişi önemlidir.
Künye: Yargıtay 2. HD, 05.10.1998, 9062/10315.

Ayrı Yaşama İle Terk Arasındaki Ayrımı Belirleyen Unsur Amaç Ve İradedir

Yargıtay’a göre “terk”i, sırf ayrılık değil; ortak yaşama son verme arzusu ve yasal yükümlülüklerden kaçınma amacı belirler. Geçici barınma değişiklikleri veya ailevi zorunluluklar tek başına terk sonucunu doğurmaz. Bu ölçüt, kanıt rejimini doğrudan etkiler: İletişim kayıtları, tanık anlatımları ve ihtar sonrası tutum, taraf iradesini ortaya koyar. Böylece “ayrı yaşama”nın kötüye kullanımının önüne geçilir. Mahkemeler niyet ve bağlama özellikle odaklanır. Terkin kusura dayalı yapısı, irade analizini zorunlu kılar.
Künye: Yargıtay 2. HD, 03.04.2000, 2000/2453 E., 2000/4101 K.

İhtarın İşlevsel Olabilmesi İçin Biçimsel Ve Esasa İlişkin Koşullar Birlikte Aranır; Görev Aile Mahkemesidir

HGK’ya göre ihtarın sonuç doğurması için yalnızca biçimsel şartlar (adres, anahtar, gider, açık uyarı) değil, aynı zamanda esasa ilişkin unsurların (uygun/bağımsız ortak konuta gerçek davet, samimiyet) birlikte bulunması gerekir. Görevli mahkeme aile mahkemesidir; görev dışı merci tarafından gönderilen işlemler sonuç doğurmaz. Noter aracılığıyla ihtar da mümkündür. Bu çifte denetim, ihtarı dava şartı yapan sistematiğin özünü oluşturur. Eksik–samimiyetsiz ihtarlar, davanın başlangıcında elenir. Uygulama birliği bakımından bu karar, içtihatta sıkça atıf alan bir mihenk taşıdır.
Künye: Yargıtay HGK, 13.02.2008, 2008/2-136 E., 2008/117 K.

Dön İhtarının Samimi Olması ve Konutun Ortak Yaşama Uygun Olması

Samimiyet, erişilebilir ve yaşanabilir ortak konuta yapılan gerçek bir davet ile ölçülür. Banyo–mutfak gibi temel mahallerin üçüncü kişilerle paylaşıldığı, akrabalarla aynı evde yaşama dayatması olan veya güvenlik–sağlık bakımından elverişsiz konutlara çağrı samimi sayılmaz. Buna karşılık aynı apartmanda farklı bağımsız bölüm kural olarak manevî bağımsızlığı ortadan kaldırmaz. Hâkim, rapor ve tanık beyanlarıyla konutun elverişliliğini somutlaştırır; bu denetim, ihtarın sadece biçimsel değil özsel bir işlev gördüğünü ortaya koyar.

Samimiyeti destekleyen unsurlar arasında anahtarın teslimini kolaylaştıran düzenlemeler, yol/konaklama giderlerinin gönderilmesi ve özellikle yurt dışında bulunan eş için seyahat/oturum belgelerinin temini sayılabilir. Bu unsurlar, davet edilen eşin fiilen dönebileceğini gösterir ve ihtarın fonksiyonunu yerine getirmesini sağlar. Aile konutuna ilişkin sınırlamalar ve rıza rejimi bakımından Aile Konutu (https://ayboga.av.tr/aile-konutu/) yazısı, uygulamadaki koruma mekanizmalarını özetler.

İhtarın Sonuçsuz Kalması

İhtar usulüne uygun tebliğ edilmiş, içerik şartlarını taşımış ve iki ay geçmiş olmasına rağmen davalı dönmemişse, terk davası için zorunlu önkoşul tamamlanır. İçerikte “dönmezse TMK 164’e göre dava açılacağı” uyarısının bulunmaması veya ihtarın asile tebliğ edilmemesi gibi eksiklikler, ihtarı hükümsüz kılar ve dava esasa girilmeksizin reddedilebilir. Bu sebeple, tebliğ tarihi ve iki aylık sürenin bitişi dosyada açıkça gösterilmelidir.

Ayrıca, ihtardan sonra birlikte yaşamaya fiilî dönüş yaşanırsa terk süresi kesilir; bu durumda “sonuçsuz kalma”dan söz edilemez. Kısa temaslar veya çocukla görüşmeler ise süreyi kesmez. Mahkemeler, bu ayrımı belge ve tanık üzerinden titizlikle yapar; yanlış zamanlamayla açılan davalar reddedilir. Malvarlığı uyuşmazlıklarının eşlik ettiği dosyalarda, şirket paylarının hukuki statüsüne ilişkin Mal Paylaşımında Şirket Hisselerinin Durumu başlıklı yazı, tasfiye planlamasında faydalıdır.